به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) جمعیت امام علی(ع) به مناسبت سالگرد وفات دکتر شریعتی نشستی را با عنوان «علی (ع) در آینه تفکر شریعتی» شامگاه دوشنبه 31 خرداد با سخنرانی احسان شریعتی برگزار کرد.

شریعتی در ابتدای این مراسم با بیان اینکه خوشبختانه جمعیت امام علی (ع) طی این سال‌ها رشد خوبی داشته، گفت: دکتر شریعتی هم بحث کارهای خیر و حسنه را در آثار خود داشته است اما در این میان سوال اصلی این است که چگونه می‌توان مسائل را به شکل اساسی حل کرد؟

وی ادامه داد: برخی معتقد به تغییر سیستم برای اصلاح هستند. از سوی دیگر این موضوع مطرح می‌شود که برای تغییر سیستم‌ها باید کار ریشه‌ای کرد. کار حسنه و خیریه نیز یک کار اصلاحی است و همین گام‌های کوچک زیباست و از این راه شاید بتوان تغییرات اساسی را ایجاد کرد اگرچه این کار مستلزم یک بینش اساسی و بنیادی است.

این مدرس فلسفه در ادامه با اشاره به اینکه نهضت اصلاح دینی در اروپا زمینه را آماده کرد تا کشورها به شکل مسالمت‌آمیز به سمت دموکراسی بروند، افزود: البته در برخی از کشورها بدون اینکه به رادیکالیزم برسد اصلاحات رخ داد اما در برخی از کشورها نیز به رادیکالیزم و خشونت رسید.

شریعتی با بیان اینکه اسلام در ایران با کشورهای اسلامی دیگر فرق دارد، یادآور شد: ما سعی کردیم اسلام را با فرهنگ خودمان تطبیق بدهیم در حالی که در کشورهای اسلامی دیگر این گونه نیست.

امام علی (ع) در جامعه ما تبدیل به ارزش شد
این مدرس فلسفه با بیان اینکه امام علی (ع) در جامعه ما تبدیل به ارزش شد و این موضوع هم دلایلی دارد، گفت: ما از قدیم شیعه بودیم و تشیع یعنی پیروان امام علی (ع). بنابراین شیعه به معنای پیرو است و از قدیم هم سلسله‌ها و نحله‌های زیادی علیه شیعیان بودند و امروز هم جنبش‌های تکفیری حملات زیادی را علیه شیعیان انجام می‌دهند.

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به سکوت رسانه‌های رسمی در سالگرد شهادت دکتر علی شریعتی اظهار کرد: در سالگرد شهادت دکتر شریعتی که خیابانی هم به نامش شده هیچ مراسمی در رسانه‌های رسمی برگزار نشد اما ما تشکر هم می‌کنیم چون این باعث می‌شود، شریعتی تبدیل به شعار و حرف مانند شهید چمران نشود در حالی که چمران هم یکی از دوستان شریعتی بود ولی اکنون چمران در جامعه ما چه جایگاهی دارد؟

وی در ادامه با بیان اینکه امام علی‌(ع) از نگاه دکتر شریعتی یک انسان مافوق بود نه مافوق انسان افزود: شریعتی در کتاب «امت و امامت» که یکی از آثار مهم شریعتی است و اصولاً انسان‌شناسی شریعتی است، مدلی ارائه می‌دهد و با استفاده از امام علی (ع) یک انسان کامل می‌سازد.

شریعتی تاکید کرد: از نگاه دکتر شریعتی همه جنبش‌های اجتماعی باید به تحقق عرفان، برابری و آزادی بینجامد و این آخرین مانیفست شریعتی است. از آنجا که موضوع همه ادیان امر قدسی است و دین‌شناسان بزرگی مانند الیاده تاکید کرده‌اند که جوهر همه ادیان امر قدسی است، این خودش نگاهی معنوی به عالم آدم است و معنا داشتن عالم در نزد همه ادیان و عرفان‌ها است، اما عرفان شریعتی به نقد عرفان‌های گذشته می‌پردازد و آنها را از خود بیگانه معرفی می‌کند و می‌گوید در جامعه‌ای که استبداد و فقر است معنویت وجود ندارد.

به گفته وی، سه بعد عرفان، برابری و آزادی همواره با هم هستند و از دیدگاه شریعتی اگر این‌ها از هم جدا شوند، انحراف به وجود می‌آید. این در حالی است که در غرب مارکس به عدالت، سارتر به آزادی و پاسکال به معنویت می‌پردازد و مباحثی را در این باره مطرح می‌کند. در شرق هم سه چهره حلاج، مزدک و بودا از این سه بعد حرف زدند و در تشیع هم امام علی (ع) این سه بعد را مطرح می‌کند.

