هنوز با برنامه‌درسی مدون فاصله داریم
بطحایی درباره فرایند نظام تعلیم و تربیت گفت: درابتدا می‌خواهم از حسن سلیقه و انتخاب همکارانم درباره عنوان این همایش که به نام شهید حججی نامگذاری شده است و مکان برگزاری آن سپاسگذاری کنم. در فرآیند نظام تعلیم و تربیت بی‌شک یکی از مهمترین ارکان، داشتن برنامه‌درسی مدون است؛ علارغم تلاش‌های بسیار هنوز کتاب‌های درسی با برنامه‌درسی استاندارد فاصله دارد، چراکه کتاب‌های درسی بخش عمده پیاده‌سازی برنامه‌درسی است. ما باید تلاش کنیم تا این فاصله کمتر شود و کتاب‌های درسی با برنامه درسی همراه و متوازن شوند.
وی افزود: خوشبختانه امروز آموزش و پرورش ما یکی از نظام‌های برجسته در نظام‌های آموزشی بین‌المللی است. ما در حوزه دانش یکی از برنامه‌های درسی پیشرفته را داریم و این افتخار قطعا به همت مولفان و برنامه‌ریزان درسی حاصل شده است. خبر خوشی که می‌توانم در این مراسم به شما بدهم این است که امسال خوشبختانه پایه دوازدهم را مستقر شد؛ بنابراین تا چهارسال آینده کتاب نونگاشتی نخواهیم داشت.
دانش آموزان بهترین منتقدان کتاب‌های درسی
وزیر اموزش و پرورش در ادامه گفت: باید بگویم فرآیند تکمیلی ادامه‌دار خواهد بود؛ چون تاثیر کتاب درسی بر یادگیری بسیار اهمیت دارد. با اینکه کتاب نونگاشتی نخواهیم داشت اما از آنجایی که تمام همت و عزم جدی در بالا بردن کیفیت کتاب‌ها در راستای عملی کردن برنامه درسی داریم، اصلاحات و بازبینی زیادی در کتاب‌های درسی انجام خواهیم داد. در اینجا می‌خواهم سخن رئیس جمهور را بازگو کنم که وی در ابتدای سال تحصیلی در سخنرانی خود دانش‌آموزان را بهترین منتقدان کتاب‌های درسی دانست چراکه اصلی‌ترین مخاطبان این کتاب‌ها دانش‌آموزان هستند.
سایه دایه عزیزتر از مادر بر کتاب‌های درسی
وی با اشاره به این نظر رئیس جمهور گفت: در راستای این طرح می خواهیم با تشکیل یک تیم دقیق و راهبردی آن را اجرایی کنیم. تا گروهی از دانش‌آموزان وارد حوزه نقد کتاب‌های درسی خودشان شوند. دانش‌آموزان باید از دیدگاه خودشان ابعاد دقیق‌تری از نقد را به تصویر بکشد. این اتفاق مسیر جدیدی را در اعتباربخشی کتاب‌های درسی می‌گشاید. امروز برنامه‌درسی ما با وجود برخی جزوه‌های آموزشی و کتاب‌های کمک‌درسی که هیچ استانداردی هم ندارند به شدت در معرض تهدید قرار گرفته‌اند. این تهدید از سوی دایه‌هایی است که خود را عزیزتر از مادر نشان می دهند.
بطحایی درباره وجود کتاب‌های کمک‌درسی در کنار کتاب‌های درسی خاطرنشان کرد: با رسوخ کتاب‌های کمک آموزشی به شدت برنامه و کتاب‌های‌درسی در معرض خطر است. از منظر کارشناسانی که کتاب‌های درسی را با برنامه و هدف مشخص تالیف می‌کنند این افراد با کتاب‌هایشان که از حداقل استانداردها هم فاصله دارند وارد حوزه آموزش دانش‌آموزان می‌شوند و آسیب جدی به بدنه نظام آموزش و پرورش می‌زنند.
نقشه‌هایی که بر آب می‌شود
وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: امروزه در یک مبارزه‌ای قرار گرفته‌ایم که یک طرف آن کارشناسان متخصص برنامه‌درسی که در تمام مسیر ایستاده‌اند و با استاندارد برنامه‌های درسی تلاش کرده‌اند تا کنجکاوی دانش‌آموزان را پیدا کنند و بعد طرف دیگر یک موسسه غیرحرفه‌ای بلافاصله کتاب‌هایی را با عنوان‌های گوناگون توزیع می‌کند و تمام نقشه‌هایی که سال‌ها طراحی شده است تا دانش‌آموز خود به پاسخ برسد نقش بر آب می‌کند. تن‌پروری دانش‌آموزان کمترین تاثیر این فاجعه است.
