خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- در بیستمین نمایشگاه مطبوعات ایران که از 17 آبان آغاز شده و تا 23 این ماه ادامه دارد، در برخی غرفه‌ها که البته به شکلی پراکنده و در میان انبوه غرفههای مختلف قرار داشتند، کتاب هم عرضه می شود. انتشارات ثانیه؛ اولین ناشر تصصی کتابهای علوم رسانه و ارتباطات، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، روزنامه جام جم، نشریه موعود و انتشارات سروش از جمله این غرفه‌ها هستند که کتابهای خود را با حداقل 20 درصد تخفیف عرضه کرده‌اند.
خبرنگار ایبنا به قصد انعکاس عناوین کتابهای عرضه‌شده، میزان استقبال از آنها و نیز اخباری که کتاب‌ها در این نمایشگاه ایجاد کرده‌اند، گزارشی را در توصیف برخی غرفه‌ها و گفتگوهایی که با غرفهداران و نویسندگان داشته است، منتشر می‌کند.
الفبای ارتباطات و روزنامه‌نگاری حرفه‌ای
اولین غرفه‌ای که در مَطلع نمایشگاه قرار داشت و کتاب عرضه می‌کرد، دفتر مطالعات و برنامه‌ريزی رسانه‌ها بود که مهمترین نهاد تالیف و ترجمه آثار حوزه رسانه است، بیشتر فضای خود را به معرفی و عرضه شماره‌های مختلف فصلنامه رسانه اختصاص داده بود. این فصلنامه در نزدیک به 100 شماره، دربردارنده به‌روزترین مقالات تالیفی و ترجمه در حوزه رسانه و علوم ارتباطات است. کارشناس این غرفه گفت: در کنار بسیاری کتاب‌هایی که عرضه کرده‌ایم از جمله «خبر» (نوشته دکتر ی‍ون‍س ش‍ک‍رخ‍واه) و «روزنامه‌نگاری حرفه‌ای» (نوشته سید فرید قاسمی)، «الفبای ارتباطات» (نوشته دیوید گ‍ی‍ل و ب‍رج‍ی‍ت ادم‍ز، ترجمه رام‍ی‍ن ک‍ری‍م‍ی‍ان، م‍ه‍ران م‍ه‍اج‍ر و محمد ن‍ب‍وی)، بیشترین استقبال از همین فصلنامه‌های «رسانه» بوده است.
مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما دیگر غرفه‌ای بود که بیش از 15 عنوان کتاب خود را که به موضوع رسانه ارتباط داشتند عرضه کرده بود. فهرست زیر عناوین برخی از کتابهای این غرفه هستند:
- «رویکردهایی به سواد رسانه‌ای»- نوشته آرت سیلور‌بلات، جین فری و باربارا فینان - ترجمه امیر یزدیان)
- «کتاب‌شناسی مقام معظم رهبری» - سلمان حبیبی
- «آیین برنامه‌سازی درباره زندگی امام رضا (ع)»- محمد رضایی آدریانی
- «رسانه‌های نوین و تحولات بین المللی» - علی حاجی‌محمدی و عبدالله بیچرانلو
- «جنگ نرم رسانه‌ای» - مریم رضایی و فریده پیشوایی
- «مهدویت» - محمد رضایی آدریانی
- «رسانه، تلویزیون و سکولاریسم» - مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی سراسری
- «کلید واژگانی در باب رسانه، دین و فرهنگ» - زیر نظر دیوید مورگان – به کوشش امیر یزدان
حضور برای جذب پژوهشگران
علیرضا رنجبر مدیر اطلاع رسانی مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما با اشاره به اینکه اغلب کتابهای این انتشارات در حوزه دین و رسانه بوده و به موضوعات رسانه با رویکرد دینی می‌پردازند، درباره استقبالی که از این کتاب‌ها در نمایشگاه مطبوعات شده است گفت: عمده کتابهای این نشر در حوزه مباحث تخصصی علم رسانه هستند اما برای این نمایشگاه بیشتر کتاب‌هایی را آورده‌ایم که برای مخاطبان عمومی کاربرد داشته و برای آنها جالب خواهند بود. زیرا اینجا نمایشگاه مطبوعات است و بیشتر نشریات عرضه می‌شوند، از این رو تنها تعداد معدودی از کتابهای خود را به هدف عرضه و معرفی برای مخاطبان عمومی به این غرفه آورده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه حدود 40 درصد از کتابهای عرضه‌شده چاپ امسال هستند، ادامه داد: از کتاب‌هایی که به موضوعات زنان و مباحث جمعیت‌شناسی می‌پردازند، استقبال خوبی شده است.
