حسن گوهرپور، داور یازدهمین دوره جایزه کتاب سال شعر خبرنگاران و منتقد ادبی یادداشتی درباره مجموعه شعر «زندگی خانهای اجارهایست» سروده علیرضا طالبیپور در اختیار خبرگزاری کتاب ایران قرار داده است.
کتاب «زندگی خانهای اجارهایست» کاندیدای یازدهمین دوره کتاب سال شعر خبرنگاران بود؛ در این نوشتار؛ کتاب حاضر را در دو حوزه فرم و محتوا مورد واکاوی قرار میدهیم.
فرم
اگر مهمترین مشخصۀ فرم شعر را رویکرد شاعر به زبان بدانیم؛ آنچه در «زندگی خانهای اجارهایست» رخ داده؛ تلاش برای رعایت نُرم جاری در دستور زبان است که به بیان دیگر میشود «حسن تألیف»؛ به همین اعتبار، رفتارهای هنجارگریز زبانی را در این اثر نمیبینیم؛ آنچه گریز از شکستن ساختارهای معمول دستور زبان؛ اعم از نحو دستور و صرف دستور زبان به شمار میرود، برای شاعر این مجموعه دغدغه محسوب نمیشود. او بیشتر تلاش برای آفرینش روابط تازه در حوزه معناست. به بیان دیگر، عادات ما در مواجهه با متن در این اثر رعایت شده و بیشتر تلاش شاعر در کشف مضامین و پرداختن به آنهاست. اغلب شعرها در ساختار عمودی، انسجامی قابل توجه دارند و روایت متشکل، عامل ارتباط سطرها با هم است؛ «ضعف تالیف» اعم از اشکالات قواعد دستور زبانی بسیار کم در این اثر دیده میشود.
محتوا
آنچه شاعر این مجموعه به عنوان دغدغه به آن پرداخته؛ توجه به عنصر «خیال» است که به عنوان یکی از مهمترین ویژگیهای شعر به شمار میرود.
در بیشتر شعرها؛ تلاش ذهنی شاعر برای یافتن تصاویر بکر و بدیع؛ آفریدن جهانی تازه آنگونه که شاعر میاندیشد؛ خلق ارتباط تازه بین اشیا و طبیعت و انسان به عنوان یک مشخصه بارز قابل درک و دریافت است. و البته همین وجه تمایز این مجموعه با مجموعههای دیگر کاندید شده در جایزه شعر خبرنگاران بود.
شاید یکی از ویژگیهایی که باعث شد این کتاب به عنوان کاندیدای جایزه مطرح و اعلام شود همین بکر بودن فضاهای شاعرانهای است که در این مجموعه شعر خلق شده بود. به این شعر توجه کنید: «میترسم یک روز باران ببارد/ رنگ سبز درختها را پاک کند/روی خیابان چروکهای تازه بیاندازد/و ساختمانها را/ مثل مقوا روی زمین پهن کند» روابطی که بین باران و درخت و خیابان و ساختمان وجود دارد، و نسبت آنها با چروک و مقوا؛ از همین دست تلاشهایست که بر شمردم.
یکی دیگر از ویژهگیهای این کتاب که البته باز در حوزه بازآفرینی برخی تصاویر شناخته شده برای مخاطب به حساب میآید؛ نگاهی رمانتیک به جهان پیرامون است؛ این نگاه غالب؛ البته در شعر ایران همیشه به عنوان یک احساس مطلق حضور داشته و امپراتوری کرده؛ «زندگی خانهای اجارهایست» هم از این قاعده مستثنی نبوده است. شاعر در این مجموعه وارد فضایی از زیستن با کلمات و اشیا و طبیعت میشود که همۀ عناصرش با هم همخوانی دارند؛ تناسب بین این عناصر، شعری را حادث میکند که اگرچه ممکن است چندان درخشان به نظر نیاید؛ اما یکدست و قابل دریافت است. شعرهای این کتاب، میتواند پیوندی عمیق با مخاطب از منظر آفرینش معنا ایجاد کند. کانون معنایی در این اثر متکثر نیست؛ اغلب شعرها تک کانونی است؛ روایت در آن جریان دارد و همین روایت شعر را به سمت تککانونی در آفرینش معنا میبرد.»
«زندگی خانهای اجارهایست» سروده علیرضا طالبیپور در سه دفتر تدوین شده است. دفتر اول کتاب با عنوان «زندگی خانه ای اجاره ایست» ۱۹ قطعه، دفتر دوم با عنوان «پرنده ای که بال هایی آجری داشت» ۲۷ قطعه و دفتر سوم با عنوان «تنها زمان به احترام جنگ ایستاده است» ۱۱ قطعه را در بر می گیرد. این کتاب در ۱۰۸ صفحه و قیمت 8000 تومان، توسط انتشارات بوتیمار منتشر شده است.
نظر شما