در این نکوداشت که با حضور شماری از دوستداران این استاد برگزار شد، بوذرجمهر پرخیده پژوهشگر و تاریخ‌نویس، که روزگاری در دبیرستان «فیروزبهرام» شاگرد هاشم رضی بوده است، با یادی از آن روزها جایگاه رضی را در میان نویسندگان و پژوهشگران بسیار ارزشمند دانست.
دانشنامه ایران باستان؛ پژوهشی سترگ
فریدون فضیلت از پژوهشگران و نویسندگان تاریخ و فرهنگ ایران در این مراسم به ایراد سخن پرداخت. وی گفت: اگر كسي بخواهد درباره «جمشيد جم» پژوهش كند بايد از كتاب «ايران باستان» سود ببرد. فقط دانشنامه ايران باستان دست‌کم٥٠ سال زمان براي گردآوري نياز دارد. در اين كتاب به هشت تا ٩ زبان به متون ارجاع شده است.
وی در ادامه افزود: آشنايي با چندین زبان نزديك به 15 تا 16 سال زمان مي‌خواهد. مگر كار تنها آشنايي با زبان است. شما بايد دانش آن زبان را داشته باشيد. در اين دانشنامه به متن‌های عرفاني، فلسفه و اسطوره‌شناسي ارجاع مي‌شود. حال چگونه استاد در يك زمان 70 تا 75 سال این‌كار را انجام داده‌اند تنها خودش مي‌داند.
ایرانیان جایگاه والایی در تاریخ تفکر دارند
این استاد فلسفه ادامه داد: هركسي كه دست اندركار تاريخ تفكر و انديشه‌ورزي باشد به‌ويژه در ايران بي‌ترديد با يك نكته آزارنده روبه‌رو مي‌شود و آن اين است كه، اگر تاريخِ فرزان‌پژوهشي و فلسفه را يونانيان به اوج رسانده‌‌اند، پس نقش ما ايرانيان در تاريخ تفكر چيست؟
وی افزود: اين پرسش آزارنده است. اما خوشبختانه ایرانیان جایگاه والایی در این زمینه دارند و بزرگترین دانشمندان جهان چون افلاطون، ارسطو، فلوطین و... از دانش ایرانیان سود برده‌اند. وی همچنین از جایگاه والای کتاب «حکمت خسروانی» استاد رضی یاد کرد و آن را بسیار ارزشمند دانست.
میرچا الیاده لغزش‌هایی در دایره‌المعارف جهان دارد
در ادامه هاشم رضی به سخنرانی پرداخت. وی سخنان خود را با سپاسگزاری از برگزارکنندگان آغاز کرد و گفت: برای بنده این کار شگفتی است که جامعه زرتشتی هنگامی که دیگر به رحیل نزدیک شده‌ام یاد من افتاده است. برخی بسیار از من پرسش می‌کنند که چند کتاب نوشته یا ترجمه کرده‌ام، راستش خودم هم نمی‌دانم چون در آغاز بسیاری از نوشته‌هایم را با نام مستعار چاپ می‌کردم. آن روزها ساواک آرامم نمی‌گذاشت و پس از آن هم روزگاری پیش آمد که همه ما دیدیم و باز هم پیش خواهد آمد.
وی افزود: هنوز به کتاب اوستا با تعصب نگاه می‌شود، هرچند این کتاب باید بیش از 50 بار چاپ می‌شد اما چنین نشده است. جامعه زرتشتی باید نگهبان این میراث باشد، خودشان اگر نمی‌توانند باید ابزار را برای کسانی که این بار را بر دوش دارند فراهم کنند. از نگاه من زرتشت بزرگترین اندیشمند جهان است. این زرتشت یتیم‌ترین پیامبر و اندیشمند جهان است. هنوز در جامع‌ترین دایره‌المعارف‌های جهان، دانشمندان بزرگترین لغزش‌ها را درباره وی انجام داده‌اند.
وی افزود: میرچاه الیاده که نویسنده یکی از بزرگترین دایره‌المعارف‌های جهان است، اگر کسی به مدخل نوشته‌های دایره‌المعارف وی درباره زرتشت نگاه کند متاسف می‌شود. نه این که نویسنده ندانسته باشد، اما به دلایلی از بیان واقعیت سر باز زده است.
