خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - ساره گودرزی: دوازدهم آذر ماه بود خبر عدم افزایش تعرفه گمرک واردات کاغذ و اختصاص ارز مبادلاتی به کاغذ منتشر شد و به دنبال آن بازار آشفته کاغذ که در 20 روز با افزایش 20 درصدی قیمت روبرو شد، طی یکی دو روز شاهد کاهش قیمت 5 هزار تومانی بود و این کاهش بها امروز به 10 هزار تومان رسیده است.
 
امروز اما 10 روز پس از اعلام رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر عدم افزایش تعرفه گمرکی واردات کاغذ و اختصاص ارز مبادلاتی، پیگیری‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشان می‌دهد که با وجود دستور مستقیم حسن یونس سینکی؛ معاون امور اقتصادی و بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر اختصاص ارز مبادلاتی به واردکنندگان کاغذ، بانک مرکزی هنوز هیچ ارزی به واردکنندگان نمی‌دهد و دست‌اندرکاران این حوزه در بلاتکلیفی به سر می‌برند.
 
دولت به تعهداتش عمل کند
عدم اختصاص ارز مبادلاتی تبعات زیادی برای بازار ایران به همراه دارد که بی‌توجهی به آن می‌تواند بار دیگر با افزایش قیمت کاغذ همراه شود. غلامرضا شجاع؛ نماینده مصرف‌کنندگان کاغذ در این زمینه به ایبنا گفت: این روزها بازار کاغذ در آرامش نسبی به سر می‌برد البته این آرامشی نیست که برای همیشه دوام داشته باشد و خوشبختانه در جلساتی که در وزارت صنعت، معدن و تجارت با ریاست معاون امور اقتصادی و بازرگانی این وزارتخانه برگزار شد، واردکنندگان بزرگ و عمده که با محوریت انجمن واردکنندگان فعالیت می‌کنند برای تامین کاغذ و آرامش بازار و جلوگیری از افزایش قیمت کاغذ هماهنگ شده‌اند و این موضوع موجب بازگشت آرامش به بازار کاغذ شد.
 
وی افزود: اما موضوع مهم این است که دولت باید به مسائلی که در آن جلسات متعهد شد عمل کند، معاون امور بازرگانی و اقتصادی وزارت صنعت، معدن و تجارت در این زمینه همکاری خوبی داشت اما متاسفانه شاهد این موضوع هستیم که واردکنندگان هنوز نتوانستند از ارز مبادلاتی استفاده کنند، ظاهرا این موضوع که ارز مبادلاتی شامل کاغذ می‌شود حل شده است اما هنوز ارزی در اختیار واردکنندگان قرار نگرفته است.
 
شجاع با بیان اینکه از چهاردهم آذر ماه بعد از دومین جلسه با وزارت صنعت، معدن و تجارت قول اختصاص ارز مبادلاتی به واردکنندگان کاغذ داده شده اما هنوز محقق نشده است، عنوان کرد: واردکنندگان کاغذ اکنون زمانی که برای دریافت ارز به بانک مرکزی مراجعه می‌کنند با نبود ارز مواجه می‌شوند و امیدوارم دولت به قول خود عمل کند.
 
وی در بخش دیگر سخنان خود به قول دو تن از واردکنندگان کاغذ در جلسه مشترک دست‌اندرکاران حوزه کاغذ با وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره کرد و گفت: این دو نفر قول دادند که خیلی سریع از کشورهای ترکیه و دبی برای واردات کاغذ چاپ و روزنامه اقدام می‌کنند که البته تاکنون خبری از وارد کاغذ به بازار نشده است و بسیاری از فعالان مطبوعات از کمبود کاغذ نگران هستند.
 
