به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست رونمایی از کتاب «پیامدهای اجتماعی و فرهنگی کرونا» با حضور حسن بشیر (استاد ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع))، رضا تسلیمی طهرانی (جامعه‌شناس، عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات)، علیرضا حسن‌زاده (مردم‌شناس، عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری)، نگار داوری اردکانی (زبان‌شناس، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی)، سیداحمد محیط طباطبایی (رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران) و حسین میرزایی (جامعه‌‌شناس، عضو هیات علمی دانشگاه تهران) روز گذشته برگزار شد.

حسن بشیر در ابتدای این نشست توضیحاتی درباره کتاب داد و گفت: کتاب از جامعیت خوبی برخوردار است اما لازم است رویکردها و جهت‌گیری مولفان کتاب احصا شود. بنابراین نوعی از فراتحلیل و محتوای کتاب را در نظر گرفتم.

او ادامه داد: تنوع مقالات کتاب، آن را در سطح خوبی قرار داده است و بیشتر مقالات در حد علمی پژوهشی نوشته شده که امتیاز بزرگی برای این کتاب است. جالب است که سه حوزه مهم در کتاب اعم از پیامدهای مثبت و منفی و پیشنهادات برای کشور در مواجهه با کرونا بررسی شده است. این در حالی است که اغلب کتاب به پیامدهای منفی می‌پردازد اما این اثر به پیامدهای مثبت کرونا هم پرداخته که قابل تامل است.
 
او با اشاره به فصول مختلف کتاب افزود: 123 مورد در بخش فارسی کتاب آمده است. توزیع مقالات در کتاب نشان دهنده رویکرد کلی کتاب در حوزه ابعاد فرهنگی و اجتماعی کروناست. دو مساله مهم من برای تحلیل موارد مختلف کتاب مورد توجه است؛ یکی جهت‌گیری‌های مولفان که از طریق واژگان کلیدی و عنوان مقاله مشخص است. دومین مساله تعیین نکات تمرکز روی موضوع کروناست.
 
بشیر با اشاره به فراوانی موضوعات در کتاب گفت: آسیب‌های اجتماعی، مرگ  و سوگواری، هنر، اقتصاد نشر، تاثیر کرونا روی کتابفروشی‌ها، فضای مجازی و رابطه‌اش با اقتصاد نشر و سبک زندگی و ... از جمله موضوعاتی است که در بخش‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.
 
به گفته بشیر، در مقالات کتاب بخش فارسی کلید واژه ایران وجود ندارد و وقتی این مقالات بخواهد ترجمه شود مشخص نیست که مقالات درباره کرونا در ایران است.
 
بشیر درباره پیامدهای منفی کرونا توضیح داد: پیامدهای منفی کرونا که از مقالات برگرفته شده است شامل پیامدهای منفی بر آسیب‌های اجتماعی، هنر، تشدید اختلافات در سطح جهانی، گردشگری و ... است. در این بخش آسیب‌های تاثیر‌گذار بر هنر بیشتر از فرهنگ آورده شده است.
 
او افزود: پیامدهای مثبت کرونا هم شامل زنده‌سازی فطری و فلسفه خلقت، تدبیر اندیشی برای حوزه‌های هنری، فرصت استراتژیک برای تحول، تحکیم همبستگی، به کارگیری بیشتر فضای مجازی، تقویت مقابله با تهدیدها و قدرت اجتماعی و سرمایه اجتماعی،‌ گردآوری و ثبت خاطرات و ... است.
 
حسن زاده نیز در ادامه این نشست درباره این کتاب گفت: بهترین پاسخ به بحران‌ها علمی است و این کتاب کوشیده این تهدید را به یک فرصت تبدیل کند. بنابراین در این کتاب تلاش کردیم به ابعاد مختلف کرونا بپردازیم. در آغاز قرن بیست و یک با مشکلات زیادی همچون جنگ، کرونا و ... مواجه هستیم و ما باید درباره جنبه‌های مختلف مسایل اجتماعی تامل کنیم.
 
به گفته این استاد دانشگاه، این کتاب عملا شامل دو بخش فارسی و انگلیسی و چهار زبانه است. کتاب تخصصی، میان رشته‌ای و مساله محور است و بر خلاف آثار شتابزده مانند کتاب ژیژک با تامل و حوصله به موضوع کرونا نگاه می‌کند.
 
او با تاکید بر اینکه باید از بحران کرونا درس بگیریم افزود: جایگاه اندیشمندان ایرانی و شرقی به دلیل اینکه صنعت فرهنگ در دستشان نیست خیلی مورد توجه قرار نمی‌گیرد در حالی‌که تاملات صاحب‌نظران ایرانی درباره کرونا بسیار مهم است. ما از کلید واژه ایران در کتاب استفاده نکردیم چون بدیهی بود.
 
نگار داوری اردکانی نیز در این نشست طی سخنانی گفت: همه‌گیری کرونا نه فقط یک بحران، بهداشتی و روحی بود بلکه بحران ارتباطی هم همراه داشته است و وظیفه زبان‌شناسان پرداختن به این بحران ارتباطی است.
 