رنجبر از میان این مجموعه به کتاب «رویکردهایی به سواد رسانه‌ای» اشاره کرد و گفت: از آنجا که این کتاب به موضوعات جدید در علم رسانه می پردازد، انتظار داشتیم که بیشتر مورد توجه واقع شود و بازار خوبی پیدا کند اما از آنجا که در این نمایشگاه فضای زیادی برای فروش و عرضه کتاب فراهم نیست و انتظار بیشتری هم نمی‌رود، استقبال آنچنانی از این کتاب نشده است.
وی با اشاره به این نکته که مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما جزء معدود مراکزی است که با این وسعت در حوزه دین و رسانه کار می‌کند درباره کوچک‌بودن فضای غرفه و معدود‌بودن نشریات و کتابهای عرضه‌شده در این غرفه گفت: ما 8 نشریه را دراین نمایشگاه عرضه کرده‌ایم اما خیلی نگاه تبلیغی و ژورنالیستی به این نمایشگاه نداشتیم و بیشتر به هدف جذب پژوهشگرانی که در این حوزه آمادگی همکاری با ما را دارند در نمایشگاه شرکت کرده‌ایم.
«هالیوود و فرجام جهان» و «اسطوره‌های صهیونیستی سینما»
یکی دیگر از غرفه‌هایی که بیش از همه کتابهای خود را به نمایش گذاشته بود، نشریه موعود بوده که خود را اولین نشریه مهدوی معرفی می‌کند. در این غرفه اغلب کتاب‌ها با موضوع دین، امامت و مهدویت بودند که در آن میان دو کتاب «اسطوره‌های صهیونیستی سینما» (محمدحسین فرج‌نژاد) و «هالیوود و فرجام جهان» (ابوالحسن علوی طباطبایی) خود نمایی می‌کردند. کارشناس این غرفه که پژوهشگر حوزه امامت و ولایت بود و از معرفی خود صرف‌نظر کرد، درباره کتاب «هالیوود و فرجام جهان» گفت: این کتاب به این پرسش می‌پردازد که چرا سینمای هالیود درباره فیلم‌های آخر زمانی و نمادهای آخر زمانی تولیدات متعدد داشته است. این کتاب بیان‌کننده این نکته است که یک سری انگیزه‌های دینی پشت‌سر این فیلم‌ها وجود دارند که ایجاد برخی القائات و تاثیرات بر مخاطبان را هدف خود قرار داده است.
این کارشناس در پاسخ به این سوال که چقدر محتوای کتابهای این غرفه با موضوع این نمایشگاه در ارتباط بوده و چقدر از آنها استقبال شده است گفت: حدود 19 سال است که این نشر در حوزه مهدویت و دشمن‌شناسی کار می‌کند. یکی از ابزارهای دشمن هم به اعتقاد بسیاری از متفکران، رسانه است، به همین خاطر این کتاب‌ها را در اینجا ارائه کرده‌ایم.
وی افزود: اغلب کتابهای این نشر را مجموعه مقالاتی تشکیل می‌دهند که به شکل پراکنده در شماره‌های مختلف نشریه موعود به چاپ رسیده بودند.
وی بیشترین استقبال از کتابهای این غرفه را به کتابهای «اشراف سیاه» که ترجمه کتاب تاویستاک نوشته جان کلمن و «تاریخ پس از ظهور» نوشته سید محمد صدر و ترجمه حسن سجادی‌پور مربوط دانست و درباره کتاب اول گفت: تاویستاک موسسه‌ای است که به عنوان مادر موسسات شستشوی مغزی در جهان شناخته می‌شود و در این کتاب جان کلمن بیان می‌کند که این موسسه بیش از همه از ابزار رسانه برای کنترل مغزها استفاده می‌کند.
