به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست «تفسیر تطبیقی قرآن با کتب آسمانی» با حضور ابوالفضل عزتی، استاد بازنشسته دانشگاه تهران در رشته قرآن‌پژوهی و تفسیر، محسن آرمین، پژوهشگر دینی، حجت‌الاسلام محمدرضا نوراللهیان، حجت‌الاسلام محمدرضا حشمتی، معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و برخی دیگر محققان و مدیران این معاونت (دوشنبه، 18 آبان ماه) در محل این معاونت برگزار شد.
 
پاسخ به چالش‌های دین با تفسیر تطبیقی

عزتی با اشاره به نقدهای صورت گرفته از سوی منتقدان به تعالیم دینی در قرآن گفت: «مسیحیت» در جهان از طریق استعمار گسترش پیدا کرد. کتاب‌های دینی مانند «تورات» و «انجیل» خودشان سرشار از خشونت و تضاد هستند، در حالی که قرآن را متهم به ترویج خشونت می‌کنند.
 
این قرآن‌پژوه مقیم لندن، اظهار کرد:‌ چالش‌های بسیار زیادی بر قرآن وارد می‌آید. نظر من این است که در کنار تفسیر «قرآن به قرآن»، «عرفانی» و «عقلایی» و «روایی» باید تفسیر «تطبیقی» را نیز سرلوحه کار تفسیر قرآن داد. اقدامات علمی، در راستای ترویج آموزه‌های قرآنی کار یک محقق و نویسنده نیست. بلکه باید با همکاری ارگان‌ها و محققان اقدامات به ثمر نشیند. به دلیل وفور امکانات تکنولوژیکی، تمامی افراد در سراسر جهان با یکدیگر در ارتباط هستند. همان‌طور که اشاره کردم، در جهان کنونی، انتقادات فراوانی به قرآن وارد می‌آید. افراد غیرمسلمان درباره دین خود همان‌گونه فکر می‌کنند که ما (مسلمانان) درباره آموزه‌های دینی خودمان فکر می‌کنیم، اما آنها نقدهای بسیاری به دین و قرآن دارند که باید پژوهشگران با اتخاذ راهی درست به آنها پاسخ گویند.
 
صاحب کتاب «تاریخ فلسفه نشر اسلام» با بیان این که در گذشته افراد مذهبی سایر ادیان در مناطق خاصی دست به تبلیغ علیه دین اسلام می‌زدند، گفت در جهان معاصر، این کار از همان محل زندگی آنها رخ می‌دهد. ما باید با روش «تطبیقی» بتوانیم در برابر هجمه‌ها و چالش‌هایی که برای اسلام و قرآن فراهم می‌آورند بایستیم.
 
نیازمند تحلیل هستیم نه توجیه

عزتی در ادامه این نشست، به برخی اصول ثابت در دین اسلام اشاره کرد و افزود: باید به این نکته توجه داشته باشیم که اسلام دارای چند اصل نیست، بلکه دین اسلام از یک اصل برخوردار است و سایر اصول از درون آن منشا می‌گیرد. «نبوت» یکی از آن اصولی است که براساس قاعده «لطف»  تعریف می‌‌شود. مسیحیان در مقابل این اصطلاح از واژه و اصطلاح «گناه اصلی» استفاده می‌کنند، یعنی اعتقاد دارند، حضرت آدم که میوه ممنوعه را خورد، آن آدم خاص نبود، بلکه این «بشریت» بود که آن گناه را مرتکب شد. مسیحیان، حضرت عیسی (ع) را فرزند خدا می‌دانند و فرستاده خداوند، در قبال این‌ها، تشیع افراطی هم می‌تواند از حضرت علی (ع)، حضرت عیسای اسلامی بسازد و یا از امام حسین (ع)، تصویری حضرت عیسی گونه ارائه دهد که برای شفاعت شهید شد. من خارج از مرزهای ایران زندگی می‌کنم و بیشتر با چالش‌ها مواجه هستم، باید بگویم دیگر دوره‌های توجیه کردن گذشته است.
 
وی عنوان کرد: در حال حاضر، به جای توجیه باید دست به تحلیل بزنیم. تحلیل نیز ظرافت‌های خودش را دارد. امروزه زبان رسمی دنیا «انگلیسی» است. متاسفانه باید بگویم، اقدامات تحلیلی و علمی ایرانیان به زبان انگلیسی درست و صحیح نیست، به عنوان نمونه در اسلام ازدواج «موقت»‌ در برابر «دائم» قرار دارد. اما اگر بخواهیم ازدواج موقت را به زبان انگلیسی ترجمه کنیم، اغلب از اصطلاح «ازدواج کوتاه مدت» استفاده می‌کنند که اصل این نوع ازدواج را زیر سوال می‌برد، برای همین برخی اقدامات پژوهشی به این زبان انگلیسی درست نیست.
 
 اسلام‌هراسی و ابعاد آن در جهان

عزتی ادامه داد: اصطلاح «غیب» در مقابل نادیدنی نیست. به عنوان مثال می‌گوییم، «خدا» دارای غیب است، این به معنای نبود خداوند نیست چون خداوند در عین غیبت حاضر است و مسلمانان به این امر واقف هستند، خداوند نیز در قرآن می‌فرماید: «یومنون بالغیب» غیب به معنای نادیدنی بودن خدا نیست.
 
این مفسر ادامه داد: اسلام‌هراسی و تهاجم به قرآن تنها در ابعاد سیاسی خلاصه نمی‌شود، بلکه بُعد دیگر آن دینی است. در حقیقت وقتی خودمان را با مسیحیان مقایسه می‌کنم، به این نتیجه می‌رسم، آنها از ما در بررسی دین خود جدی‌تر هستند. البته این نکته را نباید فراموش کرد که معرفی هویت دینی (اسلام) به دنیا، کار یک محقق و نویسنده نیست.
 
کتاب‌‌های الهی مورد تصدیق قرآن هستند

محسن آرمین، پژوهشگر حوزه دین، در ادامه این نشست و در سخنان کوتاهی گفت: تفسیر تطبیقی با دو رویکرد چالشی و رویکرد تعاملی قابل بررسی و انجام است.
 
وی خطاب به عزتی گفت: در صحبت خودتان نسبت به معنای «غیب» حساسیت به خرج دادید که برای بررسی این واژه از راه ایجابی استفاده کنیم و به برخوردهای سلبی نپردازیم، اما ادیان و کتاب‌های الهی را محکوم به خشونت‌بار بودن می‌کنید که این نوع برخورد، نقضی و چالشی است.
 
آرمین ادامه داد: در تفسیر به روش تعاملی، نگاه به ادیان و تفسیر آنها با رویکردی مثبت است. به هرحال «تورات» و «انجیل» مورد تصدیق قرآن است و نمی‌توان آن را منکر شد.