مروری بر عملکرد کتابخانه مجلس در دورههای مدیریتی مختلف/4
فدایی: انتخاب مدیر با تخصص «کتابداری»؛ قانونی که تصویب شد و اجرا نشد
غلامرضا فدایی، رئیس اسبق کتابخانه مجلس شورای اسلامی گفت: بر اساس قانون مصوب، ریاست کتابخانه مجلس باید فردی علمی، مذهبی و با تخصص «کتابداری و اطلاعرسانی» باشد؛ اما متاسفانه در ادامه این اتفاق نیفتاد و افرادی که این پست را بر عهده گرفتند، علی رغم خدماتشان تخصصی در کتابداری و اطلاع رسانی نداشتند.
تأسیس رسمی کتابخانهای با هدف بنیادینِ حمایت فکری و علمی نمایندگانِ مجلس که از ضرورتهای اساسی تشکیلِ حکومتِ جدید بود، اگرچه در دوره نخست مجلس با همه عزمی که برای انجام این کار وجود داشت، بهدلیل مشکلات ناشی از تغییرات اساسی در سیستم حکومتی و مشغلههای فراوان نمایندگان میسر نشد، اما با مساعی و پشتکارِ برخی از نمایندگانِ فرهیخته عضو هیئت رئیسه دومین دوره مجلس شورای ملی و با تصویب آییننامه داخلی جدید مجلس شورای ملی در سال 1287 دنبال شد.
این کتابخانه که در حال حاضر بیش از 510 هزار کتاب چاپی، 24 هزار کتاب خطی، بیش از 41 هزار مجلد نشریه ادواری و میلیونها برگ سند در آن نگهداری میشود، نهادی با سابقه نزدیک به یک صد سال است که بخش مهمی از میراثِ ماندگارِ تمدنِ کهنسال و بزرگِ ایرانِ اسلامی را بر دوش میکشد.
با توجه به اهمیت کتابخانه مجلس برای پژوهشگران و علاقهمندان به کتاب، مدیریت این کتابخانه از حساسیت بالایی برخوردار است، به همین دلیل «ایبنا» در گفتوگو با صاحبنظران و کارشناسان، جویای عملکرد چندین ساله این کتابخانه در دورههای مختلف مدیریتی و ویژگیهای مدیر این کتابخانه شده است. مطلب زیر گفتوگوی این رسانه با غلامرضا فدایی، رئیس اسبق کتابخانه مجلس شورای اسلامی است.
دغدغه حفظ و پویایی میراثی ناشناخته مانده
غلامرضا فدایی درباره ویژگیهای کتابخانه مجلس گفت: کتابخانه مجلس کتابخانهای بزرگ و حاوی گنجینههای عظیمی است و از کتابخانههای معتبر منطقه و حتی جهان به شمار میآید؛ زمانیکه بنده نماینده دوره دوم و سوم مجلس بودم و با کتابخانه مجلس هم ارتباط نزدیکی داشتم، میدیدم که چگونه افرادی چون علامه محیط طباطبایی در حالیکه با دو عصا راه میرفت، با چه شور و اشتیاقی به کتابخانه مجلس میآمدند تا از گنجینه ارزشمند آن استفاده کنند.
رئیس اسبق کتابخانه مجلس افزود: از همان دوران، حفظ و پویایی این گنجینه ارزشمند یکی از دغدغههای همیشگی من بود تا این کتابخانه از حالت منفعل و بیحرکتی که داشت به پویایی برسد چراکه بسیاری از میراث گرانبهای ما در این کتابخانه هنوز ناشناخته مانده و عموم مردم و حتی پژوهشگران از آن بی بهره هستند.
وی همچنین درباره دوران ریاست خود در کتابخانه مجلس گفت: من در سال ۱۳۷۴ با حکم رئیس مجلس آن زمان، آقای ناطق نوری، فعالیت خودم را در در کتابخانه مجلس شورای اسلامی آغاز کردم که تا ۱۳۷۷ ادامه پیدا کرد و در همان ابتدا سمینار هفتادمین سالگرد تولد کتابخانه مجلس را برگزار کردیم که با استقبال خوبی همراه شد.
