به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) از سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، نخستین مسئله‌ای که علاقه‌مندان به بخش نشر مکتوب و دیجیتال دینی نمایشگاه قرآن برای مراجعه به این بخش با آن مواجه هستند این است که اول باید محل برپایی این بخش را پیدا کنند. کافی است چند دقیقه در کنار در ورودی شبستان اصلی مصلی تهران محل برگزاری سی‌امین نمایشگاه قرآن بایستید قدر مسلم افراد زیادی را مشاهده خواهید کرد که از راهنمایان نمایشگاه در مورد محل فروش قرآن، مفاتح و کتاب‌های دینی سؤال می‌کنند و افراد زیادی هم بدون سؤال و به تصور اینکه این نمایشگاه محل فروش کتاب‌های دینی ندارد این نمایشگاه را ترک می‌کنند. 

بخش نشر مکتوب و دیجیتال دینی  در نمایشگاه قرآن سال جاری با دوره‌های دیگر یک تفاوت اساسی دارد و آن اینکه 72 ناشر کتاب‌های دینی برخلاف همیشه این بار در رواق شرقی مصلی امام خمینی(ره) یعنی محلی به غیر از شبستان اصلی محصولات خود را عرضه کرده‌اند و مردم به تصور اینکه امسال هم باید در شبستان اصلی این بخش را ببنند، وارد شبستان می‌شوند، غرفه‌های فروش کتاب‌های دینی را نمی‌بینند و از نمایشگاه خارج می‌شوند. اگر چه در ورودی کوچک این بخش فاصله زیادی از در ورودی بزرگ شبستان اصلی ندارد اما متأسفانه بر روی پوستری که باید محل فروش کتاب‌های دینی را نشان دهد فقط نوشته شده به سمت «محل فروش محصولات فرهنگی»، همین مسئله ساده که مورد انتقاد غرفه‌داران بخش مکتوب هم هست موجب شده تعداد قابل توجهی از مراجعه کنندگان به نمایشگاه قرآن به بخش مکتبوب سر نزنند.

در سال‌های قبل تمامی مراجعه کنندگان به نمایشگاه قرآن در شبستان اصلی کتاب‌ها را می‌دیدند و می‌خریدند اما دور بودن از بخش اصلی نمایشگاه به این بخش نشر مکتوب و دیجیتال صدمه زده است. این تغییر محل اگرچه از منظر مسئولان برپایی نمایشگاه مثبت ارزیابی و اعلام شده اختصاص فضایی بزرگ‌تر و اختصاصی‌تر به بخش مکتوب و دیجیتال امکان ارائه بهتر و تخصصی‌تر کتاب‌ها و محصولات فرهنگی را فراهم کرده است، اما غرفه‌داران هم از این مسئله ناراضی هستند و در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا این تغییر محل و دور شدن از بخش اصلی نمایشگاه را عامل کم شدن مخاطبان خود می‌دانند.

محمد پوریوسفی از انتشارات به نشر، در این باره به خبرنگار ایبنا گفت: امسال محل مناسبی به بخش مکتوب اختصاص داده نشده و از آنجایی که از سالن اصلی نمایشگاه قرآن ما را مجزا کرده‌اند، بسیاری از بازدیدکنندگان اصلاً متوجه نمی‌شوند که برای دیدن کتاب‌های دینی باید به بخش دیگری از مصلی مراجعه کنند و حتی فکر می‌کنند که سالن ناشران وجودندارد.

وی با اشاره به اینکه در این دوره از نمایشگاه 400 عنوان کتاب عرضه کرده‌اند افزود: 80 عنوان از این محصولات کتاب‌های جدید هستند. پوریوسفی از کمبود امکانات از جمله نور ناکافی این بخش نیز انتقاد کرد و گفت: همه امکانات لازم را خود ما تهیه کردیم. امسال نسبت به سال‌های قبل ضعف‌های عمده‌ای از جمله نوع غرفه بندی را شاهد هستیم. وقتی نمایشگاه خاص می‌شود و مخاطب نیز خاص می‌شود انتظار بیشتری داریم که امکانات فراهم باشد که متأسفانه نیست.

وی بخش ناشران این دوره از نمایشگاه قرآن را ضعیف‌تر از دوره‌های قبل ارزیابی و تاکید کرد: 25 سال است که در نمایشگاه قرآن حضور داریم اما این نمایشگاه نسبت به 10 سال گذشته در همه جهات دچار افت شده است. این مسئول «به‌نشر» درباره مشکلات ناشران کتاب‌هایی با محتوای دینی و قرآنی نیز بیان کرد: مهم‌ترین مشکل ما این است که مخاطب کتاب‌های ما خاص‌تر است و انتظار این است که دولت و وزارت ارشاد نگاهش به ناشری که در این زمینه کار می‌کند حمایت‌گرانه‌تر باشد. خرید کتاب توسط نهاد کتابخانه‌های وزارت ارشاد از ناشران دینی در سال 1401 نسبت به سال قبل حداقل 50 درصد کمتر شده است.

