به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) اعطای پنجمین دوره جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی به همراه رونمایی از مکتوبات نظریه‌پردازان منتخب امروز در مراسم افتتاحیه ششمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی با حضور محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، حجت الاسلام رضا غلامی‌رییس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، غلامعلی حداد عادل رییس فرهنگستان علوم، حجت الاسلام علی مصباح یزدی، حجت الاسلام احمدحسین شریفی دبیر علمی‌کنگره و حجت الاسلام نجف لکزایی رییس اتاق تحول علوم انسانی برگزار شد.
حجت الاسلام و المسلمین احمد حسین شریفی در این نشست با بیان اینکه علوم انسانی نرم افزار فرد سازی، دولت سازی، حکمرانی، جامعه پردازی و تمدن سازی است گفت: آلودگی این نرم‌افزار به نارسایی زیست فردی، اجتماعی، تمدنی و حاکمیتی منجر می‌شود.
او افزود: جهت گیری سایر علوم و نقشه راه آنها توسط علوم انسانی مشخص می‌شود. هر گونه انحرافی در این علوم موجب کج روی در همه علوم می‌شود. بی توجهی صاحبان علوم انسانی به علوم اسلامی موجب بی توجهی به اسلام و آموزهای اسلامی‌در همه حوزه‌های زیست فردی اجتماعی اقتصادی و حکومتی می‌شود.
شریفی ادامه داد: از روزهای نخستین آشنایی مسلمانان با علم جدید و غربی عده ای از عالمان متوجه آلودگی و قدرت تخریبی بالای علوم انسانی غربی برای جوامع شده بودند و در این باره اخطار لازم را هم بیان کردند. به همین دلیل عده‌ای از متفکران در کنار نقد هستی شناختی، مبانی و معرفت شناسی علوم انسانی موجود و ناسازگاری آن با برخی علوم انسانی اسلامی در مظلومیت تمام در حال تولید علوم انسانی اسلامی‌ب ودند.
او با تاکید بر اینکه ایده علوم انسانی اسلامی برخلاف مخالفانش ایده‌ای متصلبانه و علم ستیزانه نبوده و بلکه برخاسته از حقیقت جویی و حق طلبی است که ادعای رفع نواقص علم جدید را دارد و می‌خواهد از علم جدید آسیب زدایی کند عنوان کرد: ما نباید متصلبانه از روش‌های اثباتی و مادی و غربی کورکورانه تبعیت کنیم. علی رغم همه تلاش‌ها به دلایل مختلف باید گفت فضای غالب مرکز علمی جهان اسلام با این رویکرد همراه نبوده است و حتی فضای غالب مراکز علمی و حوزه‌های علمیه ما با این رویکرد همراهی نداشته و اغلب متخصصان علوم انسانی ما اشنایی با آموزه‌های اسلامی ندارند.
این استاد دانشگاه گفت: با وجود این مشکلات به نظر می‌رسد مسئولان به ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تهیه اسناد بالادستی برای تحول در علوم انسانی و طراحی سند دانشگاه اسلامی به شکل رضایت بخشی به وظیفه ذاتی خود عمل کردند.
او تصریح کرد: جریان علم، تولید و تحول آن بیشتر یک پروسه است تا پروژه. از درون عالمان و فضای علمی‌می‌جوشد تا از آیین نامه و اسناد رسمی. اگر فضای فرهنگی و گفتمان علمی‌با این اسناد همراهی نکند حتی اگر بهترین سرفصل و متون علمی تدوین شود ما به سرانجام مقصود نمی‌رسیم. سند بالادستی و متون حتی اگر قرآن باشد اما استاد و مدرس به آن باور نداشته باشد نمی‌تواند مشکل گشایی بکند.
او گفت: شورای موسس مجمع عالی علوم انسانی با استفاده از تجربیات بیش از یکصد ساله مواجهه مسلمانان با علوم جدید و غربی تلاش کرده این تجربه را رصد و مطالعه کند. شورای موسس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی‌که به ابتکار جناب حجت الاسلام دکتر غلامی گرد هم آمدند با استفاده از تجربیات یکصد ساله مواجهه مسلمین با علوم انسانی غربی از همان ابتدا بر این باور بودند که در کنار آن فعالیت‌های بالادستی لازم است. گفتمان علوم انسانی اسلامی‌در بدنه دانشگاه و حوزه‌های علمیه نیز احیا شود.