وی افزود: به جای اینکه مسیر یادگیری دانش‌آموز ظرف مدت 9 ماه به بار بنشیند در یک فضای غیر حرفه‌ای ضرف مدت بیست الی 30 روز انجام می‌شود. همچنین نوعی لجبازی هم به این موضوع اضافه شده است. طوریکه می‌خواهند با این منطق علمی کشتی جانانه با وزارت آموزش و پرورش بگیرند.
بطحایی با اشاره به لبرخورد با رسوخ کتاب‌های کمک درسی گفت: هنوز به‌عنوان وزیر آموزش و پرورش توانم به کمک‌درسی‌ها نرسیده است و هنوز کنکور سرجایش است و تا زمانی که کنکور باشد کتاب‌های کمک‌درسی و فسادهای مالی چندمیلیاردی هم سرجایش است.
وی افزود: در حوزه ابتدایی فعالیت‌هایی را در این راستا انجام دادیم و اگر مدرسه‌ای آزمون‌های آزمایشی برگزار کند برخورد جدی با مسئول آن می‌شود. ما همه ساله همایش برگزار می‌کنیم اما هیچ اتفاقی نمی‌افتد و روز به روز به تعداد کتاب‌های کمک‌درسی اضافه می‌شود. وظیفه من و شما به‌عنوان معلم آن است که باید با این مانع برخورد جدی کرد.
بطحایی گفت: نشانه‌ها حاکی از آن است که یک جور لجبازی با آموزش و پرورش دارد رخ می‌دهد. طبق فرمایشات بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران نظام تعلیم و تربیت کشور دقیقا باید تحت تاثیر نظام آموزش و پرورش باشد وهیچ نظامی نباید در کنار آن قرار بگیرد.
البته کتاب‌های درسی هم ضعف دارند
وی با اشاره به کیفیت کتاب‌های درسی گفت: از یک موضع دیگر هم نباید غافل شویم و آن این است که یکی از دلایلی که بازار مکاره را رونق بخشیده ضعفی است که در کتاب‌های درسی و برنامه‌های درسی داریم که باعث شده مورد سوءاستفاده این افراد قرار بگیرد.
وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: متاسفانه دانش‌آموزانی را داریم که چهره خود را زشت و نا زیبا می‌پندارند و زیبایی چهره به شدت مورد توجه دانش‌آموزان قرار گرفته است. سن عمل جراحی بسیار پایین آمده است و این نشأت گرفته از فقدان برخی آموزه‌های دینی در آموزش و پرورش است. انحراف نوجوانان متاسفانه زیاد شده است که باید یکی از اصلی‌ترین اهداف آموزش و پرورش باشد.
در ادامه این مراسم آیین رونمایی از کتاب‌های درسی نونگاشته و تجلیل از پژوهشگرانی که دارای محتوا از شهید حججی بودند و در کتاب‌های درسی به چاپ رسیده است برگزار شد.
در ادامه غلامعلی حدادعادل با اشاره به برگزاری این همایش گفت: این مراسم از دو جهت حائز اهمیت است یکی تجلیل از مولفان کتاب‌های درسی، دوم از جهت توجه به موضوع دفاع مقدس، ایثارگران، رزمندگان و شهدا است. نفس اعتنا به کتاب‌درسی و احترام به مولف کتاب‌درسی کار شایسته‌ای است و من کاملا این احترام را تجلیل و تحسین می‌کنم. مولفان کتاب‌های درسی از آن جهت که مولفانی گمنام هستند گمنام هم باقی می‌مانند و گویی که مولف نیستند و کمتر اشخاصی در جامعه ما به عنوان مولف کتاب‌درسی شناخته می‌شوند.
حدادعادل نیز در ادامه این مراسم گفت: یکی از تفاوت‌های کتاب‌های درسی میزان شمارگان آن است که با کتاب‌های دیگر بسیار تفاوت دارد. بسیاری از کتاب‌های دیگر برابر تعداد شمارگانی که دارند خواننده ندارند اما برعکس کتاب‌های کمک‌درسی به میزان شمارگانی که دارند خوانده می‌شوند. علاوه بر این کتاب‌های درسی به طور کامل آموخته و سطر به سطر آن آموزش داده می‌شود. در حالی که کتاب‌های غیردرسی اینگونه نیستند. کتاب‌های درسی در ذهن دانش‌آموز تزریق می‌شود بنابراین مولفان کتاب‌های درسی زحمت بسیار بیشتری از مولفان کتاب‌های دیگر می‌کشند و اصولا بیشتر از یک مولف زحمت می‌کشند.
وی با اشاره به تالیف کتاب‌های درسی گفت: تالیف کتاب برای مولفان کتاب‌های درسی بسیار دشوار است. هرچه پایه درسی پایین‌تر باشد سختی آن بیشتر می‌شود و یک مولف کتاب درسی باید مراقب قلم خود باشد.
