فاطمه مدرسی، پژوهشگر ادبیات معاصر و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، هنر شاعری سلمان هراتی را استفاده هنرمندانه از زبان و هنجارگریزی وی از محاوره و منطق مکاتبه به ساحت زبان شاعرانه عنوان کرد و توضیح داد: تشبیه از اساسیترین عناصر سازنده شعر سلمان است. برای نمونه وی حجله دوست شهید خود را به فانوسی تشبیه کرده که نورانیت معنوی در آن موج میزند «حجله تو مثل یک فانوس/ گشت روشن با پر ققنوس»
مدرسی همچنین به برجستهبودن کاربرد استعاره در اشعار سلمان هراتی اشاره کرد و افزود: با نگاهی به اشعار سلمان هراتی میتوان به استعارههای بکر، بدیع و برجستهای دست یافت که تصویری روشن، فضایی سبز و لطیف را در ذهن خواننده ایجاد میکند. به عنوان نمونه در منظومه «زخم آفتاب» که در رثای امام علی (ع) است، آمده «آفتاب نماز حادثه میخواند/ ناگاه دست حرامی/ با بغض وسوسه چرخید/ با خنجرش/ فرق خورشید را شکافت/ زمین ایستاد/ در احتیج حجت میشوخت/ و ترس ویرانی/ بر خاک میگذشت/ و آسمان تا صبح میگریست»
این پژوهشگر ادبی به بسامد بالای صنعت تشخیص در اشعار سلمان اشاره کرد و گفت: وی مفاهیم انتزاعی و تجریدی را در کنار مفاهیم محسوس ترجمه کرده است. به عنوان نمونه در شعر «دوزخ و درخت گردو» با خطاب قراردادن وطن و بخشیدن شخصیت انسانی به آن، آمده «ای ایستاده در چمن آفتابی معلوم/ وطن من/ ای تواناترین مظلوم/ تو را دوست میدارم...
وی بر علاقه خاص سلمان هراتی به استفاده از مجاز نیز تاکید کرد و افزود: مجازها در شعر سلمان هراتی با توجه به القای معانی کلمات و عباراتی که از خود ارائه میدهند بافتی در شعر به وجود میآورند که اثر آن در ذهن مخاطب به یک موضوع که حاوی و انتقالدهنده یک پیام خاص در قالب شعر است تبدیل میکند. همچنین کنایهها در شعر وی جایگاه خاصی دارند و سلمان با این کنایهها بر آن بوده تا ذهن مخاطب را به تکاپو وا دارد «ای شکیبای شکوهمند/ چندین تابستان است/ که در خون و آفتاب میرقصی» در خون و آفتاب رقصیدن کنایه از درگیر جنگ و مشکلات بودن است.
مدرسی به بهرهگیری سلمان هراتی از پارادوکس نیز اشاره کرد و گفت: به عنوان نمونه میتوان به «ای ایستاده در چمن آفتابی معلوم/ وطن من/ ای تواناترین مظلوم/ تو را دوست دارم/ ای آفتاب شمایل دریادل/ و مرگ در کنار تو زندگیست... اشاره کرد.
وی با تاکید بر اینکه سلمان هراتی از پیشگامان شعر انقلاب اسلامی بوده است، توضیح داد: سلمان اشعار بسیاری را در رثای امام خمینی (ره) سروده است «نگاه کن/ در هزاره آوار/ آفتاب چه عریان میتابد/ بخوان به نام آب/ که رود دنباله آواز توست/ بگو بهار بهار/ باور کنیم... در حوزه جنگ تحمیلی نیز منظومههایی چون «از بیخطی تا خط مقدم»، «در خلوت بعد از یک تشییع»، «با آفتاب صمیمی» و « تا کومههای آبی دریا» را سروده است. سلمان همچنین اشعار زیادی را با مضامین مذهبی از جمله عاشورا سروده «هفتاد و دو آفتاب/ به ادامه انتشار کهکشان/ از روشنان مشرق عشق/ برآمدند/ در گذرگاه حادثه ایستادند...
سهشنبه ۱ فروردین ۱۴۰۲ - ۱۱:۵۲
نظر شما