شریفی تاکید کرد: ضرورت تحول در علوم انسانی برای بدنه علمی‌جامعه ما آشکار شود. طبیعتا این کار نیازمند شکل گیری یک جریان پرقدرت علمی‌و اندیشه‌ای بود که اولاً امکان و توان تجمیع نیروهای پراکنده‌ای که در زمینه علوم انسانی اسلامی به پژوهش و فعالیت مشغول هستند و همچنین توانایی ایجاد هماهنگی میان مراکز متعدد و متنوعی که کار ویژه آنها تولید علم دینی بود را داشته باشد. ثانیاً به دور از افراط و تفریط و با التزام به ادبیات علمی و روش شناسی تحقیق در علوم انسانی هم به کارهای بنیادین بپردازد و هم جرأت و جسارت مواجهه عالمانه با ناقدان و مخالفان را داشته باشد.
وی در ادامه گفت: سوم اینکه متشکل از نیروهایی باشد که هم در علوم انسانی در مرزهای دانش باشد و هم در علوم اسلامی تخصص داشته و توانایی استنباط آموزه‌های اسلامی‌ناظر و علوم انسانی را داشته باشند.
دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی با اشاره به اینکه مجمع عالی علوم انسانی اسلامی با مشارکت ده‌ها مرکز دانشگاهی و حوزوی شکل گرفت و تاکنون کنگره‌های بین‌المللی متعدد در این حوزه برگزار شد، افزود: اکنون ششمین و البته مفصل‌ترین کنگره و چندین نشست تخصصی در موضوعات متنوعی با حضور صاحب نظران رشته‌های مختلف علوم انسانی برگزار کرده است. همچنین علیرغم آنکه مجمع عالی علوم انسانی اسلامی همواره اصرار داشت که برای فعالیت‌های ستادی متمرکز شود و خود به مثابه مرکزی پژوهشی و تولیدی در عرض مراکز موجود عمل نکند. در عین حال تا کنون ده‌ها کتاب تحقیقی و بنیادین در قلمروهای مختلف علوم انسانی اسلامی‌تولید کرده است و دارای نشریه علمی‌پژوهشی و نشریه‌های ترویجی و گفتمان سازی مثل تحقیقات بنیادین علوم انسانی و علوم اسلامی‌صدرا است.
شریفی اضافه کرد: کنگره‌ها و نشست‌های مجمع عالی توانسته است بیش از ۳۰۰۰ استاد همسو با ایده اسلامی‌سازی علوم انسانی را در اقصی نقاط کشور و ده‌ها اندیشمند و چندین مرکز همسو با این ایده را در کشورهای مختلف اسلامی‌همچون مالزی، اندونزی، ترکیه، لبنان، افغانستان، سوریه و عراق شناسایی کند و حتی چندین همایش با مشارکت مراکزی در افغانستان، لبنان و مالزی برگزار کند.
وی با اشاره به اینکه کنگره ششم با همراهی و مشارکت ۵۰ مرکز دانشگاهی و حوزوی برگزار می‌شود، افزود: این کنگره مفتخر است که در ۱۶ کمیسیون مختلف میزبان مشارکت ۲۳۰ عضو هیئت علمی‌به عنوان کمیته علمی‌این کمیسیون‌ها و همراهی حدود ۷۰۰ استاد به عنوان ارزیاب باشد که محصول این همراهی‌ها و فعالیت‌ها ارزیابی ۶۹۹ مقاله فرستاده شده به دبیرخانه کنگره و انتخاب نهایی ۱۷۰ مقاله است.
دبیر علمی کنگره در پایان سخنانش بیان کرد: مجموعه مقالات پذیرفته این کنگره به زودی در ۱۴ جلد منتشر خواهد شد. همچنین کنگره ششم به دلیل شرایط کرونایی از حضور فیزیکی اندیشمندان خارجی محروم هستیم، اما افزون بر مشارکت فعال برخی از اندیشمندان خارجی در برخی از کمیسیون‌ها با حضور پاره‌ای از اندیشمندان جهان اسلام به زبان عربی و دیگری با حضور برخی از متفکران آمریکای لاتین به زبان اسپانیولی برگزار می‌شود.
قالیباف در این مراسم طی سخنانی گفت: همه ما این باور را داریم مبدا تحول جوامع را بیش از آنچه از علم و تجربه دانیم از تفکر و اندیشه می‌دانیم و آن هست که می‌تواند اساس کار باشد و به ویژه در حوزه علوم انسانی که یک علم انسان ساز است. بقیه نهادهای علمی‌و بخش‌ها بدون شک تحت تاثیر این هستند.
