به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، همایش «بزرگداشت روز حکیم خواجه نصیر‌الدین طوسی» با حضور استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفه دانشگاه تهران، حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه، رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه و محمدحسین حشمتی‌پور، چهارشنبه پنجم اسفندماه در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه برگزار شد. شهین اعوانی، عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه دبیری علمی این نشست را بر عهده داشت.

خواجه نصیر؛ تجسم عقلانیت

دینانی با اشاره به موضوع سخنرانی خود با عنوان «شهود اندیشه در نزد خواجه نصیر» گفت: خواجه نصیر‌الدین طوسی از جمله حکمایی به‌شمار می‌آمد که به تمام علوم زمان خود احاطه داشت. وی از جمله فیلسوفانی بود که در جهان اسلام مطرح شد. بی‌تعارف باید بگویم قبل از خواجه نصیر بیشتر علما اهل سنت بودند یا مذهبشان مشخص نبود اما قاطعانه می‌توان گفت که خواجه نصیر دارای مذهب تشیع بوده است.

این استاد فلسفه اسلامی اظهار کرد: ‌خواجه نصیر طوسی تجسم عقلانیت است. وی با تمام علمای زمان خود گفت‌و‌گو و یا مکاتبه داشته است، از این‌رو به وی لقب «فیلسوف گفت‌و‌گو» داده‌اند. الحق باید گفت، وی در سیاست هم با تدبیر بوده است.

صاحب کتاب «از محسوس تا معقول» ادامه داد: به راستی تجلی عقل کجاست؟ عقل در دین، هنر و فلسفه متجلی است. دین فضایی سرشار از عقلانیت را به روی انسان می‌گشاید و هنر و شعر ناب تجلی‌گاه عقل است. «قرآن کریم» معجزه حضرت پیامبر (ص) در حوزه «کلام» است، یعنی سخن که تجلی‌گاه عقل است اگر با شعور و بی‌طرفانه خوانده شود، به درستی عقل در آن دیده می‌شود.

وی با بیان این‌که، شهود به عرصه عقل پا نمی‌گذارد، گفت: خواجه نصیر از این رو «فیلسوف گفت‌و‌گو» نام گرفته است که از خود فاصله داشته است. فاصله از خود این است که انسان در حال سخن گفتن دیگری، ذهنیات خود را به حالت تعلیق درآورد.

خواجه نصیر؛ حکیمی چندوجهی

حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه نیز در ادامه برگزاری این همایش به آثار خواجه نصیر‌الدین طوسی اشاره کرد و گفت: این فیلسوف دارای 200 رساله و کتاب است. کتاب «اساس‌الاقتباس» را در حوزه منطق نوشته و «تجرید العقاید» را در رشته کلام تحریر کرده است. این فیلسوف «شرح الاشارت» را در زمینه فلسفه نوشته و در سیاست و اخلاق «اخلاق ناصری» را یادگار گذاشته است.

وی ادامه داد: خواجه نصیر در کتاب «تجرید العقاید» به مباحث کلامی پرداخته و ساختار منسجمی به «کلام» داده که تا امروز باقی مانده است.

رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه با اشاره به نوآوری‌های خواجه نصیر در کتاب «تجرید العقاید» گفت: پرداختن به «معقولات ثانویه»، «رویکرد جدید به بعثت» و «روش‌شناسی خاص» وی از جمله نوآوری‌های خواجه نصیر در «تجرید العقاید» است.

گزاره اخلاقی در نزد خواجه نصیر

محمدحسین حشمت‌پور، پژوهشگر پیشکسوت فلسفه در سخنانی به گزاره اخلاقی در نزد خواجه نصیر گفت: خواجه نصیر در اخلاق پایه را بر «نفس» قرار داده و اعتقاد دارد که سه قوه اصلی «عقل»، «شهوت» و «غضب» در انسان دیده می‌شود.

وی اظهار کرد: خواجه نیز مانند سایر علما، اعتقاد دارد که ایمان منشا اخلاق و اخلاق سرچشمه اعمال نیک است. اگر عقل را تلطیف کنیم می‌توانیم آن را به قوای حیوانیه که همان شهوت و غضب است غالب کنیم.

در همایش «بزرگداشت روز حکیم خواجه نصیر‌الدین طوسی» حجت‌الاسلام نائیجی درباره «ریاضیات در نزد خواجه نصیر» و ابوالقاسم رحمانی با موضوع «هندسه در نزد خواجه نصیر» سخنرانی کردند.