از مشکلات ساختاری تا مستقل شدن کتابخانه مجلس
فدایی با اشاره به مشکلات ساختاری موجود در کتابخانه مجلس ادامه داد: در مسیر فعالیت در کتابخانه مجلس با مشکلات و کارشکنیهای بسیاری از سوی برخی افراد روبهرو شدیم که یکی از عمدهترین دلایل آن این بود که کتابخانه مجلس با چهار واسطه زیر نظر رئیس مجلس فعالیت میکرد که این موضوع اصلا در شأن کتابخانه مجلس شورای اسلامی نبود.
استاد دانشکده کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاه تهران درباره طرحهای پیاده شده در دوران مدیریت خود نیز گفت: من طرحهای بسیاری برای این کتابخانه ارائه دادم، از جمله ایجاد مرکز پژوهشهای مجلس که بتواند در طرحهای جدید ارائه شده به مجلس کمک کند چراکه از همان زمان اعتقاد داشتم مجلس شورای اسلامی ما میتواند با کمک دوبال قوی به نام «مرکز پژوهشهای مجلس» و «کتابخانه مجلس»، در مسائل روز پیش آمده نمایندگان و مجلس را یاری کند اما به دلیل اینکه این طرح در اواخر دوره چهارم مجلس ارائه شد، توجه زیادی به آن صورت نگرفت تا اینکه آن را دوباره در دوره پنجم ارائه کردم و مورد استقبال اکثریت مجلس قرار گرفت و به این ترتیب کتابخانه مجلس به عنوان یک کتابخانه مستقل، دارای هیئت امنایی مجزا و ارتباطی مستقیم با رئیس مجلس شورای اسلامی مطرح شد که امروزه میتوان آن را همپای کتابخانه ملی به حساب آورد.
کتابخانه مجلس و تبیین تاریخ علم ایرانی اسلامی
فدایی با بیان نقلی از عبدالحسین حائری، درباره ظرفیتهای پنهان مانده کتابخانه مجلس گفت: آقای حائری از روسای اسبق کتابخانه مجلس همواره میگفتند که ما تاریخ علم اسلامی نداریم و آنچه از تاریخ علم در دنیا ارائه شده کار غربیان است که آن را منتسب به خود میدانند. این در حالیست که ما در کتابخانه مجلس گنجینهای از نسخ خطی و منابع غنی داریم که به وسیله آنها میتوانیم تاریخ علم ایرانی اسلامی خودمان را تبیین کنیم.
رئیس اسبق کتابخانه مجلس افزود: در همین جهت طرحی را آماده و به مجلس ارائه کردم که بر اساس آن ریاست کتابخانه مجلس باید فردی علمی و مذهبی باشد که «ترجیحا» تخصص کتابداری و اطلاعرسانی داشته باشد و هر 4 سال یکبار انتخاب شود اما بعد از ارائه این طرح کمیسیون تخصصی مجلس که عهده دار تصویب این قانون بود، به من گفتند که چرا شما برای داشتن تخصص کتابداری و اطلاعرسانی واژه «ترجیحا» را بهکار بردهاید؛ درحالیکه ریاست کتابخانه مجلس «باید» فردی با تخصص کتابداری و اطلاعرسانی باشد.
لزوم داشتن تخصص کتابداری برای ریاست کتابخانه مجلس
وی ادامه داد: بنده هم با این موضوع موافق بودم اما به دلیل اینکه بنده دارای این تخصص بودم و برای پیشگیری از برخی از شبهات از واژه «ترجیحا» استفاده کردم؛ که البته در ادامه با تصمیم کمیسیون تخصصی مجلس ریاست کتابخانه مجلس «باید» فردی با تخصص کتابداری و اطلاعرسانی باشد اما متاسفانه در ادامه این اتفاق نیفتاد و افرادی که تصدی این پست را بر عهده گرفتند، علی رغم خدماتی که ارائه کردند، تخصصی در کتابداری و اطلاع رسانی نداشتند.
وی در پایان با تأکید بر اینکه مسئولان باید کتابخانه مجلس را دریابند، گفت: بسیار باعث تأسف است که کتابخانهای که بیش از 20 سال برای آن زحمت کشیده شده، در وضعیت بلاتکلیفی به سر ببرد؛ بنده معتقدم فردی که قرار است به ریاست کتابخانه مجلس انتخاب شود باید فردی عالم، کتابشناس و علاقه مند به کتاب و کتابخوانی باشد
نظر شما