رضی در ادامه گفت: بنا شد من اوستایی به پارسی فراهم کنم که هرکسی می‌خواهد دعایی از اوستا را بخواند، بتواند آن را به فارسی روان بخواند. این کار پنج سال به درازا کشید، در پایان زنده‌یاد موبد رستم شهزادی تنها در یک مورد از آن اشکال گرفت که پس از توضیح من قانع شد.
کتاب «مردم‌شناسی» اطلاعات سودمندی دارد
سپس فرشاد فرشیدراد، سخنران دیگر این مراسم بود، وی درباره هاشم رضی گفت: «گویی جهانی است بنشسته در گوشه‌ای». سپس افزود: از یک کتاب رضی بسیار کم گفته شده است و آن «مردم‌شناسی» است که درباره آداب، آیین و فلکلورهای مردم جهان نوشته شده است. این کتاب برای من بسیار سودمند بوده است.
دکتر رستم خسرویانی که لوح یادبود بنیاد جمشید را به استاد هاشم رضی پیشکش می‌کرد در سخنانی یادآور شد که رضی دبیر ادبیات وی بوده است و از همان زمان نیز تلاش می کرد تا تاریخ و فرهنگ را به ما بیاموزد. پس از آن نیز چند باری وی را در طبقه بالای سازمان فروهر دیدم که همیشه در حال مطالعه و نوشتن بود.
رئیس انجمن زرتشتیان تهران در پایان برای وی سلامتی آرزو کرد و گفت: امیدوارم استاد کارهای ناتمام خود را به پایان برساند و در این راه اگر کمکی هم از دست ما بر می‌آید، انجام خواهیم داد.
دکتر پرویز اهورایی، رئیس سابق سازمان فروهر نیز در سخنانی با اشاره به کتاب‌های هاشم رضی در زمینه‌های فرهنگ، خط و زبان، آداب و رسوم، جشن‌ها و... اشاره کرد و گفت: سازمان و انتشارات فروهر این فرصت را مغتنم شمرد تا لوحی را تقدیم این استاد ارزشمند کند.
نگاهی به آثار هاشم رضی در 90 سالگی‌اش
هاشم رضی، زاده سال1303 خورشیدی و امسال 90 ساله است. او از 22 سالگی و با برگردان دو رمان و چاپ چند مجموعه شعر، به دنیای دانش و نویسندگی پا گذاشت. نخستین کار جدی‌اش در زمینه ادبیات فارسی، انتشار دیوان «ظهیر فاریابی» بوده است که نخستین کارش در حوزه دین اثر 25 جلدی «تاریخ ادیان» است که تاکنون هفت جلد آن را چاپ کرده است.
یکی از ارزشمندترین کتاب‌های وی «حکمت خسروانی» نام دارد. پیشتر خود درباره این کتاب گفته است: در این کتاب عرفان و حکمت را از زمان اشوزرتشت تا امروز را، از همه جنبه‌ها بررسی کرده‌ام.
کتابشناسی هاشم رضی:
«حكمت خسرواني»، «آيين مهر(دوجلد)»، «دانشنامه ٥ جلدي ايران باستان»، «تاريخ اديان (هفت جلد آن را منتشر شده است)»، «اديان بزرگ جهان»، «ونديداد (ترجمه، شرح، واژه‌نامه در ٤ جلد)»، «اوستا: گاثاها، يسنا، يشت‌ها، ويسپرد و خرده اوستا»، «گنجينه اوستا»، «تاريخ مطالعات دين‌هاي ايراني»، «خودآموز خط و زبان اوستايي»، «دستور زبان اوستايي»، «فارسي باستان»، «آيين مغان: آموزه‌ها و مراسم و باورهاي بنيادي، پژوهشي درباره دين‌هاي ايران باستان»، «گاهشماري و جشن‌هاي ايران باستان»، «دين و فرهنگ ايراني پيش از عصر زرتشت»، «جشن‌هاي آب: نوروز، سوابق تاريخي تا امروز، جشن‌تيرگان و آب پاشان، آبريزگان همراه با گزارش‌هايي درباره آداب و رسوم ملي و ديني زرتشتيان»، «جشن‌هاي آتش»، «زرتشت پيامبر ايران باستان»، «آيين زروان»، «متون زرتشتي»، «تاريخ تمدن و زندگي مردم جهان»، «زرتشت در گاثاها (والتر هينتس)»، «آيين پر رمز و راز ميترايي»
نظر شما