خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- 21 تیرماه برابر با هشتادمین سالگرد قیام مسجد گوهرشاد است که در اعتراض به قانون کشف حجاب در زمان رضاشاه در مشهد رخ داد و باعث کشتار مردم در این قیام شد.
مسجد گوهرشاد در سال 821 هجری قمری در ضلع جنوبی حرم مطهر علی‌بن موسی‌الرضا(ع) در مشهد به همت گوهرشاد آغا، همسر شاهرخ میرزا پسر امیر تیمور گورکانی به وسیله معمار معروف آن زمان، قوام‌الدین شیرازی بنا شد.
مسجدی که در زمان پهلوی نخست، مامن قیامی خونین در اعتراض به سیاست‌های فرهنگی و ضدمذهبی شد. رضاشاه در سال‌های آغازین ورود به صحنه سیاست ایران، سیاست مذهبی خود را چنان تنظیم کرد که به نظر می‌رسید فردی دیندار و مقید به عمل به شعائر و احکام اسلامی و حفظ آنها است. زمانی که وی پله‌های ترقی را سپری می‌کرد، خود را مسلمانی متعصب معرفی کرد؛ زیرا به ریشه‌دار بودن مذهب در میان مردم ایران به خوبی آگاه بود و از پیامدهای منفی مقاومت و تعارض با روحانیون و نیروهای مذهبی نیز اطلاع داشت.
با وجود این رضا شاه پس از بازگشت از ترکیه، به تأسی از غرب به اقداماتی دست زد از جمله این‌که همانند اروپایی‌ها دستور پوشیدن کلاه شاپو را صادر کرد (در قانون اتحاد لباس، کلاه پهلوی، کلاه رسمی بود و همه مردم ایران به جزء آنهایی که مشمول استثناهای آن قانون می‌شدند ملزم به سر گذاشتن آن بودند.) وی در فکر تغییر کلاه بود که در اول فروردین ماه 1314 این دستور را صادر کرد، ابتدا قرار بود کارمندان دولت، این نوع کلاه را استفاده کنند و دولت بخشنامه‌ای در این زمینه صادر کرد و سپس افراد دیگر ملزم به سر نهادن این کلاه شدند.
از طرفی به دلیل مخالفت برخی دولتمردان در استفاده از کلاه فرنگی، دولت ناچار شد که طی بخشنامه‌ای دیگر استعمال آن را برای مأمورین دولتی اجباری کند. کلاه پهلوی یک لبه بود اما کلاه شاپو تمام لبه که به آن کلاه لبه‌دار نیز می‌گفتند. استفاده از کلاه فرنگی در غرب رایج بود.
به هر حال در پی صدور این بخشنامه، کارمندان دولت چاره‌ای جز استفاده از آن را نداشتند، اما در شمال شرقی ایران (مشهد) روند قضایا به گونه‌ای دیگر بود. زمانی که دستور تغییر کلاه و پهلوی به به کلاه فرنگی از طرف دولت به استانداری خراسان رسید، فتح‌الله پاکروان برای اجرای آن مراتب را به کلیه ادارات و دوایر ابلاغ کرد، وی معتقد به برخورد با مردم و کسانی بود که این امر را اجرا نکنند، علاوه بر پاکروان به عنوان یک استاندار مقتدر، کینه‌جو و قدرت‌طلب که نماینده قشر جدید مدیران دست‌پرورده رضاشاهی، وجود مرجع تقلیدی بی‌اعتنا به حکومت و به شدت مقید به اصول شرع موجب شد که برقراری قانون تغییر لباس در این شهر متفاوت از سایر نقاط ایران باشد.
در سالروز قیام گوهرشاد بر اساس اطلاعات موسسه خانه کتاب سراغ کتابشناسی این قیام رفتیم. جستجو در میان داده‌های این کتاب با دو کلید واژه «قیام گوهرشاد» و «کشف حجاب» حاکی از ثبت 39 عنوان کتاب در بازه زمانی سال 1361 تا 1394 است. نگاهی به فهرست کتاب‌هایی که در این کتابشناسی گنجانده شده نشان از این دارد که دهه هفتاد تقریبا هر سال یک کتاب در این زمینه منتشر شده و این روند در دهه هشتاد اندکی کاهش پیدا کرده است. با این وجود بیرون کشاندن قیام گوهرشاد از میان خاطرات رجال و سیاستمداران امری است که تا کنون به طور اساسی به آن پرداخته نشده است.
