خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- کتاب «چاه به چاه» که در سال 52 نوشته شده، درباره مردی است که به صورت اتفاقی و در یک معامله بدون آنکه قصد مبارزه داشته باشد پایش به زندان باز می شود. او در زندان با یک پزشک آشنا می‌شود و این آشنایی دیدگاه او را نسبت به موضوع مبارزه و سایر مسائل زندگی تغییر می‌دهد.  

در این داستان شخصیت «دکتر» با آن جملات خاص و تکه کلام‌هایش، گویی خود براهنی است که در متن سخن می گوید. «چاه به چاه» روایتی سیاسی است از جامعه‌ای استبدادی که در آن ساواک برای از میان برداشتن مخالفانش دست به هر کاری می‌زند و در نهایت تک تک مبارزان را از میان بر می‌دارد. 

روایتی جاندار از صحنه‌های شکنجه و فضای یاس‌آور زندان با نثر آهنگین براهنی از مهم‌ترین ويژگي‌هاي رمان است. در واقع یکی از عوامل اصلی پیش برنده رمان نثر نیرومند اثر است. 
 
طنز گزنده براهنی در بخش‌هایی از اثر به خوبی به چشم می‌خورد. برای مثال صحنه یافتن اسلحه در چاه و فرو رفتن ماموران در فاضلاب برای پیدا کردن آن را می‌توان یکی از این صحنه‌ها دانست. این بخش در عین استعاری  بودن، قصد دست انداختن کل سیستم را دارد.
 
می توان گفت که به نسبت سایر آثار براهنی «چاه به چاه» از اهمیت کمتری برخوردار است و به همین میزان نیز از نظر تکنیکی و روایی ساده‌تر است و شاید بتوان گفت ضعیف‌ترین اثر او به شمار می‌رود.

نقد یک کتاب می تواند همواره بهانه ای باشد برای مطرح کردن مواردی دیگر در حوزه‌های جامعه شناسی و فلسفه و سایر موارد میان رشته ای.  این کتاب از نظر ژانری، واقع‌گرا و اجتماعی است. این گونه ادبی هیچ برتری یا ضعفی نسبت به سایر گونه های ادبی ندارد، اما در همین وضعیت نیز باید دقت کرد که آثار دارای برچسب تاریخ مصرف نباشند. واژه‌ای که نشان دهنده دقیق این مسئله باشد لفظ داستان سیاسی تک بعدی است. به بیان دیگر هنگامی که داستانی برای بیان یک مقطع زمانی خاص و مشکلات سیاسی آن جامعه نوشته می شود، کاملا نمودهایش دیده می‌شود. 

برای مثال رمان پر است از صحنه های شکنجه زندانیان. از این منظر رمان در آن بازه زمانی شادی ارزشمند بوده است اما وقتی بیش از چهل سال گذشته است و مخاطب تمامی این مطالب را می داند، رمان بیان کننده چه چیزی می شود؟ 

این مسئله همان پاشنه آشیل کلی ادبیات سوسیالیستی است که بعد از مدتی اثر را تبدیل به گزاره ای از رده خارج می کند.

این مفهوم به زبان ساده تر بیانگر یکی شدن سطح اول (بیان طرح قصه داستان) و سطح دوم(مفهومی که از دل طرح قصه بیرون می‌آید) است. در واقع رمان تمام چیزهایی را که می خواهد بیان کند در سطح اول بیان کرده و امری قابل کشف در اثر وجود ندارد.  

برخی رمان‌ها  دارای رویکرد اجتماعی هستند اما این نقصان را ندارند، مانند آثار احمد محمود که نویسنده‌ای است که متن های او دارای رویکردهای اجتماعی سیاسی پررنگی‌تری نسبت به براهنی است. در واقع داستان های محمود در وجه اول خود دارای رویکردهای زیباشناختی داستانی و سپس بیان اجتماعی هستند. البته منظور این نیست که چاه به چاه دارای این خصایص نیست، اما به نسبه سایر آثار براهنی رویکرد اجتماعی سیاسی او در تبدیل شدن به متنی که امروزه قابل خواندن باشد، الکن است. 

در مجموع کتاب چاه به چاه با طرح جلدی مناسب وارد بازار نشر شده است، اما متاسفانه هنگام مطالعه کتاب تعدادی از صفحات آن به راحتی جدا شد و کتاب به صورت برگه برگه در آمد. ناشران محترم باید بدانند که کتاب در وهله اول یک کالا است و باید در بهترین حالت و با کیفیت مناسب به دست مخاطب برسد و برگ برگ شدن این چنینی کتاب پذیرفته نیست.