به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «مراسم رونمایی از 30 عنوان کتاب جدید منتشر شده از سوی نشر وزارت امور خارجه» با سخنرانی عباس عراقچی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، دکتر الهه کولایی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران، محمد صدر، مشاور وزیر امورخارجه، مرتضی دامن‌پاک جامی، مدیر مرکز آموزش و پژوهش‌های وزارت خارجه، ابراهیم رحیم‌پور، سفیر سابق ایران در ایرلند، محمدرضا باقری، سفیر سابق ایران در ترکیه چهارشنبه 22 اردیبهشت در سرای اهل قلم بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

نان به جای نفت سر سفره‌ها آمد
رحیم‌پور، سفیر سابق ایران در ایرلند گفت: نمایشگاه کتاب امسال با شعار «فردا برای خواندن دیر است» مزین شده در حالی که بنده اعتقاد دارم فردا برای نوشتن دیر نیست بلکه هر چه در تالیف و نگارش خاطرات زمان بیشتری صرف شود، مطلب پخته‌تر، عمیق‌تر به نگارش درمی‌آید و خواندن آن برای مخاطبان به ویژه اهل دیپلماسی مفیدتر خواهد بود. زمانی که سفیران پس از 20 سال خدمت خاطرات خود را می‌نویسند، مطالب آنها مفیدتر خواهد بود و مقبول خوانندگان نیز قرار می‌گیرد.
 
وی افزود: زمانی که نام عباس عراقچی را در میان مولفان دیدم، تصورم این بود که کتابی درباره دیپلماسی نان نوشته و شاید هم در حال نگارش جلد دوم این اثر است زیرا افرادی در گذشته سنگی را در چاه شورای امنیت انداختند و دکتر محمدجواد ظریف و 100 دیپلمات عاقل آن سنگ را به دشواری بیرون کشیدند و به جای نفت، نان را بر سر سفره‌های مردم آوردند.
 
سفیر سابق ایران در ایرلند اظهار کرد: مرور خاطراتی که سفرا و اهل دیپلماسی به نگارش درآورده‌اند حاکی از دشواری‌های کار ماست و اینکه چگونه باید با تیزبینی و تعقل حافظ منافع کشور بود. وقتی به عنوان نماینده ایران در کشوری مشغول به خدمت هستیم تلاشمان بر این است که حافظ منافع کشورمان باشیم و این کوشش در میان سطور خاطرات اهل دیپلماسی قابل لمس است. از طرفی دیپلمات پل آخر روابط با هر کشور است و این پل نباید با شعارها و سخنان تند و با نظامی‌گری خراب شود.
 
رحیم‌پور گفت: احتیاط و اعتدالگرایی در شغل ما واجب است، حتی اگر این گونه تعبیر به این شود که ما انقلابی نیستیم باید تعقل، ریزبینی و سیاست دستمایه رفتار سیاسی ما با در نظر گرفتن منافع ملی کشورمان شود. بنابراین یک سفیر باید طبعی منعطف و متعادل داشته باشد و بتواند میان دو کشور در حالت صلح منافع ملی را حفظ کند اگر میان دو کشور جنگ و نزاع دربگیرد باید دو سفیر آن کشور را اعدام کرد زیرا وظیفه سفیران این است که با تکیه بر دیپلماسی مانع از وقوع جنگ شوند.

صراحت قلم لازمه نقد دیپلماسی است
صدر در ادامه این مراسم گفت: باعث خوشحالی است که تاریخ شفاهی یا ذکر خاطرات در وزارت خارجه آرام آرام جای خود را باز کرده و مانند دیگر کشورها، اهل دیپلماسی نیز تجربیات خود را ثبت می‌کنند تا برای آیندگان بماند. تاریخ شفاهی در وزارت خارجه نهال نوپایی است در حالی که در کشورهای غربی، سال‌هاست که سفرا و دیپلمات‌ها خاطرات خود را مکتوب و منتشر می‌کنند و این کار بستگی به فضا و شرایط سیاسی کشورها دارد. اگرچه در کشورهای خاورمیانه و عرب این رسم هنوز متداول نیست و فضای سیاسی آنها نیز اجازه انتشار خاطرات سیاستمداران حوزه دیپلماسی را نمی‌دهد.
 
مشاور وزیر امور خارجه ادامه داد: همیشه این پرسش برایم مطرح بود که چرا دیپلمات‌ها خاطرات خود را مکتوب نمی‌کنند؟ به این نتیجه رسیدم که اصولا آنها افرادی محافظه‌کار هستند. پس طبیعی است که در دوره جمهوری اسلامی و پس از 37 سال وزارت خارجه تازه پا به عرصه مکتوب کردن خاطرات دیپلمات‌ها گذاشته و با ورود به عرصه تاریخ شفاهی تجربیات نسل گذشته این حوزه را به نسل آینده منتقل می‌کند.
 