• قيام گوهرشاد
سينا واحد - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، اداره كل انتشارات و تبليغات - 255 صفحه - وزيري - چاپ 1 سال 1361 - 10000 نسخه - 160 ريال
• قيام گوهرشاد
سينا واحد - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات - 312 صفحه - وزيري - چاپ 4 سال 1367 - 5000 نسخه - 550 ريال
• حجاب و كشف حجاب در ايران
فاطمه استادملك - موسسه انتشارات عطايي - 184 صفحه - وزيري - چاپ 1 سال 1367 - 3000 نسخه - 550 ريال
• خشونت و فرهنگ (اسناد محرمانه كشف حجاب) (1313 - 1322)
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي،سازمان اسناد و مدارك ملي ايران - 360 صفحه - وزيري - چاپ 1 سال 1371 - 2650 ريال
• واقعه كشف حجاب اسناد منتشر نشده از واقعه كشف حجاب در عصر رضاخان
- سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي - 484 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 1 سال 1372 - 2000 نسخه - 2500 ريال
• واقعه كشف حجاب اسناد منتشر نشده از واقعه كشف حجاب در عصر رضاخان
به‌اهتمام:مرتضي جعفري ؛ به‌اهتمام:صغري اسماعيل‌زاده ؛ به‌اهتمام:معصوم فرشجي - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي - 475 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 2 سال 1374 - 3000 نسخه - 4500 ريال
• حكايت كشف حجاب
- موسسه فرهنگي قدر ولايت - 160 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 2 سال 1375 - 3000 نسخه - 2500 ريال
• حكايت كشف حجاب "تهاجم فرهنگي غرب و كشف حجاب، ديدگاه اسلام و غرب در مورد زن و حجاب با استفاده..."
تدوين: موسسه فرهنگي قدر ولايت - موسسه فرهنگي قدر ولايت - 160 صفحه - جلد 1 - وزيري (شوميز) - چاپ 3 سال 1376 - 3000 نسخه - 3300 ريال
• كرمان در آئينه تاريخ: منتخبي از اسناد كشف حجاب در كرمان (1314 - 1348)
به‌اهتمام:مجيد نيك‌پور - سازمان اسناد ملي ايران - 132 صفحه - جلد 1 - وزيري (شوميز) - چاپ 1 سال 1376 - 2000 نسخه - 3800 ريال
• كشف حجاب از سوي رضاخان
تدوين: مركزبررسي‌اسنادتاريخي - مركز بررسي اسناد تاريخي وزارت اطلاعات - 120 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 1 سال 1377 - 5000 نسخه - 3500 ريال
• حكايت كشف حجاب: خاطرات شاهدان اسناد و ريشه‌هاي كشف حجاب، ديدگاه اسلام و ...
گردآورنده: موسسه فرهنگي قدر ولايت - موسسه فرهنگي قدر ولايت - 192 صفحه - جلد 2 - وزيري (شوميز) - چاپ 1 سال 1378 - 5100 نسخه - 5000 ريال
• تغيير لباس و كشف حجاب به روايت اسناد
- مركز بررسي اسناد تاريخي وزارت اطلاعات - 666 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 1 سال 1378 - 5000 نسخه - 29000 ريال
• كشف حجاب
فاطمه حيدريان - مركز اسناد انقلاب اسلامي - 100 صفحه - پالتويي (شوميز) - چاپ 1 سال 1379 - 3000 نسخه - 3000 ريال
• تاريخ جوان: كشف حجاب در ايران
- انتشارات موسسه فرهنگي هنري جهان كتاب - 144 صفحه - جلد 17 - رقعي (شوميز) - چاپ 1 سال 1379 - 5500 نسخه - 8500 ريال
• حكايت كشف حجاب "تهاجم فرهنگي غرب و كشف حجاب، ديدگاه اسلام و غرب در مورد زن و حجاب با استفاده..."
موسسه فرهنگي قدر ولايت - 352 صفحه - (در2جلد ) - جلد 1 - وزيري (شوميز) - چاپ 1 سال 1380 - 3100 نسخه - 10000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول - پيام عترت - 280 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 1 سال 1383 - 3000 نسخه - 15000 ريال
• كشف حجاب: زمينه‌ها، واكنشها و پيامدها
مهدي صلاح - موسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي - 392 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 1 سال 1384 - 3000 نسخه - 25000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول - پيام عترت - 288 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 2 سال 1384 - 4000 نسخه - 18000 ريال
• نشست تخصصي كشف حجاب: مجموعه سخنراني‌ها و ضميمه
- موسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي - 168 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 1 سال 1384 - 1500 نسخه - 10000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول - حضور - 280 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 1 سال 1385 - 3000 نسخه - 22000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول - پيام عترت - 280 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 3 سال 1385 - 4000 نسخه - 18000 ريال
• قيام مسجد گوهرشاد به روايت اسناد
داود قاسم‌پور - مركز اسناد انقلاب اسلامي - 404 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 1 سال 1386 - 1500 نسخه - 26000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول - حضور - 276 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 2 سال 1386 - 3000 نسخه - 25000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول - حضور - 276 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 3 سال 1387 - 3000 نسخه - 28000 ريال
• حكايت كشف حجاب (2-1) "تهاجم فرهنگي غرب و كشف حجاب، ديدگاه اسلام و غرب در مورد زن و حجاب با استفاده..."
