به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، پیروزی انقلاب اسلامی ایران حادثه مهم و حیرت‌انگیزی برای جهانیان بود. به طوری که تقریباً تمام نظریه‌ها و چاچوب‌های علمی غربی از تحلیل و تبیین چگونگی آن وا ماندند. مردم جهان که شاهد انقلابی به معنای واقعی «دگرگون شدن» بودند، نه تنها شورش عده‌ای برای واژگون کردن یک رژیم و ایجاد حکومتی جدید را به عینه می‌دیدند، بلکه شاهد علقه‌ها و پیوندهای شدید یک ملت به رهبری روحانی نیز بودند که اندیشه تغییرات اساسی و بنیادین در تمام نهادها، مناسبات، ساختارهای سیاسی و اجتماعی را در سر می‌پروراند.

از این رو روز 22 بهمن 1357 به عنوان یکی از روزهای به یاد ماندنی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید. در این روز ایران به رهبری امام خمینی(ره) پیروز شد و کمتر کسی می‌اندیشید که «پرواز انقلاب» حادثه‌‌ای مهم در تاریخ جهان و نقطه‌ عطفی در تاریخ معاصر ایران باشد. با توجه به اهمیت پرواز انقلاب در تاریخ پیروزی انقلاب اسلامی که بار دیگر اوج همبستگی ملت و پیروی از رهبری مطلق امام خمینی را نمایش می‌داد، در ادامه به وقایع و رخدادها در 21 و 22 بهمن می‌پردازیم.



21 بهمن 1357 آخرین تیر در ترکش

شهر تهران یکپارچه آتش و خون بود از شب گذشته تا آغازین ساعات بامداد از پادگان نیروی هوایی صدای تیراندازی به گوش می‌رسید. در درگیری‌های بین مردم و ماموران حکومت نظامی 152 نفر دستگیر و به کلانتری تهران نو انتقال داده شدند اما بعد از گذشت دو ساعت با هجوم مردم به کلانتری مذکور، بازداشت شدگان آزاد شدند. نیروهای گارد جاویدان در یورش به پادگان نیروی هوایی مصر بودند.

برخی امرای نظامی که تمام حیثیت و آبرو و موقعیت خود را در حفظ نظام شاهنشاهی می‌دیدند، سعی داشتند با استفاده از فرصت بدست آمده و با بهره‌گیری از همه ساز و برگ‌های نظامی برای انجام کودتا وارد عمل شوند. به همین خاطر ستاد بزرگ ارتشتاران به سرلشکر نشاط فرمان حمله به کارخانه تسلیحات صادر کرد اما او به خاطر آشفتگی اوضاع و شرایط خاص روحی قدرت تصمیم‌گیری نداشت و به همین خاطر دستور را اطاعت نکرد.

فرماندار نظامی تهران در ادامه اقدامات خود با انتشار بیانیه شماره 40 خود، ساعات منع عبور و مرور در تهران را افزایش داد و رفت و آمد را از ساعت 16 تا 4 بامداد ممنوع اعلام کرد. وی متعاقبا با صدور اعلامیه شماره 41 خود مدت منع رفت و آمد را تا ساعت 12 روز یکشنبه 22 بهمن تمدید کرد. همه چیز از اقدامات عملی نظامیان برای سرکوب شدید انقلابیون حکایت می‌کرد.

اعلامیه‌های شدیدالحنی که صادر می‌شد حتی برخی از انقلابیون را دچار تردید می‌کرد و آنها را وامی‌داشت تا به منظور جلوگیری از خونریزی، در جریان حوادث و اتفاقات اخیر آهسته‌تر و پیوسته‌تر حرکت کنند اما پیام قاطع و محکم امام همه تردیدها را از دل زدود.

ایشان طی پیامی اعلام کردند: اعلامیه حکومت نظامی خلاف شرع است و مردم به هیچوجه به آن اعتنا نکنند. من با آن‌که دستور جهاد مقدس نداده‌ام... لیکن دیگر نمی‌توانم تحمل این وحشیگری‌ها را بکنم و اخطار می‌کنم که اگر دست از این برادرکشی‌ برندارند و لشکر گارد به محل خویش بازنگردد و از طرف مقامات ارتش از این تهدیدات جلوگیری نشود، تصمیم آخرم را به امید خدا می‌گیرم. این اطلاعیه عزم مردم را برای مبارزه با بقایای رژیم شاهنشاهی راسخ‌تر کرد. شهر تبدیل به میدان جنگ شده بود. کلانتری‌ها و مراکز انتظامی تهران یکی پس از دیگری به تصرف نیروهای مردمی در می‌آمد. این مراکز شامل کلانتری‌های گوناگون و کلانتری نارمک بود.