او ادامه داد: اگر ما بخواهیم یک تحول جدی در جامعه خودمان داشته باشیم و اهداف انقلاب اسلامی و مکتب امام و یک نظام دینی و ولایی را پیش ببریم که منطبق بر زیست بوم ایران عزیز ما باشد و درون مایه و اساس آن برخاسته از اسلام و مکتب اهل بیت باشد نیازمند این هستیم که در این بخش به طور جدی به آن به صورت هوشمند و سازمان یافته توجه می‌کردیم.
به گفته رییس مجلس شورای اسلامی، پیروزی انقلاب اسلامی‌آن قدر سریع و برق آسا به رهبری داعیانه امام خمینی(ره) و حرکت مردمی جوشیده از مکتب دینی و قرآنی شکل گرفت درست در زمانی که دین و اسلام و معنویت در چنبره مکاتب انسان ساخت محاصره بودند و کسی فکر نمی‌کرد دین بتواند چنین حرکتی کند.
او افزود: وقتی عقلانیت متصل به وحی چنین حرکتی کرد، جای شگفتی بود. شما در سازمان دهی سیاسی جنگ سرد دهه 70 میلادی ببینید! متوجه می‌شوید هیچ اتفاق سیاسی، نظامی، اقتصادی و .... جز در چنبره آمریکا و شوروی سابق رخ نمی‌داد. با اینکه گروه‌ها و مکاتب مختلفی وجود داشتند اما تنها اسلام موفق شد انقلاب را شکل دهد و باید دید چه عناصر فکری عظیم در این انقلاب وجود داشت که چنین حرکتی رخ داد.
قالیباف یادآور شد: دوران دفاع مقدس نمونه دیگر از این است که وقتی تربیت اسلامی، مدیریت اسلامی، روان شناسی اسلامی، مبانی اسلامی و عقلانیت متصل به وحی و نه عقلانیت متصل به مسایل مادی و ... حاکم می‌شود چگونه می‌تواند در یک حمله عظیم نظامی و تجاوز مقابله کند.
او با بیان اینکه ما نتوانستیم به این مبانی به اندازه کافی بپردازیم عنوان کرد: من حداقل ربع قرن است که در اکثر صحبت‌هایم گفتم که اگر ما دلسوز کشور، انقلاب، مردم و ... هستیم و افتخار این کشور را می‌خواهیم باید همه برای کارآمدی دین در اداره جامعه تلاش کنیم. باید این موضوع را هدف گذاری و سنجه کنیم و حتی اگر می‌خواهیم امتیاز بدهیم و رصد کنیم این موضوع را مد نظر قرار دهیم.
او یادآور شد: ما در نهاد علم به طور کلی هر چه زمان گذشته، فاصله بین حکمرانی کشور در سطوح مختلف با نهاد علم نه تنها به سوی هم افزایی نرفته بلکه به سمت واگرایی رفته است. در علوم انسانی در حالیکه تولید نظریه و علم در حوزه علوم انسانی اسلامی ضرورت اجتناب ناپذیر است اما باید توجه کنیم امروز دین در مسند قدرت و حکومت است و اگر علوم انسانی اسلامی چه نهادش و چه تک تک افراد در هر کجا هستند، اگر ما به سمت مساله یابی و حل مساله نداریم و پاسخ روشنی برای اقتصاد و مدیریت و روان شناسی، جامعه شناسی و ... نداشته باشیم بنابراین دچار مشکلات امروزی می‌شویم.
قالیباف گفت: من دیروز در مرکز پژوهش‌های مجلس بودم. شما مشکلات اقتصادی را ببینید. حتی از دهه 50 تا کنون شیوه‌های تصمیم گیری ما برای حل مشکلات اقتصادی تکراری و غلط ادامه غلط بوده است. آیا امروز اولویت ما در علوم انسانی مساله یابی نیست؟ آیا حکمرانی نوین از الویت مباحث ما نیست. امروز باید بر اساس راهکارهای مشخص و مساله محور حرکت کنیم و مساله محور نبودن از مشکلات ماست. حتما تقصیر اصلی از ما مدیران در سطوح مختلف است اما امروز لازم است همه اعم از نظریه پردازان و ... به علوم انسانی اسلامی‌توجه کنند.
او در پایان گفت: محتوای غربی مبنایش از اساس مادی است و بنابراین مساله و راه حلش برای ما که انقلابمان برخاسته از مبانی دینی است، نیست. اگر کارامدی دین را در حوزه حکمرانی نشان ندهیم هر چه قدر هم در حوزه تئوری کار کنیم موفق نخواهیم بود.
یکشنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۰ - ۱۳:۱۵
نظر شما