محمدحسن فکری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره مهم‌ترین دغدغه‌ صنعت چاپ به‌ویژه چاپخانه‌‌ها، اظهار کرد: چاپخانه‌ها تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند، اما از آن‌ها با عنوان «صنعت چاپ» یاد می‌شود. در واقع بخش صنعتی هستند که زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می‌کنند. شاید این موضوع، یکی از مهم‌ترین مشکلات و دغدغه‌های این صنف باشد که سالهاست مطرح می‌شود اما اراده‌ای برای حل آن وجود نداشته است. به همین دلیل است که چاپ، میان فرهنگ و صنعت سردرگم مانده است.
 
وی ادامه داد: از طرف دیگر، صنعت چاپ نیز مانند سایر صنوف، از وجود یک سلسله مشکلات همگانی مانند رکود بازار کار، مشکلات مربوط به مالیات و ارزش‌افزوده و مشکلات قانونی فعالیت‌ها رنج می‌برند.
 
بخش اعظم حجم چاپ، صنعتی است

معاون آموزش و پژوهش اداره‌کل چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در توضیح موضوع سردرگمی چاپ میان فرهنگ و صنعت، گفت: سال‌های گذشته، عمده محصولات چاپخانه‌ها کتاب، نشریات و روزنامه‌ بود، در حالی‌که اکنون این بخش از چاپ، کمتر از 15 تا 20 درصد چاپ کشور را به خود اختصاص می‌دهد و بیشترین بخش چاپ، چاپ صنعتی و بسته‌بندی است؛ بیش از 80 درصد حجم چاپ و کار چاپخانه‌ها را چاپ صنعتی تشکیل می‌دهد.

دبیر شانزدهمین جشنواره ملی صنعت چاپ در ادامه سخنانش تأکید کرد: به‌نظر می‌رسد با توجه به توضیحاتی که درباره شمولیت بیشتر «صنعت» نسبت به «کتاب و نشر» در حوزه چاپ مطرح شد، باید تفکیک وظایف میان وزارتخانه‌ها (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت صنعت، معدن و تجارت) به‌صورت روشن‌تری انجام شود.
 
فکری افزود: همچنین بنده معتقدم باید به اهالی و صنف چاپ میدان بیشتری داده شود تا بر فعالیت‌های این حوزه نظارت بیشتری داشته باشند؛ شاید در این صورت مشکل دوگانگی و سردرگمی «چاپ» میان صنعت و فرهنگ نیز حل شود. خودِ اهالی صنعت چاپ باید نسبت به فعالیت‌هایشان مسئولیت و اختیارات بیشتری پیدا کنند.
 
لزوم تفکیک وظایف

رئیس پیشین دانشکده چاپ گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این میان، وظیفه نظارت بر تأسیس و فعالیت‌های چاپخانه‌ها را دارد، اما این موضوع هم متأسفانه در سال‌های اخیر تبدیل به معضل شده، به این معنا که وظیفه نظارت آنقدر گسترده شده است که این وزارتخانه حتی در تعیین مکان تأسیس چاپخانه‌ها نیز ورود پیدا می‌کند.
 
وی علت این معضل را چنین تشریح کرد: از سالیان دور، به چاپ از جنبه امنیتی نگریسته می‌شد، چراکه نوشتار یک مطلب یا شب‌نامه یا حتی کتاب یا نشریه‌ می‌توانستند یک سیستم حکومتی را به خطر بیندازند؛ البته ناگفته نماند که این نگاه برای زمانی بود که وسایل ارتباط امروزی مانند شبکه‌های اجتماعی، در دسترس نبودند. بنابراین از پیش از انقلاب چاپخانه‌ها زیرنظر سازمان‌های امنیتی کنترل می‌شدند. این دیدگاه اوایل انقلاب نیز وجود داشت و به‌تدریج و در طول زمان، این نگاه تعمیم داده شد، اما دوباره تأکید می‌کنم با توجه به این‌‌که اکنون چاپ، بیشتر صنعتی است باید وظایف مربوط به این حوزه، از نو به‌صورت روشن‌تری تفکیک شود تا هر سازمان یا وزارتخانه‌ای با وظایف خود بیشتر و بهتر آشنا شود.
 