حذف بُن‌ها استقبال از کتاب‌ها را کم رونق کرد
پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات غرفه دیگری بود که در کنار نشر سروش و نشر ثانیه بیشترین کتاب‌ها را عرضه کرده بود.
«رسانه‌های اجتماعی، ابعاد و ظرفیت‌ها» نوشته حسین بصیریان جهرمی، «بررسی ساختار و محتوای برنامه‌های شبکه بی‌بی‌سی» نوشته محمد محمد خانی، «فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های جهانی» نوشته غلامرضا محمدی مهر، «کتاب‌شناسی رسانه» نوشته زهرا ناظری و احمد پیشگاه‌زاده و «بازنمایی ایران و اسلام در هالیوود» نوشته عبدالله بیرچانلو، از مهمترین کتابهای این غرفه بودند.
حبیب راثی تهرانی، مدیر روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات گفت: در این نمایشگاه ما بیشتر مجلات خود را عرضه کرده‌ایم از جمله 10 شماره آخر فصلنامه علمی- پژوهشی که تنها مجله علمی- پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
تهرانی از میان پُرفروش‌ترین کتابهای این غرفه، «قدرت ارتباطات» نوشته مانوئل کاستلز و ترجمه حسین بصیریان‌جهرمی، «نقش رسانه‌ها دین‌گریزی و دین‌پذیری در جوامع مختلف» نوشته مید کاشانی، «بررسی ساختار و محتوای برنامه‌های شبکه بی‌بی‌سی»، «فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های جهانی» و «رسانه‌های اجتماعی، ابعاد و ظرفیت‌ها» و«تحلیل محتوای وبلاگ‌های دینی در ایران» نوشته امیدعلی مسعودی را نام برد.
وی درباره میزان استقبال از کتاب‌ها در قیاس با دوره‌های پیشین نمایشگاه مطبوعات گفت: تا سال‌های پیش معاونت مطبوعاتی بُن‌هایی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌داد که تاثیر زیادی بر میزان خرید از محصولات نمایشگاه داشت، اما امسال با حذف این بُن‌ها، قدرت خرید مردم و دانشجویان محدود شده است.
تاریخ مطبوعات کرمانشاه با مقدمه سید فرید قاسمی / روزنامه حزب خَران
همچنین یک کتاب در غرفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کرمانشاه عرضه شده بود که «تاریخ مطبوعات استان کرمانشاه از سال 1285 تا 1391» نام داشت. این کتاب محصول پژوهش محمد حسین شیریان پژوهشگر علوم اجتماعی و روزنامه‌نگار است که ناشر کتاب هم خود او است. استاد سید فرید قاسمی، تاریخ‌نویس سرشناس مطبوعات ایران هم بر آن مقدمه‌ای نگاشته است.
نویسنده این کتاب که در غرفه حضور داشت به خبرنگار ایبنا گفت: این کتاب در سال 1392 منتشر شده است. پژوهش آن از سال 1378 آغاز شد. این کتاب تاریخ مطبوعات کرمانشاه را در سه دوره قاجار، پهلوی و جمهوری‌اسلامی دربر می‌گیرد که 21 عنوان نشریه در دوره قاجار، 105 عنوان در دوره پهلوی و حدود 57 عنوان نشریه در دوره جمهوری‌اسلامی را معرفی و توصیف می‌کند.
شیریان افزود: محتوای کتاب را شرح تحلیلی عناصر مهم و شاخصه‌های هر نشریه تشکیل می‌دهند. مطبوعات کرمانشاه در دو دوره خیلی خوش درخشیده است، یک دوره آن به زمان جنگ جهانی اول باز می‌گردد که در کرمانشاه دولت موقت تشکیل شد و نشریه اخبار در آنجا زیر بمباران روس‌ها منتشر می‌شده است.
وی با اشاره به آثار ارزشمند سیدفرید قاسمی، درباره میزان استفاده از کتابهای او در این پروژه توضیح داد: آثار استاد قاسمی همیشه یکی از مراجع مطمئن این پژوهش بود. مخصوصا درباره اطلاعات مربوط به روزنامه «حزب خران» (1325) که به اشتباه به کرمانشاه منسوب شده بود. دکتر قاسمی کتابی دارند به نام «روزنامه حزب خران» که به خوبی توضیح داده است که هر چند که این حزب در کرمانشاه مستقر بوده اما این روزنامه در کرمانشاه منتشر نمی‌شده است.