- موسسه فرهنگي قدر ولايت - 192 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 3 سال 1387 - 2000 نسخه - 28000 ريال
• حكايت كشف حجاب (2-1) "تهاجم فرهنگي غرب و كشف حجاب، خاطرات و اسناد و مدارك خشونت رضاخان، ديدگاه اسلام و غرب در مورد زن و حجاب با استفاده..."
- موسسه فرهنگي قدر ولايت - 192 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 4 سال 1388 - 2000 نسخه - 28000 ريال
• كشف حجاب
فاطمه حيدريان - مركز اسناد انقلاب اسلامي - 122 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 2 سال 1388 - 2000 نسخه - 9000 ريال
• حكايت كشف حجاب: تهاجم فرهنگي غرب و كشف حجاب، ديدگاه اسلام و غرب در مورد زن و حجاب با استفاده از بيانات حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبري (مدظله)
تهيه و تنظيم: موسسه فرهنگي هنري قدر ولايت - موسسه فرهنگي قدر ولايت - 192 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 5 سال 1389 - 2000 نسخه - 35000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول - حضور - 272 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 4 سال 1389 - 3000 نسخه - 32000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول ؛ به‌اهتمام:احمد مقيمي ؛ ويراستار:علي جلالي - آرما - 360 صفحه - جيبي (شوميز) - چاپ 1 سال 1389 - 2000 نسخه - 40000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول ؛ به‌اهتمام:احمد مقيمي ؛ ويراستار:علي جلالي - آرما - 358 صفحه - جيبي (شوميز) - چاپ 2 سال 1390 - 1000 نسخه - 40000 ريال
• كشف حجاب
فاطمه حيدريان - مركز اسناد انقلاب اسلامي - 124 صفحه - پالتويي (شوميز) - چاپ 3 سال 1390 - 3000 نسخه - 14000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول ؛ به‌اهتمام:احمد مقيمي ؛ ويراستار:علي جلالي - آرما - 384 صفحه - جيبي (شوميز) - چاپ 3 سال 1391 - 1000 نسخه - 50000 ريال
• خاطرات سياسي بهلول با نگاهي به قيام مسجد گوهرشاد
محمدتقي بهلول ؛ به‌اهتمام:احمد مقيمي ؛ ويراستار:علي جلالي - آرما - 358 صفحه - جيبي (شوميز) - چاپ 4 سال 1392 - 1000 نسخه - 60000 ريال
• حكايت كشف حجاب 2-1: تهاجم فرهنگي غرب و كشف حجاب، خاطرات و اسناد و مدارك خشونت رضاخان، ديدگاه اسلام و غرب در مورد زن و حجاب با استفاده..."
تدوين: موسسه فرهنگي قدر ولايت - موسسه فرهنگي قدر ولايت - 192 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 6 سال 1392 - 2000 نسخه - 90000 ريال
• كشف حجاب
فاطمه حيدريان - مركز اسناد انقلاب اسلامي - 120 صفحه - پالتويي (شوميز) - چاپ 4 سال 1392 - 3000 نسخه - 28000 ريال
• كشف حجاب: بازخواني يك مداخله‌ي مدرن
فاطمه صادقي گيوي - نگاه معاصر - 106 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 1 سال 1392 - 2000 نسخه - 49000 ريال
• زن روز: گزارشي از كشف حجاب رضاخاني
الهام يوسفي - ميراث اهل قلم - 96 صفحه - پالتويي (شوميز) - چاپ 1 سال 1393 - 3000 نسخه - 26000 ريال
• قيام گوهرشاد
احمد پازوكي - مركز اسناد انقلاب اسلامي، موسسه فرهنگي هنري و انتشارات - 324 صفحه - وزيري (شوميز) - چاپ 1 سال 1394 - 1000 نسخه - 100000 ريال
یکشنبه ۲۱ تیر ۱۳۹۴ - ۰۹:۱۵
نظر شما