سال‌ها پیش، وقتی ارتش بعث عراق به خاک کشورمان حمله کرد، خرمشهر از اولین شهرهایی بود که به محاصره دشمن درآمد. مردم خرمشهر برای دفاع از شهر، فداکاری بی‌مثالی از خود نشان دادند. آن‌ها با دست خالی و کمترین سلاح در برابر دشمن ایستادگی کردند. این کتاب، با زبانی ساده و روان، اشغال خرمشهر از سوی رژیم بعثی عراق را برای کودکان بیان می‌کند. وجه تمایز این کتاب با دیگر کتب رده سنی کودک و نوجوان این است که در حوزه زن و دفاع مقدس مخصوصا زنان شهید نگاشته شده است و شاید هم برای اولین‌بار در کشور باشد که روایتی داستانی با طراحی کمیک تصویری در حوزه زنان شهید و شهرهای جنوبی کشور که درگیر جنگ بوده‌اند، ارائه شده است. «آغوش مادر»، داستانی تراژیک است که قهرمان آن یک دختر نوجوان است.
با سیده‌رقیه آذرنگ، نویسنده کتاب «آغوش مادر» به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانیم.
چه عواملی سبب شد پا به عرصه نویسندگی در حوزه کودک بگذارید؟
همیشه کودکانه نوشتن را دوست داشته‌ام و نوشتن برای بچه‌ها آرزوی قلبی‌ام بوده است. یکی از ژانرهای مهم ادبی هر کشور، ادبیات جنگ آن کشور است. استقامت هر کشور مدیون ازخودگذشتگی‌های آن ملت و جامعه است. اگرچه که حوادث جنگ، تلخ و سخت و از یادنرفتنی هستند، اما کودک و نوجوان را به مقاومت و استقامت هرچه بیشتر دعوت می‌کند. او به مرور روایت‌ها و داستانهایی در قالب کتاب به پرسش‌های ذهنی‌اش در مورد جنگ دست می‌یابد.
وقتی کتاب عصمت، زندگانی شهید عصمت پورانوری، یکی از زنان شهید شهرستان دزفول را نوشتم، بیشتر مخاطبان کتاب گروه سنی نوجوانان و حتی کودکان بودند. حقیقتا هنوز دلیلش را نمی‌دانم چرا این کتاب حالت جاذبه خاصی با مخاطبانش برقرار کرده بود.
از سال 1398 که شهید عصمت پورانوری به واسطه چاپ و انتشار کتاب زندگانی‌اش شناخته شد و شهید شاخص ملی همان سال هم شد با خودم عهد کردم، بعد از هر کتاب بزرگسالی که نوشتم یک کتاب رده سنی کودک و نوجوان هم در کنارش درباره شهدای زن بنویسم. معرفی حوزه زنان شهید، همت والایی را می‌طلبد. زن، خانواده و کودک، کلید مقاومت مردمی شهرهای جبهه در دوران دفاع مقدس بوده‌اند و باید به نحو احسن به جامعه جوان معرفی شوند.
نظر شما درباره اهمیت پرداختن به زندگی و خاطرات فرزندان شهدای دفاع مقدس و مدافعان حرم چیست؟
سوژه‌های بکر و کمتر شنیده‌شده‌ای در خاطرات فرزندان شهدای گرانقدر دفاع مقدس و مدافعان حرم وجود دارد که باید شناسایی و در کتاب‌های کودک و نوجوان ارائه شوند. در این زمینه کمتر کار شده است. باید ناشران کودک و نوجوان و مجمع ناشران دفاع مقدس در این راستا از نویسندگان این حوزه حمایت کنند تا در آینده شاهد ظهور و بروز این خاطرات در کتاب‌های کودک و نوجوان باشیم.
نیاز مخاطبان کودک و نوجوان در حوزه کتاب دفاع مقدس و مدافعان حرم بیشتر به چه نوع کتاب‌هایی و در چه قالب‌هایی است؟
به‌نظرم کتاب‌هایی با طراحی آغوش مادر که در قالب کمیک تصویر ارائه می‌شوند، می‌توانند نیاز حوزه کودک در بخش دفاع مقدس و مدافعان حرم را برطرف کنند. اکنون رسانه‌های تصویری بخش عمده‌ای از جامعه ما را تشکیل داده‌اند. هر چند کودک بر اساس عواطف و احساس درونی‌اش بیشتر به سمت تصاویر متمایل است پس چه چیزی بهتر از داستان مصور که کودک با آن ارتباط برقرار کند. البته قالب رمان نوجوان نیز بخش عمده‌ای از ادبیات ما را تشکیل می‌دهد و در این بخش آثار زیادی چاپ و منتشر شده است.