معاون آموزش و پژوهش اداره‌کل چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این‌که متأسفانه از دوره‌های گذشته عزم مدیریتی برای این تفکیک‌ وظایف‌ها وجود نداشته، اظهار کرد: البته اخیراً در این زمینه خُرده‌‌‌اقدامات و مطالعات پژوهشی درباره وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ارتباط با قانون اهداف این وزارتخانه صورت گرفته که امیدواریم این مطالعات به سرانجام برسند و تکلیف «چاپ» در میان فرهنگ و صنعت مشخص شود.
 
دولت از چاپ حمایت کند

فکری با اشاره به مباحث حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه چاپ، گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از بودجه و امکانات لازم برای اِعمال وظایف خود در بخش نظارتی (وظیفه قانونی خود) برخوردار نیست. در چنین شرایطی اگر مسئولیت بخش صنعتی  «چاپ» را نیز بر عهده داشته باشد، متأسفانه ابزار لازم را در اختیار ندارد. به‌طور مثال این وزارتخانه ابزار و امکانات لازم برای نوسازی چاپخانه‌ها را ندارد، بنابراین دولت باید بودجه لازم برای تحقق این امورات را در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بگذارد.
 
چاپ با معضل کمبود آموزش مواجه است

رئیس پیشین دانشکده چاپ با اشاره به دیگر مشکلات عرصه چاپ، بیان کرد: هر صنعت یا حرفه‌ای که قصد پیشرفت داشته باشد باید دست‌اندرکاران آن صنعت یا حرفه، تحت پوشش آموزش‌های لازم قرار بگیرند. با این توضیح می‌توان چنین نتیجه گرفت که یکی از معضلات چاپ در کشور، کمبود آموزش در همه بخش‌های آن (آکادمیک،  فنی و حرفه‌ای) است.
 
وی ادامه داد: البته در گوشه و کنار، برخی از این آموزش‌ها انجام می‌شوند، اما به‌صورت خودجوش هستند؛ بنابراین در حوزه چاپ، آموزش سیستماتیک وجود نداشته و ندارد. به‌نظر می‌رسد چون بخش عمده‌ای از این آموزش‌ها، صنعتی هستند، مغفول مانده‌اند. از جمله این آموزش‌ها می‌توان به نحوه کار کردن، شیوه رعایت استانداردها، آشنایی با آخرین متدهای فرآیند چاپ، تازه‌ترین تکنیک‌های بسته‌بندی و ارائه ایده‌های نو در حوزه چاپ که دوستدار محیط زیست باشند، اشاره کرد.
 
معاون آموزش و پژوهش اداره‌کل چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: آموزش در حوزه چاپ به دو بخش «فنی ـ حرفه‌ای» و «آکادمیک» طبقه‌بندی می‌شود. در بخش مربوط به آموزش‌های فنی ـ حرفه‌ای یا استاد ـ شاگردی، چاپخانه‌ها می‌توانند یاری‌رسان باشند، اما آموزش‌های آکادمیک جزو ضروریات است که باید به منظور آشنا شدن اهالی چاپ با مسائل روز جهان، ادامه داشته باشند.
 
فکری با بیان این‌که شاید آموزش در حوزه چاپ هزینه‌بَر باشد، اما در آینده نزدیک می‌تواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشد، عنوان کرد: راه‌اندازی و پیشبُرد این دو نوع آموزش نیازمند وجود نهادی است که بتواند هزینه‌ها را پرداخت کند و در راستای حمایت و تداوم این آموزش‌ها گام بردارد؛ در این راستا می‌تواند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و حتی خودِ اعضای صنف تأثیرگذار باشند.
 
برگزاری جشنواره، مشکلات چاپ را حل نمی‌کند

رئیس پیشین دانشکده چاپ درباره تأثیر برگزاری جشنواره‌‌های متعدد در ارتقای جایگاه صنعت چاپ در کشور، گفت: برگزاری چنین جشنواره‌هایی مانند جشنواره ملی صنعت چاپ برای زنده نگه داشتن اسم «چاپ» و قدردانی از پیشکسوتان این عرصه است. بنابراین با برگزاری جشنواره، مشکلات این عرصه رفع نمی‌شوند و باید اقدام جدی‌تری همان‌طور که پیش‌تر در این مصاحبه مطرح شد، صورت بگیرد.