وی درباره اصول ویراستاری و غلط‌گیری در کتاب‌های درسی گفت: غلط واژگان در کتاب‌های درسی به هیچ وجه نباید وجود داشته باشند چون ضامن صحت آن وزارت آموزش و پرورش و حکومت است و نمی‌تواند سر سوزنی ایراد داشته باشد. در بسیاری از موارد معلمان غلط چاپی را متوجه نمی‌شوند و فکر می‌کنند که خودشان نفهمیده‌اند. فرض معلم و شاگرد این است که هرچیزی که در کتاب درسی آمده است حتما درست است.
وی درباره میزان دقت در کتاب‌های غیردرسی گفت: دقت در کتاب‌های غیردرسی باید چند برابر کتاب‌های درسی زیاد باشد و باید دقت زیادی کرد که به فارسی روان نوشته شود و از به‌کاربردن کلمات کلیشه‌ای پرهیز کرد. متاسفانه در حال حاضر در کتاب‌ها تا حدودی برخی عبارات اشتباه زیاد است باید از کلمات بی‌معنی و ذائد در نوشته‌ها پرهیز کنیم به ویژه نوشته‌های اداری که تمامشان بی‌جهت است.
حدادعادل با اشاره به ویراستاری دقیق کتاب‌های درسی گفت: وجود عبارات شسته‌رفته در کتاب‌های درسی الزامی است. نوشتار شاید نظم نداشته باشد اما ویراستاری یکی از مهمترین ارکان تولید کتاب‌های درسی است. ناشری موفق است که تیم ویراستاری حرفه‌ای داشته باشد. بنابراین ویراستاری کتاب‌های درسی هم با ویراستاری کتاب‌های معمولی تفاوت زیادی دارد. ویراستار معمولی باید برای ویراستاری کتاب درسی آموزش کافی را ببیند.
وی با اشاره به فعالیت فرهنگستان زبان و ادب فارسی در مورد کتاب‌های درسی گفت: بعد از انتشار کتاب‌های درسی کارشناسان فرهنگستان ویراستاری این کتاب‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند این کتاب‌های ذهن نسل آینده را رشد می‌دهند. اگر خویشتن خویش را بکاویم می‌بینیم که سنگ بنای اندیشه‌ها در مدرسه و به‌ویژه در دوران دبستان نهادینه شده است.
وی ادامه داد: جمله به جمله در کتاب درسی باید بازبینی و دقت شود چراکه بسیاری از مردم هستند که در طول عمرشان به غیر از کتاب درسی کتاب دیگری نمی‌خوانند بسیاری از روستاها به کتاب‌های دیگر دسترسی ندارند و امکان خرید کتاب در این مکان‌ها وجود ندارد. حتی با فرهنگ کتاب خواندن آشنا نیستند آماری داریم که نشان می‌دهد در برخی شهرستان‌ها حتی یک کتابفروشی هم موجود نیست.
حداد عادل در ادامه با اشاره به صنعت نشر کشور گفت: صنعت نشر روبه ورشکستگی است و دیگرکتابفروشی شغل درآمدزایی نیست. حال تصور کنید صنعت نشری که در تهران هیچ صرفه اقتصادی ندارد در شهرستان چه شرایطی را می‌گذراند.
وی درباره جنبه‌های جاذبه کتاب‌های درسی گفت: تصویرگری، رنگ‌آمیزی و استحکام کتاب اهمیت زیادی دارد. کتاب باید برای دانش‌آموزان دوست‌داشتنی باشد و تصویرگری در کتاب‌های درسی تخصص خاص است. از حیث فنی کتاب‌های درسی اهمیت زیادتر از کتاب‌های معمولی دارد و نباید مبتنی بر حافظه باشند بلکه باید روش تفکر را به دانش‌آموزان آموزش آموزش بدهند. در انتها امیدوارم کتاب‌های‌درسی از حیث فنی، زبان فارسی، جاذبه‌های هنری و تخصص‌های آموزشی و محتوایی طوری باشد که نسلی را برای آینده ایران تربیت کند تا فردایی بهتر از امروز داشته باشیم.
سند تحول بنیادی؛ سندی عالمانه
تورانی در این مراسم ضمن ارائه گزارش کلی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش گفت: بسیار خرسندیم که امروز آفتابی در وزارت آموزش و پرورش کشور به عنوان سند تحول بنیادی تابیده است. سندی که به فرموده مقام معظم رهبری یک سندی عالمانه جامع منسجم و پیشرو است. امروز محدودیت‌های ما نیز روشن است و معلولیت‌های ما نیز معلوم.
وی افزود: قدم‌هایی را که باید تا رسیدن به وضعیت مطلوب برداشته شود هم ترسیم شده است. لکن تا مطلوب فاصله داریم. اینک امیدمان اندیشه‌های پاک و زبان و همت بالای معلمان است.
در انتهای این مراسم از دیگر مولفان و پدیدآورندگان برجسته در حوزه تالیف کتاب‌های درسی تجلیل شد.
نظر شما