خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- گروه روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری در ادامه سلسله نشست‌های تخصصی خود، به نقد و بررسی کتاب «ساختن تاریخ» اثر الکس کالینیکوس با ترجمه مهدی گرایلو می‌پردازد. این نشست دوشنبه 27 بهمن ماه از ساعت 17 تا 19 با حضور اکبر معصوم بیگی، حسینعلی نوذری و داریوش رحمانیان در پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار می‌شود.

این کتاب در پنج فصل جداگانه به مباحث، سوژه‎ها و عامل‎ها، ساختار و کنش، خردها و منافع، ایدئولوژی و قدرت و بالاخره در فصل پایانی سنت و انقلاب پرداخته است.

انسان تا چه اندازه مهار کنش خویش را به دست دارد؟ تاریخ چه‎گونه ساخته می‎شود؟ آیا چونان فرایندی بی‎فاعل انسانی حکمی مقدر را بر تبار انسان تحمل می‎کند و ما ناظران منفعل و تصدیق‎گران ناگزیر ساختارهای خودفرمانی هستیم که اراده‎ خود را بر مخاطبان مستاصل‎شان می‎رانند؟ یا به‎عکس این ماییم که عاملیت تحقق تاریخ را بر عهده داریم، در هر شرایطی بر استبداد ساختارها فائق می‎شویم و حال و آینده را آن‎گونه که دل‎خواهمان است شکل می‎دهیم؟

این کتاب در جست‎وجوی پاسخ به پرسش‎هایی از این دست است و ساختن تاریخ پرونده‌ «دوگانه‎ی ساختار و عاملیت» را بازمی‎گشاید تا نخست با بازخوانی تبار نظری این دشواره، و نمایش چهره‎بندی‎های گوناگونی که دست‎کم در دو سده‎ گذشته بدان‌ها در آمده است، پیکره‌ تاریخی پرسش را از نو بسازد و سپس در چارچوب فکری و سیاسی ویژه‎ نویسنده چنین داوری کند: که پرونده را نمی‎بندیم، چرا که پاسخ فرجامین در کنش دوران‎ساز انسان‎هاست؛ خواهیم خواند که چه‎گونه دگرگشت ساختارها هم نیازمند توانی است که خود ساختارها به کنشگران می‎بخشند، و بر این پایه، چند و چون دگرگونی‎های اجتماعی است که آشکارگر بهره‎ی راستین عاملیت انسان‎ها در برساختن تاریخ‎شان خواهد بود.

مساله اصلی آلکس کالینیکوس در کتاب ساختن تاریخ با بررسی دقیق صف آرایی این دو دیدگاه چگونگيِ وفق دادنِ تلقي راست‌كيش (ارتدكس) از عامل‌ها -كه اشخاص انساني را اساساً آغازگران و پيش‌برندگانِ كنش مي‌انگارد - با اين انگاره است كه ساختارهاي اجتماعي (از قبيل روابط توليد سرمايه‌داري) دارای نيروهاي علّي [مسَبّبِ كنش نیز] هستند.

نقد و بررسی کتاب «ساختن تاریخ» دوشنبه 27 بهمن در پژوهشکده تاریخ اسلام، واقع در خیابان ولیعصر، خیابان شهید عباسپور، خیابان رستگاران، کوچه شهروز شرقی، پلاک 9 برگزار می‌شود.