صدر بیان کرد: به نظرم رشد شجاعت، صداقت و صراحت در مقعوله تاریخ شفاهی و به ویژه خاطرات اهل دیپلماسی بسیار مهم است، زیرا شجاعت نیاز است تا علاوه بر نوشتن از موفقیت‌ها از شکست‌ها نیز سخن به میان بیاید؛ شکست‌هایی که مرور آن باعث انتقال تجربیات به نسل آینده می‌شود تا با خواندن آن از تکرارش جلوگیری شود. ضمن اینکه صراحت قلم دیپلمات این فرصت را می‌دهد تا ناقدان رویکردش را نقد کنند. فرصتی که برای نقادی عرصه دیپلماسی در عرصه تاریخ شفاهی فراهم می‌شود پیشرفت و پویای آن را فراهم می‌کند.
 
سربازی که به سرداری دیپلماسی رسید
باقری در بخش دیگری از این مراسم رونمایی گفت: در دنیا هر کس افتخاری دارد و افتخار من این است که اگر کارشناس وزارت امورخارجه، سربازی باشد و سفیری هم‌طراز با سرداری، من از سربازی به سرداری رسیدم. در کشورهایی همچون لیبی، ترکیه، سوریه و لبنان در زمانی که شرایط خاصی حاکم بوده، در عرصه دیپلماسی فعالیت کردم که در کتاب خاطراتم بخشی از این ماموریت‌ها که قابل نوشتن بود، به نگارش درآمده است.
 
وی افزود: بنده زمانی که در بعثه مقام معظم رهبری مشغول به خدمت بودم، تعدادی کتاب با عنوان «حج در کشورهای اسلامی» تالیف کردم و به دلیل رشته تحصیلی‌ام تاریخ، آثاری نیز در حوزه تاریخ اسلام منتشر کردم که برخی از آنها در نمایشگاه کتاب عرضه شده است. قلم زدن در رابطه با خاطرات وادی دیپلماسی از این رو بود تا مردم، جوانان کشور و دیپلمات‌های آینده بدانند که ما در این حیطه با چه مسائلی درگیر بودیم و گوشه‌هایی از سیاست خارجی را باز کردیم تا مردم دریابند چه دشواری‌های در سیاست خارجی وجود داشته است.
 
خزر؛ عرصه رقابت‌های بسیار پیچیده در منطقه
کولایی با اشاره به کتابش «جستارهایی درباره دریای خزر» گفت: تا زمانی که اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت، خزر دریاچه‌ای میان ایران و این کشور بود. اما پس از فروپاشی اتحادجماهیر شوروی مساله بهره‌برداری از این دریاچه یکی از نکات بسیار پرچالش منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای تبدیل شد. زیرا با توجه به اینکه کشور ما در کرانه‌های جنوبی این دریاچه قرار داشت، کنش و نوع رفتار بازیگرانی که در ساحل آن وارد عرصه جهانی شدند، بسیار مهم است.
 
وی افزود: کسانی که تاریخ مجلس ششم را دنبال کردند، می‌دانند تنها مجلسی است که بحث خزر در آن به عنوان یکی از مباحث بسیار مهم دنبال شد و زمانی که رئیس‌جمهوری اصلاحات به اجلاس عشق‌آباد رفت، در شرایطی که جورج بوش، ایران را محور شرارت مورد هجمه قرار داده بود، تصور می‌شد کشور ما در موضع ضعف قرار دارد و به اجبار مدل 4+1 را خواهد پذیرفت اما به دلیل فعالیت‌های مستمر مجلس ششم حتی یک جمله در بیانیه پایانی اجلاس به نفع زیاده‌خواهی چهار کشور تجزیه شده از اتحاد جماهیر شوروی ثبت نشد. در واقع پس از پایان نشست، بیانه‌ای صادر نشد.
 
استاد مطالعات جهان دانشگاه تهران ادامه داد: دریاچه خزر به دلیل دارا بودن منابع انرژی در داخل و اطراف آن عرصه یکی از رقابت‌های بسیار پیچیده در منطقه است و به ویژه که جمهوری اسلامی ایران مسیر طبیعی و مستقیم این دریاچه به آب‌های جهان است و باید از این ظرفیت بهره‌برداری می‌شد. بنابراین باید تفکر جدی به این عرصه آبی شود و منافع ما ابزار بازی‌های کشورهای دیگر قرار نگیرد.

مرتضی دامن پاک جامی، مدیر مرکز آموزش و پژوهش‌های وزارت خارجه در این مراسم به معرفی کتاب‌های منتشر شده در اداره نشر وزارت خارجه پرداخت و سخنانی را در رابطه با ترجمه همزمان این آثار به زبان روسی و انگلیسی بیان کرد و از ترجمه عربی کتاب «دیپلماسی چندجانبه» دکتر ظریف و سید کاظم سجادپور توسط ناشری در اردن  خبر داد.