این استاد دانشگاه عنوان کرد: جلب توجه نظری و کاربردی زبان‌شناسان در این‌باره مهم است چون هیچ ترمینولوژی نبوده که قبل از کرونا بتواند به زبان هشت میلیارد نفر سخن بگوید چون سرعت پاندمی آنچنان زیاد بود که ما را به سوی غالب شدن یک گفتمان در سراسر جهان برده است.
 
او با اشاره به بحران تک زبانگی و ارتباط آن با کرونا گفت: واقعیت تنوع زبانی و گوناگونی زبان‌ها به حاشیه رانده شده است. من با آرایش‌های مختلف به عناصر زبانی می‌توانم تاثیرگذارتر باشم. پس گفتمان چند زبانگی و امکانات ژانرها به حاشیه رانده شده و در این میان مزیت افراد چند زبانه به حاشیه رفته است.
 
داوری اردکانی در پایان گفت: با اینکه گفتمان‌های سیاسی مردانه است به نظر می‌رسد این گفتمان اکنون قابل بررسی و تامل است چون در کرونا رهبران زن مانند نخست وزیر زن کشور نیوزلند توانسته بود با مردمش ارتباط موفقتری داشته باشد چراکه در این شیوه تخصصی‌تر بودن گفتمان و استعاره‌ای نبودن مهم است.
 
رضا تسلیمی طهرانی درادامه گفت: در کرونا شعارهایی مانند در خانه بمانیم گویی برای فقرا کارکردی نداشت و منحصر به بخش مرفه جامعه بود. از سوی دیگر تلاش نکردن برای حفظ جان سالمندان در بحران کرونا نشان می‌دهد ما در دوران تسلط زیست قدرت به سر می‌بریم.
 
به گفته تسلیمی، یکی از مهم‌ترین مسایل پیامدهای فرهنگی و اجتماعی کرونا تاثیرش بر تعاملات اجتماعی است که بتوانند از تعاملات اجتماعی دفاع کنند و ما شاهد بودیم طی دو سال اخیر تعاملات محدود شد و این تاثیر بیشتری روی مطرودین اجتماعی مانند سالمندان، معلولان، مجانین و کودکان داشت.
 
او گفت: سالمندان از در آغوش کشیدن فرزندانش محروم شدند و در بیابان‌های تنهایی محصور شدند. کودکان از بیرون رفتن خانه محروم شدند و این موجب شده که تاثیرات منفی در حوزه‌های جسمی و عاطفی‌اشان گذاشته شود.
 
وی افزود: بسیاری از استرس‌های قدیمی افراد زنده شد و از سوی دیگر سوگ‌های ناتمام در فضای کرونا افزایش یافت. تا همین امروز هم آیین‌های تحریم در مساجد برگزار نمی‌شود و این تاثیر بدی روی بازماندگان می‌گذارد، بنابراین محدود شدن تعاملات اجتماعی شاید محدود به دوران حاضر نباشد و ما در بسیاری از فیلم‌ها شاهد این بودیم که به وسیله هوش مصنوعی اداره می‌شوند. این مورد مشابه شرایطی است که در کرونا به صورت مجازی پدید آمده است.
 
تسلیمی یادآور شد: کرونا روند دیجیتالی شدن و مجازی شدن جهان را شتاب بخشیده و باعث شده ما آمادگی ورود به جهانی را داشته باشیم که بر اساس هوش مصنوعی اداره می‌شود.

به گفته این استاد دانشگاه، همه‌گیری کرونا از لحاظ سیاسی تبعات زیادی داشت و برخی مخالف باز شدن کافه‌ها و رستوران‌ها بودند و در بسیاری از کشورها علیه این موضوع اعتراضات شدیدی صورت گرفت. از سوی دیگر این اتفاق به دولت‌ها این مجوز را داد که در حوزه‌های بیشتری دخالت کنند.

 محیط طباطبایی در ادامه این نشست با بیان اینکه اپیدمی امری جهانی است گفت: اما در هر کشور کرونا متناسب با فرهنگ آن مورد ارزیابی است. به طور مثال در ایران این سوال می‌شود که چرا برخی از واکنش‌ها خاص کشور ماست.
 
او ادامه داد: هر اتفاقی که پیش می‌آید اگر انسان سابقه‌اش را داشته باشد بهتر می‌تواند با آن برخورد کند. بنابراین استفاده از تجربه‌ها در این باره می‌تواند کمک کند.

حسین میرزایی نیز در این نشست طی سخنانی گفت: کتاب ساحت چند رشته‌ای در علوم اجتماعی، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و ... را دارد هر چند تم علوم اجتماعی در آن پررنگ‌تر است.
 
او افزود: کرونا ابژه فرانسلی غیر مکان‌مند و زمان‌مند است. ما در یک وضعیت ویژه‌ای قرار گرفتیم که نه بشر آمادگی آرا داشت و نه ما توانستیم با این فوریت مواجهه ویژه‌ای داشته باشیم. سیستم اجتماعی ما در همه شئون زحمات زیادی کشید اما در این درگیری ضرورت دارد حکمرانی خوب را فارغ از هر ارزش‌گذاری بررسی کنیم. به نظر می‌رسد مقوله حکمرانی کرونا یکی از بحث‌های جدی است که باید به آن بپردازیم.