شجاع یادآور شد: موضوع کاغذ در حوزه‌های چاپ، تحریر و روزنامه جدا از هم نیست و در هر یک از این حوزه‌ها افزایش قیمت داشته باشیم، قطعا در حوزه‌های دیگر نیز تاثیرگذار خواهد بود البته در روزهای گذشته بهای کاغذ رو به کاهش گذاشته است و پیش‌بینی می‌شود این کاهش ادامه داشته باشد اما در صورتی که دولت به تعهدات خود درباره مشمول شدن ارز به واردات کاغذ عمل کند، زیرا کاغذ بعد از غذا و دارو، کاغذ به عنوان سومین کالای استراتژیک دیده شده است.
 
کتاب‌ها در انتظار کاغذ
ناشران به عنوان یکی از مصرف‌کنندگان اصلی کاغذ در روزهایی که گرانی کاغذ خبرساز بود، خبرهای این حوزه را پیگیری می‌کردند تا بقای کتاب این کالای فرهنگی به خطر نیفتد، به سراغ فتح‌الله فروغی، مدیر انتشارات «شورا» رفتیم تا درباره فعالیت روزهای اخیر حوزه نشر کمی بیشتر بدانیم، او در این زمینه گفت: با وجود اینکه من و جمعی از همکارانم سعی می‌کنیم از خرید کاغذ خودداری کنیم تا افزایش قیمت کاغذ به افزایش قیمت کتاب منجر نشود اما تعدادی از همکاران به دلیل تعهداتی که دارند مجبور هستند کاغذ خریداری کنند و این موضوع موجب شده است که شاهد کاهش قیمت کاغذ نباشیم.
 
وی افزود: تعدادی از کتاب‌های انتشارات ما که آماده سپردن به چاپخانه بود با افزایش قیمت کاغذ مصادف شد که یا من باید قیمت کتاب را بالا ببرم یا دست نگه دارم. اگر دست نگه دارم هزینه‌هایی که بر من تحمیل شده تا کتاب را آماده کنم و به بازار برسانم به من فشار می‌آورد و اگر در وضعیت کنونی که هنوز هم قیمت کاغذ بالا است، کتاب را چاپ کنم باید قیمت کتاب را افزایش دهم.
 
فروغی به تبعات افزایش قیمت کتاب هم اشاره کرد و یادآورشد: این روزها که خواننده کتاب خیلی برای پرداخت کتاب آمادگی ندارد، افزایش قیمت می‌تواند به کاهش خرید کتاب منجر شود و این پارادوکسی است که ما درگیر آن هستیم.
 
مدیر انتشارات شورا با بیان اینکه کاهش قیمت کاغذ در روزهای اخیر خوب بوده است، گفت: اینکه مسئولان کشور نسبت به افزایش قیمت کاغذ عکس العمل نشان دادند موجب شد که فروشندگان کاغذ، کاغذهای انبار را به بازار بیاورند و حدود 10 هزار تومان در هر بند کاهش قیمت داشته باشیم، البته این کاهش قیمت به نسبت مبلغی است که افزایش داشته و هنوز به قیمت قبلی نرسیده است و افزایش بیش از 20 هزار تومان در هر بند مسئله و کار را خیلی سخت کرد.
 
فروغی تاکید کرد: اما مساله مهم این است که ما نمی‌دانیم دو ماه دیگر وضعیت کاغذ چگونه است و متاسفانه نوسان کاغذ و ثابت نبودن قیمت در درازمدت ناشران را دچار بی‌برنامگی می‌کند و همیشه در اضطراب و نگرانی هستیم که آیا برای آن‌ها مقرون به صرفه است که کتابی که امروز با این قیمت چاپ می‌کنیم، یکسال صبر کنیم تا این میزان کتاب چاپ شده فروخته شود یا ممکن است دو ماه دیگر نتوانند این کاغذ را برای چاپ بعدی کتاب با همان قیمت خریداری کنیم.
 