نوشتن در حوزه دفاع مقدس تا چه میزان بر نسل جوان ما تأثیرگذار بوده است؟ کتاب‌هایی که در حوزه دفاع مقدس نگاشته شده‌اند قطعا در این چندسال اخیر جذب حداکثری را به دنبال داشته‌اند، چون هر جوان کتابخوان مایل است بداند گذشته کشورش چه بوده یا قضیه جنگ که در هر خانواده ایرانی سخن از آن می‌رود چه حوادثی را در دل خاطرات نگفته رزمندگان و یا شهرهای جنگی داشته است.
در بحث تبلیغ کتاب‌های دفاع مقدس نیز برخی ناشران حقیقتا خوش درخشیده‌اند و همین امر باعث شده جذب حداکثری نسبت به این کتاب‌ها از سوی قشر جوان جامعه صورت گیرد.
با توجه به فراگیر شدن فضای مجازی در بین افراد جامعه ادبیات دفاع مقدس و مقاومت چگونه می‌تواند تأثیر خود را نمایان کند؟
در بخش فضای مجازی می‌توان پل ارتباطی معرفی کتاب را با ابزارهای گوناگون و اپلیکشن‌ها راه انداخت که در این باره اپلیکیشن‌هایی از سوی برخی ناشران ارائه شده که جذب مخاطب بالایی داشتند به ویژه دانلود کتاب‌های صوتی.
در کلیت بحث فضای مجازی باید گفت یک موج فرهنگ سازی از طرف سازندگان پیام‌رسان‌های خارجی راه افتاده که بحث اپلیکیشن‌های دفاع مقدس اگر بیش از این وارد میدان شوند قدرت مقابله با این فرهنگ‌سازی بیراهه را حتما خواهند داشت.
وضعیت کتاب‌های کودک و نوجوان در حوزه دفاع مقدس و مقاومت چگونه است و اساسا نیازی در این زمینه وجود دارد؟
اکنون برخی ناشران دفاع مقدس آثار خوبی را ارائه کرده‌اند و در این حوزه فعالیت دارند. نشر ۲۷ بعثت که کتاب «آغوش مادر» را به تازگی چاپ و منتشر کرده‌اند در بخش شعر، داستان و قصه نیز کتاب‌های در خور ستایشی را به مخاطب کودک و نوجوان عرضه کرده‌اند.
نیاز این حوزه در بیشتر دیده شدن آثاری با سوژه‌های کمتر شنیده شده است و این دیده شدن به فعالیت ناشران محترم و حتی جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها هم بستگی دارد. امروز برخی ناشران سلیقه مخاطب کودک را فهمیده‌اند و بر اساس آن تولیدات خود را وارد بازار نشر می‌کنند. در حوزه دفاع مقدس اگر واقعی ننویسیم مؤثر نخواهد بود.
باید برای کودکان از اهمیت دفاع مقدس، نحوه دفاع و شادی مردم در هر پیروزی به ویژه فتح خرمشهر نوشت. یکی از نواقص در این حوزه این است که فتوحات و حوادث جنگ را می‌نویسیم، اما به قهرمانان در تاریخ جنگ و مقاومت توجه نمی‌کنیم. رشادت نوجوانانی چون شهیدان فهمیده و بهنام محمدی از سوژه‌هایی است که پتانسیل اسطوره‌سازی در حوزه داستان کودک و نوجوان دارد.
با توجه به این آیتم‌ها و مشخصاتی که فرمودید در زمینه کتاب کودک و نوجوان می‌توانید چند نمونه مناسب را نام ببرید؟
کتاب «بچه‌های کارون» به قلم احمد دهقان که از سوی انتشارات سوره مهر با موضوع آزادسازی خرمشهر برای نوجوانان منتشر شده است و کتاب دیگری که مدنظرم هست کتاب «فهميده»، رزمنده كوچك که قاسم كريمی نوشته و از سوی نشر لک‌لک برای گروه سنی «د» منتشر شده و به معرفی شهيد نوجوان جنگ تحمیلی، «محمدحسين فهميده» می‌پردازد و کتاب «اسم من خاکریز است» که به قلم استاد مرتضی سرهنگی از سوی انتشارات سوره مهر برای کودکان منتشر شده است.
نظر شما