آیا دموکراسی در جامعه ناآگاه غیر واقعی است
وی یادآور شد: شریعتی در کتابش تزی را مطرح می‌کند و می‌گوید در جامعه‌ای که هنوز آگاهی به وجود نیامده آیا دموکراسی رای‌ها به دموکراسی راس‌ها منتهی نمی‌شود؟! به اعتقاد او دموکراسی حقیقی یک شرایط حداقل اجتماعی می‌خواهد در غیر این صورت دموکراسی معنایی ندارد. این موضوع به عنوان یک نظریه در دوره‌ای مطرح شد.

این استاد فلسفه در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه امام علی (ع) مورد احترام همگان است و حتی اهل سنت هم ایشان را خلیفه چهارم می‌داند و برایش احترام قائلند، گفت: نهج‌البلاغه کتاب حکمی فلسفی است و فرزانگی از همه سطور آن می‌بارد اگرچه باید روی این کتاب کار علمی انجام شود.

وی ادامه داد: به هر حال در زمان دکتر شریعتی ضرورت داشت برای تغییرات اجتماعی عامل فرهنگی که دین در آن نقش اساسی داشت اصلاح شود. دکتر شریعتی معتقد بود تا وقتی ما اصلاح دینی نکنیم نمی‌توانیم مانع فرهنگی را برای تغییرات اجتماعی از بین ببریم. ایشان همیشه می‌گفت مردم ما مذهبی هستند اما روشنفکران ایرانی دغدغه دیگری دارند. همواره هم به شریعتی نقد می‌شد که چرا کتاب‌های خارجی از جمله مارکس را ترجمه نمی‌کند اما شریعتی می‌گفت باید زیارت‌نامه‌ها را ترجمه کنیم و روشنفکر هم باید با توده مردم ارتباط داشته باشد.

شریعتی تاکید کرد: او پیشنهاد داد برای شناخت درست اسلام از منابع اهل سنت استفاده کنیم تا آنها نیز از منابع ما استفاده کنند اما متاسفانه مدتی محکوم به سنی بودن شد، وقتی هم به حسینیه ارشاد آمد تمرکز خودش را روی شیعه گذاشت و متهم به شیعه افراطی شد به گونه‌ای که در برخی از کشورهای خارجی آثار و کتاب‌های ایشان استفاده نمی‌شد هر چند در ترکیه امروز از کتاب‌های شریعتی بسیار خوب استقبال شده است و روی آثار وی بحث بسیاری است اما این جو در ایران نیست چون ارزش‌های دینی تبدیل به دافعه‌ای شده و متاسفانه در ایران جامعه غیر دینی‌تر داریم.
 
فرزند دکتر علی شریعتی گفت: امروز نسبت به آنچه شریعتی درباره امام علی(ع) گفته سوالی مطرح می‌شود و آن این است که واقعیت امام علی (ع) چه بوده است؟ چون برخی معتقدند ممکن است افرادی مانند شریعتی بخواهند این افراد را به گونه دیگری معرفی کنند همان‌طور که امام علی(ع) در دهه 60 توسط روحانیون به گونه دیگری معرفی شد و فردی است که از شمشیرش خون می‌چکد.

وی با بیان اینکه امام علی (ع) از نگاه دکتر شریعتی در بعد آزادی و حقوق بشر کسی است که از آزار دختر یهودی توسط مسلمانان به خشم می‌آید، افزود: از نگاه شریعتی تساهل و آزادی در حکومت علوی است با این وجود واقعیت تاریخی هم هست که در آن زمان جنگ‌هایی بوده و امام علی (ع) هم در چنین جامعه‌ای زندگی می‌کرده است اما ما نباید داوری کنیم و باید بکوشیم پدیده‌ها و شخصیت‌ها را آن طور که هست بشناسیم.

نوشته شدن تمام آثار شریعتی در دهه 30 عمر او
این مدرس فلسفه افزود: تمام آثار شریعتی در دهه 30 عمر او نوشته شده و او در سال‌های کمی این همه کتاب را تولید کرده و این در زمان خود یک نبوغ بوده و اینکه ایشان را معلم انقلاب می‌نامند به دلیل زمینه‌سازی فرهنگی او بوده است.

وی همچنین یادآور شد: باید از نظر علمی به ابهامات در رابطه با زندگی و شخصیت ایشان پاسخ داده شود و بعد ببینیم از امام علی (ع) چه انتظاری داریم. به گفته دکتر شریعتی امام علی (ع) مدلی است که برای ما انسان جدیدی را به ارمغان می‌آورد.

شریعتی تاکید کرد: ما باید در فعالیت‌های اجتماعی حضور داشته باشیم و درد را ببینیم و برای رفع آن مشارکت کنیم و اگر جمعیت‌هایی مانند جمعیت امام علی (ع) رشد کند می‌تواند ثمرات زیادی برای ما داشته باشد.