به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)  نشست «کتاب و کتابخوانی در فرهنگ اسلامی» روزگذشته با سخنرانی عبدالهادی فقهی‌زاده، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد.

فقهی زاده در ابتدای این نشست با بیان اینکه کتاب را نمی‌توان بدون کتابخوان، فهم، درک و عمل کرد گفت: کتاب ابزاری است که اگر از خوبی آن سخن می‌گوییم در حقیقت به علت ارزشمندی فوق‌‌العاده اندیشه است که باید در جای جای آن استشمام و رویت شود. همه اینها مقدمه عمل و تغییر در نگرش، بینش و روش زندگی هستند. اگر آنچه می‌خوانیم در عمل به آن پایبند نباشیم چه فایده‌ای بر خواندن مترتب است؟

او قوام دین، فرهنگ و دانش را در گرو کتاب دانست و عنوان کرد: دانشوری و فرهیختگی، مفاهیمی همنشین با کتاب هستند و نمی‌توان کتاب را در ذهن تصور و بر زبان جاری کرد بدون اینکه دانشمندی و فرهیختگی را تصور کرد. از سوی دیگر دین و دانش از مختصات جامعه‌ بشری هستند. ما حیوانات دانشمند سراغ نداریم همانگونه که حیوانات دیندار و با فرهنگ سراغ نداریم. ما در قرآن یک خطاب برای مردگان نداریم بلکه همه مخاطبان، زندگان هستند و این نشان می‌‌دهد که قرآن، کتاب انسان و زندگان است.

این استاد الهیات افزود: اگر خدا، محور بنیادین ادیان تلقی می‌‌شود که تردیدی هم در آن نیست و در حکمت‌های الهی، فلاح و رستگاری انسان موج می‌زند اما از سوی دیگر این آثار بسیار ارزشمند به نام کتب آسمانی، حامل فضایل اخلاقی هم هستند و این یکی از بزرگترین خدمات ادیان در قرون مختلف بوده است. بنابراین دین را بدون کتاب نمی‌‌توان تصور کرد و از سوی دیگر بدون تردید برخی از شایسته‌ترین و پر مخاطب‌ترین کتاب‌ها که تیراژ آنها به چند ده میلیون در سال می‌‌رسد، کتاب‌های دینی و عمدتاً کتاب‌های آسمانی هستند.

او با طرح این سوال که آیا اگر کتاب نبود در طول تاریخ اندوخته‌ای از دانش فراهم می‌شد؟ یادآور شد: انسان به فراست دریافت که باید آنچه می‌اندیشد، تجربه می‌کند، می‌بیند و در خیال می‌پروراند را پاسداری کند لذا نوشتن را ابداع کرد. هدف اول این بود که آن را حفظ و از فراموشی پاسداری کند اما بعداً مشاهده کرد که با نوشتن، اندیشه‌ها عمیق‌تر و انگاره‌ها دگرگون و پخته‌تر می‌شوند. این نگاه جدید، او را به این سمت و سو کشاند که بیشتر بیاندیشد. انسان دید که اگر بدون اندیشیدن و تأمل دوباره، متنی را به مخاطبان عرضه کند چه بسا سست و خام باشد و ارزش کافی را نداشته باشد بنابراین بیشتر به نوشتن علاقه‌ نشان داد و افرادی عمر خود را در این راه گذاشتند.

فقهی زاده با اشاره به شکل گیری کتابخانه‌ها طی تاریخ بیان کرد: اگر کتاب و کتابت نبود هرگز دانش به معنای معرفت، به این سطح از بلوغ نمی‌رسید. حقیقت، مخصوص هیچ قومی نیست و چه بسا گمان کنیم که می‌توانیم دانشی که تولید کرده‌ایم را برای چند سال نزد خود نگه داریم اما بدون شک از این فراتر نمی‌رود بنابراین علم متعلق به هیچ قومی نیست اما مفتخریم پیروان دینی هستیم که بیشترین تشویق را برای علم‌آموزی در درون پیروان خود برانگیخته است اما نباید تصور کنیم که این علم فقط متعلق به ماست بلکه ما باید به خردمندی و به کارگیری دانش در زندگی مباهات کنیم.

او در پایان گفت: اندوخته‌های دانش بشری مدیون کتاب است و اگر کتاب نبود این اندیشه‌ها ماندنی نمی‌شد و مخاطبان گسترده پیدا نمی‌کرد. فرهنگ هم مدیون کتاب است و کتاب خادم بزرگ فرهنگ، عقیده و فضیلت است. دین و کتاب نیز در تعامل با همدیگر قرار دارند. دین وامدار اندیشه‌ورزی و در مرحله بعدی وامدار کتاب به عنوان محصول و برآیند و دستاورد فرهنگ است.