خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- کتاب «پساساختارگرایی و خوانش گفتمان‌ها(بر بنیاد اندیشه‌های دریدا، فوکو و لیوتار)» نوشته مایکل ای. پیترز، نیکلاس سی. بوربولس با ترجمه رمضان برخورداری از سوی نشر گام نو منتشر شده است.

بیشتر نظریه‌پردازان و پژوهشگران تربیتی از اصطلاح پساساختارگرایی برای توصیف فعالیت‌هایشان استفاده می‌کنند. پرسش محوری در کتاب حاضر این است که پساساختارگرایی برای نویسندگان یاد شده به چه معناست و اهمیت آن در پژوهش تربیتی چیست؟

در این کتاب به جستجوی بررسی تاثیر پساساختارگرایی در زبان پرداخته شده و مسائل اساسی به گونه‌ای آشکار و فهم‌پذیر که برای طیف گسترده‌ای از کسانی که با مسائل تعلیم و تربیت درگیر هستند، بیان شده است. در این نوشتار دلالت‌های موضع پساساختارگرایی برای مفهوم محقق و موضوع تحقیق در تعلیم و تربیت، اهداف پژوهش تربیتی و اشکال تحلیل‌ها و روش‌های بررسی در پژوهش‌های تربیتی نشان داده شده است. همچنین از شیوه‌هایی سخن گفته شده که در آن محققان مهم و تاثیرگذاری از جمله هنری ژیرو، پاتی لاتر و استفن بال کوشیده‌اند چشم‌انداز پساساختارگرایانه را با بررسی‌های خود از مسائل تربیتی در آمیزند. در کتاب حاضر بر این مسائل نظری پیچیده تاکید می‌شود و گاهی با روشن ساختن تعهدات اخلاقی و سیاسی است که جبش‌های فکری انتزاعی پدیدار می‌شود.
 
نقش مهم تعلیم و تربیت در فلسفه‌های فردریش نیچه و مارتین هایدگر دو اندیشمندی که بارها از آنها به عنوان پیشگامان جنبش پساساختارگرایی یاد می‌شود بارز است. همچنین رولان بارت، میشل فوکو و ژاک دریدا نیز از دیگر کسانی هستند که در این حوزه فعالیت‌هایی داشته‌اند اما مشهورترین اظهار نظر در مورد نقش و جایگاه دانش و تعلیم و تربیت از ژان فرانسوا لیوتار در کتاب شرایط پست مدرن است. در سراسر کتاب حاضر نیز سهم لیوتار و نظریه‌های دیگر وی برای فهم تعلیم و تربیت بیشتر توشیح و تشریح داده شده است. 

فصل نخست این کتاب با تمایز پساختارگرایی از پست مدرنیسم آغاز می‌شود، هر چند پست مدرنیسم با پساختارگرایی پیوند دارد، اندیشه‌ای کاملا متفاوت است. یکی از سرچشمه‌های پریشانی ادبیات تمایل به درآمیختن این دو است. در ادامه به سنت ساختارگرایی بازمی‌گردیم با توجه به آن می‌دانیم که پساختارگرایی در مواجهه با آن شکل گرفته است و برایمان آشکار می‌شود که در چه زمینه‌ای از آن برآمده است و در کجا از هم متمایز می‌شوند. در خلال این مطالعه و بررسی، مفاهیم و اصطلاحات مهم و زیربنایی چون تفاوت دگربودگی، باستان‌شناسی، تبارشناسی و بنیان‌فکنی پرداخته می‌شود.
 
در فصل دوم با پرسش از مفاهیم علم و تحقیق که برآمده از غالب پژوهش‌های دانشگاهی است به توضیح اهداف پژوهش پساختارگرایانه پرداخته می‌شود. در چنین پژوهشی تاریخ علوم طبیعی و انسانی از این حیث که در کجا ظهور یافته و چرا تشعب پیدا کرده است، به ویژه با تمرکز بر دانش و فهم به عنوان اهداف اساسی ردیابی می‌شود. به منظور دریافت چنین مفاهیمی باید در این باب پژوهش شود که چه کسی، چه چیز را به عنوان علم و تحقیق به شمار می‌آورد، کجا مورد حمایت واقع می‌شود، چگونه به وجود آمده است و چگونه به طور خاص به امر سیاسی و نقش دولت ارتباط پیدا می‌کند. البته این حقیقت پژوهش تربیتی است.

در فصل سوم به پرسش از روش پرداخته می‌شود. هر چند در این فصل نیز دیگر بار از منظر پساساختارگرایی پرسش از شیوه‌های فنی و سخن از روش‌ها و کاربست تحقیق است و به این معنای فنی روشی عرضه نمی‌شود، بلکه برخی از مهمترین شیوه‌های تحلیل از جمله باستان‌شناسی، تبارشناسی، بنیان‌فکنی و پساساختارگرایی فمنیستی به کار گرفته می‌شود، از این رو خوانندگان شیوه‌های متعددی را که در آن رویکردهای یادشده مورد تایید قرار می‌گیرند خواهند دید و خواهند توانست به تحلیل و نقد تربیتی توام با باریک‌نگری بپردازند.

در فصل چهارم به بحث‌های مبسوط محققانی که از اندیشه‌ها و رویکردهای پساساختارگرایانه در مطالعه مسائل تربیتی بهره برده‌اند پرداخته می‌شود. به ویژه ما بر سه الگوی شناخته شده متمرکز خواهیم شد. هنری ژیژ، پاتی لاتر و استفن بال. شخصیت‌های مذکور به هیچ وجه در روش و یا درون‌مایه هم‌سخن نیستند، بلکه از اندیشمندان اصلی پساساختارگرا متاثر بوده و این تاثیر در ملاحظات و نحوه نگاهشان نمود یافته است. نوشته‌های آن‌ها مانند دیگر نوشته‌های نویسندگان پساختارگرا، همواره با نگاهی به فهم و نقد پویایی‌های قدرت و دانش؛ جهت‌گیری دولت و نظارت فرایندهای‌تربیتی و تحقیقی و محدودیت‌های آزادی انسان، خلاقیت و تکثر(تفاوت) همراه است. مسائل یاد شده برای پژوهش تربیتی تا به روزگار ما مسکوت مانده است.

کتاب «پساساختارگرایی و خوانش گفتمان‌ها(بر بنیاد اندیشه‌های دریدا، فوکو و لیوتار) نوشته مایکل ای. پیترز، نیکلاس سی. بوربولس با ترجمه رمضان برخورداری در 200 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 165 هزار ریال از سوی نشر گام نو روانه بازار نشر شده است.