وی مهم ترین مشکل ناشران را قیمت کاغذ عنوان کرد و گفت: هر قدر قیمت کالاها گران‌تر می‌شود کتاب از سبد خرید مردم زودتر خارج می‌شود و مردم ترجیح می‎‌دهند پول خود را به سایر اولویت‌های زندگی اختصاص دهند. دولت نتوانسته قیمت کاغذ را کنترل کند و قیمت کاغذ باز هم دارد بالا می‌رود و همین مسئله موجب می‌شود کتاب گران شده و از سبد خرید مردم حذف شود. در کنار همه مشکلات موجود این بخش، تنوع رنگ جلدهای قرآن‌های کریم شاید قابل توجه‌ترین تصویری است که نظرها را به خود جلب می‌کند. تنوع قرآن‌های ارائه شده به خصوص قرآن‌های چاپ شده با جلد‌های صورتی، قرمز، بنفش، آبی در طیف‌های مختلف، خردلی، سبز و ... بسیار زیاد است. این تنوع شامل خط، کتابت، ترجمه و اندازه قرآن‌ها نیز می‌شود اما شاید به راحتی بتوان گفت چند سال پیش در بازار نشر هیچ قرآنی با جلد قرمز وجود نداشت و اغلب قرآن‌ها در قطع‌های بزرگ و با جلد‌های قهوه‌ای یا تیره و حداکثر با جلد سفید برای سفره عقد چاپ می‌شدند اما اکنون بازار نشر پر است از قرآن‌های رنگی.

مسئول یکی از غرفه‌های این بخش که تعداد قابل توجهی قرآن رنگی عرضه کرده در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، گفت: از سال گذشته استقبال مردم نسبت به کار رنگی بیش از کارهای معمولی شده است و چاپ قرآن از شکل چاپ قرآن‌های سنتی با جلدهای سنتی خارج شده و اکنون بسیاری از ناشران اقدام به چاپ قرآن‌هایی با جلدها و کاغذهای رنگ روشن مثل صورتی و قرمز می‌کنند.

وی درباره علت این موضوع توضیح داد: کارهای رنگی نسبت به قرآن‌های معمول و سنتی ارزان‌تر است. قرآن‌های معمولی حدود 200 هزار تومان قیمت دارند اما قرآن‌های رنگی حدود 70 هزار تومان قیمت دارند و حمل و نقل آن راحت‌تر است و همه جا می‌توان آن را با خود برد.

این ناشر بخش مکتوب نمایشگاه قرآن درباره کیفیت کاغذهای قرآن‌های رنگی نیز بیان کرد: کیفیت این کاغذها معمولی و عموماً کاغذهای برزیلی و چینی است و به همین دلیل هم قیمت آن کمتر است.

وی البته از استقبال 90 درصدی نوجوانان از این نوع قرآن‌ها نیز گفت و افزود: استقبال از قرآن‌هایی با خط درشت نیز بیشتر از سال‌های قبل بوده اما در این دوره از نمایشگاه نسبت به سال‌های قبل فروش کمتری داشتیم چون سال گذشته محل بخش نشر در سالن اصلی بود اما امسال محل غرفه‌ها عوض شده و تبلیغات برای معرفی این محل هم کم بوده است. البته همانند سال‌های اخیر قرآن‌هایی در ابعاد کوچک‌تر و سبک‌تر به شکل زیپ‌دار یا جرء جزء شده نیز عرضه شده است و در کنار این موضوع، ناشران به چاپ نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و مفاتیح‌های رنگی، سبک و حتی خلاصه شده نیز اقدام کرده‌اند.

این بخش از نمایشگاه پر است از کتاب‌های دینی مربوط به کودکان و نوجوانان که بخش قابل توجهی از این کتاب‌ها در قالب داستان‌های پیامبران، ائمه(ع)، شهدا و نیز قصه‌های آموزنده با محور یک رفتار دینی ارائه شده است. شخصیت‌های کارتونی و حیوانات نیز شخصیت‌های اصلی برخی از این کتاب‌ها هستند که مفاهیم دینی را در قالبی کودکانه روایت می‌کنند. نکته قابل توجه دیگر در این بخش این است که تعدادی از ناشران به صورت انحصاری فقط در مورد یک موضوع مثل آموزش نماز، امر به معروف و نهی از منکر و یا دیدگاه‌های یک نویسنده فعالیت می‌کنند، یعنی کاملاً تخصصی در یک حوزه نشر دارند و به سایر مباحث دینی نمی‌پردازند.
همچنین در این نمایشگاه صحیفه سجادیه و منتخب مفاتیح در جلد پالتویی و با جلد‌های رنگی عرضه شده که نشان می‌دهد به نیازهای مخاطبان در همراه داشتن کتاب‌های دینی خلاصه شده و کوچک‌تر توجه شده است. همانند سال‌های اخیر نیز قلم هوشمند قرآنی در این بخش از نمایشگاه عرضه شده و متأسفانه باید گفت، آنچه به صورت حداقلی در بخش نشر مکتوب و دیجیتال دینی نمایشگاه قرآن به چشم می‌خورد تخفیف‌های نمایشگاهی است. به غیر از چند غرفه محدود که کتاب‌هایی با موضوعاتی خاص ارائه کرده بودند، تقریباً هیچ غرفه‌ای اعلام و یا حتی ادعا نکرده بود که محصولات خود را با تخفیف نمایشگاهی عرضه می‌کند.

آثار دیجیتال این بخش البته محدود بود و برخی از غرفه‌ها به عرضه لوح‌های فشرده اختصاص داده شده بود که عملاً اکنون کارایی ندارد و مردم بیشتر به دنبال محصولات آنلاین و نرم‌افزاری هستند. البته عرضه کتاب در نمایشگاه قرآن به این بخش محدود نبود و کتاب‌هایی مثل آموزش مکالمه عربی مخصوص زائران اربعین و موکب داران در بخش اصلی نمایشگاه به نمایش درآمده و برخی از غرفه نیز کتاب‌های خود را در شبستان اصلی ارائه کرده‌اند. غرفه کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان نیز با تعداد قابل توجهی کتاب در شبستان اصلی قرار گرفته است. در بخش بین الملل نیز جامعه المصطفی به ارائه کتاب‌های آموزشی خود برای طلاب خارجی اقدام کرده است. اما علی‌رغم تمام مباحث گفته شده، بازدید از این بخش خالی از لطف نیست.