به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در آذربایجان شرقی به نقل از روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی، گواهینامه ثبت ملی نسخه خطی «سیرالملوک» یا سیاست نامه متعلق به مجموعه حاج محمد نخجوانی اعطا شد.

در مراسم اعطای این گواهینامه که با حضور فرهاد نظری، دبیر کمیته ملی حافظه جهانی، عمادالدین شیخ الحکمایی، پژوهشگر اسناد، نسخ خطی، کتیبه‌های تاریخی و عضو کمیته ملی حافظه جهانی، مرتضی آبدار مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی، شهرام خدایی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان و جمعی فرهیختگان این عرصه در تبریز برگزار شد، برنامه مختلف فرهنگی و سخنرانی استادان این حوزه به اجرا در آمد.

جامعه‌ای که حافظه نداشته باشد، دچار بحران هویت می‌شود
در این مراسم دبیر کمیته ملی حافظه جهانی با بیان اینکه جامعه‌ای که حافظه نداشته باشد، دچار بحران هویت می‌شود، گفت: نسخه‌هایی مانند «وقف‌نامه ربع رشیدی» که ثبت جهانی شده، «سیر الملوک» که ثبت ملی شده و یا نسخه «سفینه تبریز» که در دست اقدام برای ثبت ملی آن هستیم، حافظه و شاکله فرهنگی جامعه ما را تشکیل می‌دهند و حامل بخشی از میراث فکری ما هستند که اگر آنها را حفظ نکنیم و در دسترس قرار داده نشوند، به‌مرور زمان از حافظه جامعه پاک خواهند شد و جامعه‌ای که حافظه نداشته باشد، دچار بحران هویت می‌شود.

فرهاد نظری، افزود: «سیرالملوک» بیش از آنکه تاریخ نویسی باشد، چکیده و یا به‌عبارتی نمونه بارز اندرزنامه‌نویسی سیاسی در پیش از اسلام است.
 
عباس قدیمی عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تبریز نیز در این آیین گفت: فقدان تاریخ‌نویسی و تاریخ‌نگاری در دوران سلجوقی با سیاست‌نامه و اندرزنامه پر شده است.

قدیمی اظهار کرد: منابع تاریخی ما طیف گسترده‌ای از آثار مکتوب را دربرمی‌گیرد که بخشی از آن را آثار و رسائل نظری، حکمی و فلسفی هم‌چون اندرزنامه، سیاسیت‌نامه و شریعت‌نامه تشکیل می‌دهد.

وی ادامه داد: این آثار که بخش فکری و اندیشه میراث مکتوب ما را شکل می‌دهند، در زمان تبدیل ایران باستان به ایران اسلامی، منتقل شده اند.

قدیمی افزود: کتاب «سیرالملوک» که در زمان سلجوقی نگاشته شده است، یک اثر برای بیان تاریخ نیست، زیرا سلجوقیان به تاریخ نگاری هیچ علاقه‌ای نداشتند بلکه این کتاب در خصوص آیین کشورداری، آموزش رسوم ملک‌داری، مناسبات حاکم و محکوم، شیوه کشاورزی و دستگاه دیوانی نگاشته شده است که به عنوان یک شیوه‌نامه برای اداره مملکت نیز مطرح بود. بنابراین می‌توان گفت فقدان تاریخ نویسی در دوران سلجوقی با سیرالملوک جبران شده است.
 
وجود بیش از 4000 جلد نسخه خطی در کتابخانه‌های آذربایجان شرقی
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی هم در آیین اعطای گواهینامه ثبت ملی نسخه خطی «سیرالملوک»، از وجود 4000 جلد نسخه خطی در کتابخانه‌های عمومی خبرداد و افزود: برای معرفی میراث مکتوب فرهنگی منحصر به‌فرد موجود به جهان باید اقدامات اساسی انجام شود تا خسران فراموشی گریبان فرهنگ ایران را نگیرد، زیرا فراموشی خواه‌ناخواه باعث می‌شود آیندگان از میراث‌های کشور در حوزه ادبی، اخلاقی و انسانی بی‌بهره بمانند.

شهرام خدایی با اشاره به اینکه فرهنگ مهمترین رکن جامعه است، گفت: توسعه همه‌جانبه یک جامعه مرهون گسترش فرهنگ در میان افراد آن جامعه است و با ثبت ملی آثار گرانبهای ایرانی می‌توان زیبایی این کتب و تاریخ را به نسل بعد منتقل کرد.

وی کتب نگاشته شده در چندین قرن گذشته را میراث مکتوب برای نسل‌های بعدی دانست و اضافه کرد: کتاب «سیرالملوک» متعلق به مجموعه حاج محمد نخجوانی، یکی از میراث‌‌های فرهنگی و معنوی ایرانی بوده که توسط حاج محمد نخجوانی اهدا شده بود.
 
یادآوری می‌شود، کتاب سیاست‌نامه یا «سیرالملوک» به معنی «روش پادشاهان» اثر خواجه نظام‌الملک طوسی یکی از آثار مهم نثر فارسی در قرن ۵ هجری است که به فرمان پادشاه سلجوقی در باب آیین فرمانروایی و کشور داری نگاشته شده است. مطالب کتاب شامل سیاست اداری، اجتماعی، امنیتی و اقتصادی کشور و روشهای تشریفاتی دربار سلجوقی است.

نسخه موجود در کتابخانه مرکزی تبریز به سال ۶۷۳ قمری توسط حسین بن زکریا بن حاجی حسین دهستانی به خط نسخ در ۱۴۷ صفحه بر روی کاغذ خانبالغ کتابت شده است. این نسخه از جمله کتاب‌های اهدایی حاج محمد نخجوانی به مجموعه کتابخانه است.