به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در آستانه سالروز رحلت پیامبر اکرم (ص) نشست جایگاه حضرت محمد (ص) در آثار مولوی با عنوان «ای چراغ آسمان و رحمت حق بر زمین پیامبر (ص) در نگاه مولوی)» با حضور محمودرضا اسفندیار، پژوهشگر و نویسنده سه‌شنبه (17 آذرماه) در مرکز فرهنگی موسسه شهر کتاب برگزار شد. 
 
نقش سوال شمس تبریزی از مولوی درباره جایگاه حضرت محمد(ص)

اسفندیار گفت: درباره مولوی صحبت کردن هم سخت و هم آسان است همچنان که ناگفته‌های بسیاری نیز از او برجا مانده پیامبر (ص) نه تنها در نگاه مولانا بلکه در منظر همه عارفان جایگاه ویژه‌ای دارد، اتفاق بزرگ زندگی مولانا پرسشی بود که شمس از وی پرسید. شمس در دیدار خود از مولانا سوال کرد که آیا مقام پیامبر (ص) بالاتر است یا مقام بایزید بسطامی؟ از مولانا پاسخ شنید که مقام پیامبر (ص) بالاتر است زیرا پیامبر شناخت خدا را در شناخت نفس خود می‌داند. همین پرسش شمس باعث شد تا مولانا یکبار داشته‌های خود را مرور کند تا به این نتیجه برسد که ظرف وجودی پیامبر (ص) و بایزید بسطامی با هم متفاوت است. پیامبر (ص) هر لحظه تصویری نو از خداوند را در کردار خود می‌بیند در حالی که بایزید خویشتن را می‌بیند. 
 
نویسنده کتاب «شهر خوشی» اظهار کرد: تمامی عارفان در سیر و سلوک خود به دیدار حقیقت نایل می‌شوند و در این راه درنگ نمی‌کنند در زندگی روحانی مولانا پیامبر (ص) جای بسیار والایی دارد. اساساً عارفان میان خود و پیامبر تفاوت ماهوی نمی‌بینند و پیامبر را نیز برخوردار از تجربیات عرفانی می‌دانند. این درک و دریافت، برخی عارفان را در معرض «وسوسه پیامبری» قرار داد. ارادت مولانا به ساحت پیامبر با دیدار شمس تبریزی بیشتر شد زیرا مولانا به مقام پیامبر غیرت می‌ورزید و به گستاخانی مانند فخر رازی می‌تازید. ابن‌عربی نیز از جمله فیلسوفان اسلامی بود که داعیه‌دار نزول کتاب «فصوص‌الحکم» از سوی پیامبر اسلام (ص) بود. 
 
«مثنوی معنوی»؛ کتابی در خور توجه پیامبر (ص)

اسفندیار ادامه داد: ابن‌عربی ادعا کرده بود که کتاب «فصوص الحکم» را در عالم رویا از پیامبر اخذ کرده همان‌طور که می‌دانید قرآن به واسطه جبرئیل بر پیامبر اسلام (ص) نازل شده است اما ادعای ابن‌عربی این بود که این کتاب بدون واسطه از پیامبر به وی نازل شده است. این ادعا در بین ارادتمندان جناب ابن‌عربی موقعیت خاصی برای وی ایجاد کرده بود تا جایی که مریدان و پیروان مولانا نیز درباره «مثنوی معنوی» مولانا سخن‌هایی بر زبان می‌راندند. حسام‌الدین یکی از مریدان مولانا در رویا می‌بیند که حضرت رسول (ص) کتاب «مثنوی» را در دست دارد و درباره آن کتاب نکاتی را توضیح می‌دهد. این بیان حسام‌الدین در مقابل ادعای ابن‌عربی قرار گرفت.
 
این پژوهشگر با بیان اینکه «مثنوی معنوی» باید کتاب الهامی باشد، گفت: نشانه‌های ارادت مولانا به پیامبر (ص) بسیار زیاد است، در اشعار مولانا دقت در دقایق زندگی پیامبر (ص) نقل حوادث زندگی او در «مثنوی»، «فیه‌مافیه» و غزلیات وی دیده می‌شود که همه و همه ارادت مولانا به پیامبر (ص) است. مولوی اعتقاد داشت که قرآن بیوگرافی پیامبران است و اگر کسی می‌خواهد با پیامبران همراه باشد باید قرآن بخواند. قرآن تا خوانده نشود یک کتاب مرده است اما وقتی این کتاب الهی قرائت می‌شود کلمات آن رستاخیز پیدا می‌کنند. 
 
قرآن، کتابی تاریخی نیست

اسفندیار با تاکید بر اینکه قرآن کتابی تاریخی نیست افزود: برخی امروزه برای استخراج برخی معانی تاریخی به جان قرآن افتادند در حالی که گزارش‌های قرآن گزارش‌های تاریخی نیستند و برای آمیزش و آمیخته‌شدن انسان با انبیاء نازل شده است. از نظر مولانا قرآن متصل به معدن حیات است و رگ حیاتی دین و پیامبران محسوب می‌شود. 
 
وی درباره شباهت قرآن و مثنوی گفت: روزی مولانا دید که فردی مثنوی را به گوشه‌ای انداخته و به آن بی‌حرمتی می‌کند مولانا به او هشدار داد با این کتاب درست و محترمانه رفتار کن چون این کتاب روزی اثری عالمگیر خواهد شد از منظر مولانا پیامبر (ص) نمونه بارز و آشکار «والضحی» و «الشمس» است و شمس تبریزی هم خورشید هدایت مولاناست. مولانا و زندگی او مانند مثلثی است که در رأس آن مولانا و در دو اضلاع دیگر آن شمس تبریزی و حضرت محمد (ص) قرار دارد. مولانا از یک سو روی در شمس و از سویی روی در پیامبر (ص) دارد.
 
این پژوهشگر در ادامه نشست «جایگاه حضرت محمد (ص) در اشعار مولوی» به خواندن چندین غزل از مولوی در رثای پیامبر (ص) پرداخت و برخی تعابیر آن را برای حاضران تشریح کرد. 
 
گذری بر آثار اسفندیار

آیدین فرنگی، دبیر نشست «جایگاه حضرت محمد (ص) در اشعار مولوی» درباره سه اثر اسفندیار که با موضوع مولانا نوشته شده به ایراد سخن پرداخت و گفت: «شهر خوشی»، «خورشید در آئینه ماه» و «نصاب مولوی» سه اثر اسفندیار به شمار می‌روند. 
 
وی ادامه داد: کتاب شهر خوشی نگاهی تحلیلی بر زندگی بهاء ولد پدر مولانا دارد که در آن ابعاد گوناگون زندگی وی به زبان ساده بیان شده است و گرایش‌های صوفیانه او در اختیار خوانندگان قرار گرفته است. «خورشید در آئینه ماه» زندگی و میراث مولوی است. نویسنده این کتاب را برای جوانان نوشته و در آن از تاثیرات بهاء ولد و شمس تبریزی بر مولوی سخن گفته است.