مدیر انتشارات شورا با ارائه پیشنهادی در این زمینه گفت: ما می‌دانیم که دولت هم در این زمینه مشکلاتی دارد اما می‌تواند حمایت‌های خود را برای اینکه قیمت کتاب بالا نرود و سرانه مطالعه پایین نیاید، مشمول کاغذی کند که مورد نیاز کتاب است. طبق آمار سالانه حدود 80 هزار تن میانگین مصرف کاغذ حوزه نشر است و اگر دولت و نهادهای دولتی حمایت‌های خود را در این زمینه انجام دهند، حرکت مهمی به شمار می‌آید اما برای جلوگیری از سواستفاده‌های احتمالی نهادهای مدنی بر اجرای کار نظارت داشته باشند تا مفسده‌ای انجام نشود.
 
به گفته فروغی، اگر ما دارای صنایع کاغذسازی خوب و مناسبی بودیم و کاغذ ایرانی می‌توانست تامین کننده نیازهای ناشران باشد، قطعا افزایش قیمت در این بازه زمانی رخ نمی‌داد، یعنی اگر امکانی وجود داشت تا همکاران من از کاغذ ایرانی با کیفیت مناسب بهره بگیرند، داوطلب نبودیم که از کاغذ خارجی استفاده کنیم اما به دلیل عدم کیفیت مناسب و اینکه به میزان نیاز کاغذ ایرانی وجود ندارد، ناچار هستیم که از کاغذهای خارجی استفاده کنیم.
 
بازار در انتظار مشتری
این روزها اگر به خیابان ظهیرالاسلام سری بزنیم، بسیاری از بنکداران کاغذ هنوز از شوکی که به بازار این حوزه وارد شد و تعلل خریداران برای سفارش کاغذ صحبت می‌کنند. بسیاری از کاغذفروشان اگرچه از پایین آمدن قیمت کاغذ اظهار خوشحالی می‌کنند اما معتقد هستند که بهای کاغذ باز هم باید بیشتر کاهش پیدا کند.
 
با مراجعه به چندین بنکدار کاغذ در خیابان ظهیرالاسلام شاهد کاهش قیمت 10 هزار تومانی کاغذ تحریر با برندها و کشورهای مختلف نسبت به 10 روز گذشته بودیم به طوری که به تناسب نوع کاغذ و کشور تولیدکننده، قیمت‌ها متفاوت است و بنکداران معتقد هستند که به جز عده‌ای که تعهد انتشار کتاب دارند بسیاری از ناشران مشتری آن‌ها ترجیح می‌دهند تا ثبات قیمت کاغذ از خرید صرف نظر کنند و فقط هر روز قیمت کاغذ را جویا شوند.
 
هر بند کاغذ اندونزی 70 در 100 گرمی در بازار به قیمت 100 تا 102 هزار تومان و هر بند کاغذ 60 در 90 اندونزی به بهای 80 هزار تومان در بازار امروز به فروش می‌رسد. البته هر بند کاغذ چینی 70 در 100 گرمی حدود 98 هزار تومان قیمت دارد که به گفته برخی بنکداران هر روز تقریبا یک هزار تومان کاهش داشته است.
 
البته مقوای گلاسه که در این مدت افزایش قیمت داشته است، کاهشی نداشته است و هر کیلو مقوای گلاسه در گراماژ 250 گرم به قیمت سه هزار و 900 تومان و در گراماژ زیر 200 گرم به بهای سه هزار و 700 تومان خرید و فروش می‌شود.
 
حال باید دید، با وجود اطلاع‌رسانی درباره اقدامات و برنامه‌های متنوعی که برای ساماندهی وضعیت کاغذ مطرح شده است، تا چه میزان به این برنامه‌ها جامه عمل پوشانده می‌شود و آیا این تصمیمات ضمانت اجرایی دارند تا دیگر بازار نشر در پیچ و خم ظهیرالاسلام و بنگاه‌های فروش کاغذ، مسیر خود را گم نکند و قیمت کاغذ در مسیری منطقی تعیین شود یا خیر یا مچنان پشت خط دستور مدیران منتظر و بلاتکلیف باقی می‌ماند؟