شیریان درباره پیشینه این پژوهش گفت: تنها مطلب موجود، 20 صفحه‌ای است که مرحوم باقر شاکری، مدیر روزنامه خسروی در کتاب «تاری‍خ‍چ‍ه ش‍ع‍رای کرمانشاه» به تاریخ مطبوعات کرمانشاه تا سال 1338می‌پرداخت که برخی اشتباهات در آنها وجود داشت که در این کتاب تصحیح شده‌اند.
اولین ناشر تخصصی کتابهای رسانه در کُنج نمایشگاه
بخش پایانی این گزارش به غرفه انتشارات ثانیه اختصاص دارد که خود این غرفه را هم در پایان مسیر بازدیدکنندگان یافتیم که موقعیت آن در نمایشگاه تناسبی با جایگاه این نشر شناخته‌شده در میان اهالی رسانه نداشت.
مدیر این نشر، احمد توکلی که خود مولف چندین کتاب در حوزه رسانه و روزنامه‌نگاری است به جهت حساسیتی که در تنظیم مصاحبه‌ها دارد از گفتگو با خبرنگاران پرهیز کرد و در عوض یکی از کارشناسان و نویسندگان نشر را برای گفت‌وگو معرفی کرد.
محمود سلطان‌آبادی در معرفی تازه‌های نشر ثانیه و کتاب‌هایی که بیشترین استقبال از آنها بوده است به «روزنامه‌نگاری جدید» که شامل 7 کتاب با عناوین روزنامه‌نگاری آنلاین، چندرسانه‌ای، شبکه‌ای، شهروندی، موبایلی، جایگزین و ویکی است و سه ماه از انتشار آن می‌گذرد و «خبرنویسی پیشرفته» نوشته احمد توکلی اشاره کرد.
«روزنامه‌نگاری شهروندی و دموکراسی»، «روزنامه‌نگاری در رسانه‌های اجتماعی»، «روزنامه‌نگاری در رسانه‌های اجتماعی»، «وبلاگ‌نویسی و روزنامه‌نگاری» و «روزنامه‌نگاری موبایلی» از جمله کتابهای سلطان‌آبادی هستند که همگی در این نمایشگاه عرضه شده‌اند.
وی درباره شیوه حضور کتاب در نمایشگاه مطبوعات عنوان کرد: از آنجا که بیشتر مخاطبان این نمایشگاه روزنامه‌نگاران هستند، قطعا حضور پُررنگ تر این نوع کتاب‌ها که نیاز عمده اهالی فعال رسانه را می‌توانند تامین کنند، بسیار موثر خواهد بود.
سلطان‌آبادی با اشاره به اینکه اکنون بیشتر خبرنگاران از تحصیلات و دانش نظری کافی در زمینه خبرنویسی برخوردار نیستند، عنوان کرد: حضور کتاب در چنین نمایشگاهی که به وضوح تمرکز اصلی آن روی نشریات است، ایده بسیار خوبی است و سبب می‌شود تا این خیل عظیم خبرنگارانی که حتی اعتقادی هم به مطالعات تئوریک ندارند، از حجم زیاد منابع منتشرشده با خبر شده و به تدریج به مطالعه آنها علاقمند شوند.
وی افزود: این نشر و دفتر مطالعات و برنامه‌ريزی رسانه‌ها تنها غرفه‌هایی هستند که فراخور نیازهای تخصصی اهالی رسانه کتابهای متعددی را به نمایشگاه آورده‌اند.
در میان باقی غرفههای نمایشگاه، انتشارات سروش با بیش از 60 عنوان کتاب در حوزه رسانه، غرفه روزنامه جام‌جم با حدود 20 کتاب و روزنامه ابتکار با یک کتاب پُرمخاطب «دلهره‌های 88 روی کاغذ» نوشته محمد علی وکیلی، مدیر مسئول روزنامه ابتکار از جمله دیگر غرفه‌هایی بودند که کتاب داشتند.
نظر شما