اسدالله امرایی، مترجم در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره دلایل پذیرفته نشدن کپی رایت اظهار کرد: پیوستن یا نپیوستن به کنوانسیون برن، بحث حاکمیتی است. این قانون و پذیرش آن منوط به تصویب مجلس و اراده دولت است.
 
وی توضیح داد: کشورهای عضو این کنوانسیون، با بررسی‌های لازم درباره منابع و هزینه‌هایی که باید پرداخت می‌کردند و به عبارتی ارزیابی آن‌چه در قبال این هزینه‌ها به دست می‌آوردند، تصمیم به الحاق گرفتند. در کشور ما بحث‌های زیادی صورت گرفته چه قبل از انقلاب و چه بعد از آن؛ اما ارزیابی‌های دولت به جایی نرسیده است.

این مترجم ادبی عنوان کرد: البته الزاماتی وجود دارد که در صورت پیوستن به این قانون باید مراعات شود. کشور ما به لحاظ خلق آثار ادبی و هنری در سطح جهانی با توجه به تولید انبوه و اغلب آزادانه آثار، بیشتر مصرف‌کننده است تا تولیدکننده؛ به ویژه در عرصه کتاب و هنرهای تجسمی، سینما و تئاتر. بنابراین، سانسور یکی از موانع نپیوستن ایران به کنوانسیون برن بوده و اتفاقاً مانع سنگینی هم محسوب می‌شود. به هر حال گاهی پدیدآورنده اثر رضایت نمی‌دهد اثرش به بهانه‌های نبود مطابقت فرهنگی جرح و تعدیل شود.

امرایی ادامه داد: در عین حال که با پیوستن به کپی‌رایت بسیاری از مشکلات نشر و سینما حل می‌شوند  ممکن است به دنبال آن، آثار بسیار کمی منتشر شوند و در نتیجه بازار کالای قاچاق رونق بگیرد.
 
کنوانسیون برن مانعی برای حضور آثار نامرغوب است

وی با اشاره به فواید پیوستن به کنوانسیون برن اظهار کرد: از جمله فواید پیوستن به این کنوانسیون می‌توان به حمایت‌های حقوقی و قانونی از آثار پدیدآورندگان ایرانی در جمع کشورهای عضو اشاره کرد. البته من کارشناس حقوقی نیستم و قطعاً نمی‌توانم همه جنبه‌های پیوستن به کنوانسیون برن را که اراده ملی می‌طلبد شرح دهم اما گمان می‌کنم از یک طرف فرصت مغتنمی فراهم می‌شود تا آثار ایرانی در عرصه بین‌المللی مطرح شوند و از طرف دیگر مانعی می‌شود بر حضور آثار نامرغوب و جرح و تعدیل شده.
 
امرایی ادامه داد: مخدوش بودن وجهه ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب، با تبلیغ این‌که دولت با سانسور آثار، مانع جریان آزاد اطلاعات می‌شود، قطعاً به ضرر کشورمان است و با پیوستن به کنوانسیون برن بسیاری از موانع برچیده می‌شود. دولت تا زمانی که به کنوانسیون برن نپیوسته است، نمی‌تواند از حقوق شهروندانش در خارج از کشور دفاع کند و از تکثیر غیرقانونی آثار درون کشور ممانعت جدی به عمل بیاورد. در صورتی که به این کنوانسیون بپیوندیم نمایندگان و کارگزاران مؤلفان خارجی دست‌شان برای اتخاب مترجم باز می‌شود و طبعاً‌ در یک حوزه رقابتی، مترجمان مطلوب خود را پیدا می‌کنند و با آنها قرارداد می‌بندند یا چنانچه از ترجمه راضی نباشند می‌توانند به دلیل ترجمه ضعیف کتاب‌هایشان، قراردادشان را فسخ کنند.
 
وی افزود: با پیوستن به کنوانسیون برن افراد زیادی ضرر می‌کنند. از دست رفتن امکان کپی‌ رایگان نرم‌افزارهای کامپیوتری و حذف سانسور و ممیزی در حوزه نشر و کتاب از آن جمله‌اند. البته استدلال این افراد پای چوبین است. (استدلال به شعر مولوی دارد؛ پای استدلالیان چوبین بود ... پای چوبین سخت بی‌تمکین بود) نگاه مسئولان به عنصر فرهنگ متأسفانه در گذشته باقیمانده است و نخواسته‌اند عرصه‌های نو را ببینند. در نبود کپی‌رایت، یک روز خبر از سرقت‌های ادبی یک ناشر از راه می‌رسد، روز دیگر انتشار یک کتاب از سوی دو یا چند ناشر. قطعاً اگر به کنوانسیون بپیوندیم قطعاً شاهد انتشار هفده ترحمه از رمان یک نویسنده نخواهیم بود.
 
این مترجم در پاسخ به این پرسش که «ناشر یا مترجم با رعایت کپی‌رایت، چه هزینه‌هایی را متحمل می‌شود؟ و آیا این هزینه‌ها در قیمت پشت جلد کتاب تأثیری دارد؟» گفت: ناشران و مترجمان با توجه به تجربه‌هایی که من داشته‌ام هزینه سنگینی بابت کپی‌رایت نمی‌پردازند. من و برخی ناشرانم نظیر نشر افق و کتابسرای تندیس و مروارید بدون آن‌که الزام قانونی داشته باشیم، اقدام به گرفتن مجوز شخصی از مؤلف یا پرداخت هزینه داشته‌ایم. به جرأت می‌گویم هزینه درخواستی ناشر از میزانی که برای کتاب‌های باطله و تبلیغات در نظر می‌گیرند، کمتر است اما به عنوان یک اقدام تبلیغی خوب است و امیدوارم دولت دست کم با اقدام‌های تشویقی، به کمک این ناشران و مترجمان بیاید. چون تا زمان قطعی شدن و پذیرش این قانون عملاً اقدام دیگری نمی‌تواند انجام دهد؛ تسهیل در صدور مجوز و اعطای کمک‌های مادی و تشویقی به این دسته از ناشران و مترجمان از آن جمله است که باعث ترغیب سایر ناشران و مترجمان برای گام برداشتن در این راستا می‌شود. 
 
وی در پایان، اظهار کرد: منافع کشور در دنیای امروز حمایت‌ از کنوانسیون‌های بین‌المللی و تلاش برای تطبیق و همزیستی با جهانی است که الزاماً هم با ارزش‌های تبلیغ شده منطبق نیست. رفع خلاء قانونی و حقوقی و آگاهی‌رسانی از دیگر اقدام‌های دولت برای پیوستن ایران به کنوانسیون برن است. باید کارگروه‌ها و نشست‌های تخصصی با حضور افراد ذینفع برگزار شود و درباره فواید پیوستن به کنوانسیون برن با خبره‌ها و کارشناسان حقوق بین‌الملل تبادل‌نظر شود.