دکتر محمدقاسم وحيدی‌اصل، عضو شورای واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رئیس پیشین انجمن آمار ایران در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره ضرورت‌های واژه‌گزینی اظهار کرد: پایاننامههای مقاطع کار‌شناسی‌‌ارشد و دکترا اگر به زبان انگلیسی نوشته شوند، برای مخاطب قابل فهم‌تر است، چراکه واژه‌های به‌کار رفته برای مخاطب دارای چند معناست. بهعنوان مثال واژه میانگین در پایاننامههای مختلف به معنای میانگین، معدل یا متوسط به کار رفته است. به‌نظر می‌رسد که بیتوجهی به ریشه‌‌های معنایی اصطلاحات موجب تشتت در درک مفهوم واژگان می‌شود.
سرعت معادل‌سازی با سرعت ورود علوم یکی نیست
وی در تشریح مقاومت برخی دانشگاهیان در استفاده از مصوبات فرهنگستان افزود: آشنایی ما با علوم جدید، علومی که به‌اصطلاح در مرز علم تعریف می‌شوند، مطلوب است و دانشگاهیان بیشتر از منابع اصلی اعم از کتاب و مقاله برای دریافت آن استفاده می‌کنند. همزمان با ورود این علوم، واژگان جدید نیز به حوزه زبانی ما اضافه می‌شوند که معادل‌سازی با سرعت ورود این علوم یکی نیست، بنابراین نمی‌توان خوراک کافی در زمانی مناسب تولید کرد؛ نکته‌ای که بر بیتوجهی برخی دانشگاهیان در استفاده از واژگان مصوب تا اندازه‌‌ای مؤثر است.
وحیدی‌اصل ادامه داد: به‌نظر می‌رسد بین دانشگاهیان تا حدودی نسبت به مصوبات فرهنگستان بیتوجهی وجود دارد و در دانشگاه برای استفاده از این واژگان الزامی وجود ندارد. اگر در دوره تحصیلات تکمیلی واژه‌های مناسبی ارائه نشده، اما برای دانشجویان دوره کار‌شناسی واژه‌نامه‌‌های استانداری تولید و منتشر شده است. تنبلی فکری نیز تا حدودی زمینه بیتوجهی به این امر را فراهم می‌کند.
تشویق در بهکارگیری واژگان مصوب
این عضو شورای پژوهشی مرکز نشر دانشگاهی، درباره بهره‌گیری از واژگان عامه مردم در واژه‌سازی فرهنگستان گفت: مردم عادی تقید، ضابطه یا توجیهی برای کار خود ندارند و این در حالی است که فرهنگستان یک مؤسسه علمی است و طبیعتاً براساس اصول تعیین شده به واژه‌سازی یا واژه‌گزینی اقدام می‌کند.
مترجم کتاب «گوشه‌هايی از رياضيات دوره اسلامی» عنوان کرد: در دوره فرهنگستان نخست، برخی واژگان مانند بلدیه به شهرداری، اطفائیه به آتش‌نشانی و طلبه به دانشجو تغییر پیدا کرد؛ واژگانی که در ابتدا تمسخر مردم را به‌دنبال داشت، بنابراین زمان لازم است تا واژگان مصوب از سوی مردم مورد پذیرش واقع شوند. تشویق در بهکارگیری این واژگان می‌تواند در کاهش این زمان مؤثر باشد.
نقش رسانه در کاهش مقاومت عموم جامعه
وحیدی‌اصل درباره راهکار‌‌های پیشنهادی برای گسترش واژگان مصوب در جامعه توضیح داد: به‌نظر می‌رسد رسانه‌ها اعم از صداوسیما و خبرگزاری‌ها به‌ویژه خبرگزاری کتاب می‌توانند در ترویج فعالیتهای فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حوزه واژه‌گزینی و واژه‌سازی مؤثر باشند. مخاطبان خبرگزاری کتاب اهالی قلم هستند و استفاده از واژگان مصوب در انعکاس اخبار در آشنایی این طیف با فعالیتهای فرهنگستان دارای اهمیت است. توجه رسانه می‌تواند در کاهش مقاومت عموم جامعه به‌ویژه دانشگاهیان مؤثر باشد.
نویسنده کتاب دو جلدی «آمار و احتمال برای جغرافيا» در ادامه گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با کنترل نکات ویرایشی به اهالی قلم می‌تواند نقش مهمی در این مسیر داشته باشد. آموزش و پرورش نیز بهعنوان نهادی پایه، در سرعت بخشیدن به گسترش واژگان مصوب در جامعه مؤثر است.
وی با اشاره به نقش مرکز نشر دانشگاهی در استفاده از واژگان مصوب در تألیف و ترجمه کتاب اظهار کرد: مرکز نشر دانشگاهی بهعنوان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های مهم در تولید و نشر کشور به حساب می‌آید. این مرکز زمانی در حوزه ویراستاری بهعنوان یک کلاس آموزشی مطرح بود، اما با بیتوجهی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری این مرکز رها شده است. مرکز نشر دانشگاهی می‌تواند در جایگاه مروج بهکارگیری واژگان مصوب قرار گیرد.
مروری بر پرونده
نویسنده کتاب شایسته تقدیر «واژه‌نامه مهندسی داده‌‌‌ها انگليسی ـ فارسی و فارسی ـ انگليسی)» در جایزه کتاب سال، با اشاره به تفاوت واژه‌گزینی و واژه‌سازی در حوزه علم گفت: این‌کار هر‌چند ممکن است تا حدودی سلیقه‌ای و ذوقی باشد، اما کاری علمی است و در واژه‌گزینی نباید تعصب داشت. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمد‌تقی روحانی را اینجـــــــــا بخوانید.
معاون گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان وادب فارسی، با اشاره به دیدگاه برخی درباره زبان انگلیسی بهعنوان زبان علم گفت: انگلیسی، زبان علم نیست، اما هجوم این زبان به دیگر زبان‌ها مشهود است و همه زبان‌هایی که پیشینه تاریخی دارند و برای زبان خود ارزش قائل‌اند در حال مقابله با ورود واژه‌های انگلیسی هستند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر نسرین پرویزی را اینجــــــــا بخوانید.
عضو شورای واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ضمن تأکید بر توسعه زبان همراه با پیشرفت‌های علمی گفت: مقاومت برخی در بهکارگیری مصوبات فرهنگستان زبان تا حدودی طبیعی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمدرضا افضلی را اینجـــــــــــا بخوانید.
عضو شورای واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ضمن اشاره به لزوم ارتباط فرهنگستان با سطح جامعه در شناسایی معادل‌سازی‌ها گفت: بی‌تردید ارتباط بین فرهنگستان با سطح جامعه برای ارائه بهترین معادل‌‌ها مؤثر است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمد‌تقی راشدمحصل را اینجـــــــــــا بخوانید.
رئيس پژوهشكده علم‌سنجی و تحليل اطلاعات با اشاره به تفاوت معادل‌سازی بین فرهنگستان و عامه مردم گفت: ضرورت معادل‌سازی در ابعاد فرهنگی، تربیتی، ملی و اطلا‌ع‌‌رسانی و روان‌شناختی قابل بررسی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر سیدمهدی سمائی را اینجــــــــــــا بخوانید.
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۰۸:۰۰
نظر شما