22 بهمن انقلاب پیروز شد
پس از 10 روز از بازگشت امام خمینی در ایران و با اعلام بی طرفی فرماندهان ارتش که به دنبال پیوستن بدنه آن به انقلاب صورت گرفت، انقلاب اسلامی مردم ایران پیروز شد.

با اتفاقاتی که در روز 21 بهمن ماه افتاده بود، ارتش کنترل اوضاع را از دست داد، علی‌رغم همه ادعاهایی که توسط امرای نظامی مطرح می‌شد ارتش کمترین مقاومت را در مقابل حرکت انقلابی مردم داشت و علاوه بر پیوستن بسیاری از بدنه ارتش به انقلاب مردم، کلانتری‌ها و مراکز استقرار نیروهای نظامی یکی پس از دیگری فتح می‌شد. تصرف کارخانه تسلیحات باعث شد اسلحه و مهمات در اختیار انقلابیون قرار گیرد.

در نقاط مختلف تهران از سه‌راه آذری گرفته تا حوالی میدان شهباز، گوشه و کنار خیابان‌ها سنگربندی شده بود بیشترین حجم درگیری‌ها به نواحی جنوب و جنوب شرق تهران محدود بود و مردم در خیابان‌های فرح‌آباد، تهران نو، خراسان، شهیاد و قصر فیروزه اجتماع کرده بودند و سرسختانه در مقابل اندک نیروهای ارتشی که به زعم خود از سر وفاداری به نظام سلطنتی و سوگندی که به خاطر حفظ سلطنت پهلوی خورده بودند، مقاومت می‌کردند. در پادگان لویزان اتفاقاتی در شرف وقوع بود علیرغم کناره‌گیری اکثر نظامیان از درگیری‌ها، سپهبد بدره‌ای فرمانده نیروی زمینی و محمد امین بیگلری جانشین فرماندهان گارد، آخرین تلاش‌ها را برای نجات حکومت پهلوی به‌کار بستند اما این مقاومت شکننده در مقابل طوفان سهمگین انقلاب در هم شکسته شد و هر سه فرمانده نظامی بدست انقلابیون کشته شدند.

ستاد ژاندارمری واقع در میدان 24 اسفند (انقلاب) نیز به دست نیروهای انقلاب افتاد. هویدا که دوران حبس خود را در منطقه در دره شیان می‌گذراند نیز توسط مردم دستگیر شد و به مدرسه رفاه انتقال پیدا کرد. شورای عالی ارتش با مشاهده این وضع، در ساعت 10 و 30 دقیقه با حضور رئیس ستاد، وزیر جنگ و اکثر فرماندهان نظامی تشکیل جلسه داد و پس از مذاکره، اعلامیه‌ای صادر کرد و متذکر شد برای جلوگیری از هرج و مرج و خونریزی، بیطرفی خود را در مناقشات فعلی اعلام و به یگان‌های نظامی دستور داده شد که به پادگان‌های خود مراجعه کنند.

در واقع صدور این اعلامیه هیچ نقش و تاثیری در روند حوادث نداشت. مراکز نظامی یک به یک به تصرف انقلابیون درمی‌آمد و ابتکار عمل از ارتشیان نیز سلب شده بود. بعدازظهر روز 22 بهمن حال و هوای دیگری داشت گروهی از جوانان مسلح به سرپرستی فضل‌الله محلاتی صدا و سیمای وقت را مورد محاصره قرار دادند و بعد از چند ساعت زد و خورد ایستگاه رادیو را در ساعت 16 تسخیر کرد و مردم در ساعت 16 و 30 دقیقه برای اولین‌بار در طول تاریخ صدای انقلاب و سرود ای ایران را از رادیو شنیدند. انقلاب پیروز شد. 

* عکس‌ها از آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی است که همزمان با ایام دهه فجر با بیرون کشیدن آرشیو تصویری خود، بخشی از این تصاویر را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهد. این سه عکس از روزهای تاریخ‌ساز انقلاب اسلامی، به ایبنا ارسال شده است.