سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محسن آزموده: ایران ما این روزها در شرایطی سخت و دشوار قرار گرفته و مورد تجاوز و حمله یک نیروی خشن و وحشی بیگانه قرار گرفته. این اولین بار نیست که کشور ما دچار چنین معضلات و مشکلاتی است. تاریخ پر نشیب و فراز ایران همواره شاهد چنین تعرض‌هایی بوده. اگرچه به تعبیر شیوا و گویایی زنده‌یاد استاد محمد علی اسلامی ندوشن «ایران از پای نمی‌اُفتد، می‌تپد و چون قُقنوس از خاکستر خود برمی‌خیزد». در چنین شرایطی حفظ همبستگی اجتماعی و وحدت ملی ضرورتی انکارناپذیر است. در این زمینه کوتاه با حمیدرضا جلایی‌پور جامعه‌شناس و تحلیل‌گر سیاسی و استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت‌وگو کردم. وقتی به دکتر جلایی‌پور زنگ زدم، گفتم نگران که نیستید؟ خندید و گفت: ۴۶ سال است که در چنین شرایطی زندگی می‌کنیم. بسیاری می‌دانند که حمیدرضا جلایی‌پور سه برادرش را در جنگ ایران و عراق از دست داده است.
***
نقش روشنفکران و اهل فکر و اندیشه، اعم از جامعه‌شناسان، اساتید تاریخ، روان‌شناسان، اهل فلسفه، اهل علوم سیاسی و به طور کلی اصحاب علوم انسانی در چنین شرایطی چیست و چگونه می‌توانند ایفای نقش کنند؟
فرض بر این است که اهالی علوم انسانی کمی گذشته ایران را بیشتر مطالعه کرده‌اند و کمی روندهای مهم در شکل‌دهی به آینده را بیشتر مرور کرده‌اند. لذا یکی از وظائف مهم اهالی علوم انسانی این است که این آگاهی خود را در بزنگاه‌های بحرانی به مردم انتقال دهند.
در شرایط کنونی مهمترین مساله ایران حرکت در جهت «توسعه همه جانبه و پایدار کشور» است. به همین دلیل حکومت ایران هم، البته با تاخیر، در حال مذاکره با آمریکا برای رفع تحریم‌ها بود. رفع تحریم‌ها گامی در راه توسعه کشور است. اما در همین بزنگاه نتانیاهو با شروع یک جنگ ناجوانمردانه ناگهان زیر میز مذاکره زد. و آمریکا، فرانسه، آلمان و انگلستان از جنایت نتانیاهو دفاع می‌کنند و از لحاظ نظامی به او کمک می‌کنند.
به نظر می‌رسد نتانیاهو فقط دنبال ضربه به مواضع هسته‌ای ایران نیست او دنبال ضربه به کل ایران پهناور است. این رژیم جنایتکار اگر فرصت پیدا کند ایران را و تمام زیربناهایش را شخم می‌زند. لذا مساله امروز و روزهای آینده ایران فقط «توسعه» نیست بلکه در درجه اول «امنیت» و حفظ کشور است. ما راهی نداریم جز اینکه دولت و ملت یاری کنند و هر نیرویی به اندازه وسعش توطئه‌های نتانیاهو را خنثی کند. عبور عزتمندانه از پیچ نتانیاهو-ترامپ، شرط مهم توسعه آینده ایران است.
به عنوان جامعه شناس بفرمایید در چنین شرایطی که جامعه دچار هول و هراس و نگرانی است، اهمیت و ضرورت همبستگی اجتماعی چیست و چگونه می‌توان این همبستگی اجتماعی را افزایش داد؟
اینجا و ابتدا مایلم به دو نقل‌قول از اساتید تاریخ ایران اشاره‌ای بکنم. تورج دریایی استاد تاریخ جهان می‌گوید: «به نسل من سرسپردگی به آب و خاک ایران آموخته بودند. نسل من آموخته بود که آب و خاک ایران مقدس است. و باید از ایران دفاع کرد-چه به نام یا چه به ننگ». یا شیرین بیانی، استاد تاریخ، در اولین صفحه کتاب «ایران در زمان مغول» می‌نویسد: «این کتاب در زمان جنگ و گاه در بحبوحه بمباران‌ها نگاشته شده است و من در تمام این دوران لحظات تاریخ را زنده در برابر خود مجسم یافته‌ام. ولی ایران همانگونه پربار و استوار بر جای است و خواهد بود و من این اوراق را با فروتنی به پیشگاه او عرضه می‌کنم.»
ببینید همبستگی اجتماعی یک رکن زندگی اجتماعی است. من معتقدم هدفی که این مورخین تصریح کرده‌اند، یعنی حرکت در مسیر کاروان ایرانیانی که از ایران حراست کرده‌اند، هدفی همبستگی‌آور و گرمابخش است. روشن است ممکن است خواننده گرامی این سطور بگوید ایران می‌توانست اینجا نباشد که هم اینک هست، که حرف درستی است. ممکن است گفته شود ما در ایران با انواع ناترازی‌ها و نارضایتی‌ها روبروئیم، این هم درست است. اما هم اینک تمامیت ایران در خطر نتانیاهوی جنایتکار است. کسی که قتل عام و نسل‌کشی در غزه را در دو سال گذشته راه انداخت. چنین موجود خطرناکی اینک ایران را تهدید می‌کند. ما راهی نداریم جز همانند پیشینیان‌مان از تمامیت این سرزمین دفاع کنیم. در این دفاع همکاری دولت و ملت در برابر دشمن جنایتکار لازم است. پس از عبور از خطر نتانیاهو، آن زمان جامعه مدنی وقت دارد که نقدهای به حق خود را با حکومت در میان بگذارد.
نظر شما