خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- دوازدهم مهر برابر است با درگذشت مرتضی خلج‌اسعدی، محقق و مترجم معاصر. اسعدی در سال 1331 هجری شمسی در شهر قزوین متولد شد. تحصیلات دانشگاهی وی در دوره لیسانس در رشته علوم سیاسی، در دوره فوق لیسانس در رشته روابط بین‌الملل و در دوره دکترا در رشته فرهنگ و تمدن اسلامی بود. رساله دکترای وی با عنوان «مطالعات اسلامی در غرب» با راهنمایی دکتر فتح‌الله مجتبایی تالیف شد. وی در مدت تحصیل در محضر استادانی چون نورالله کسایی، عباس زریاب‌خویی و مهدی حائری یزدی بود.

مرتضی اسعدی مترجم و نویسنده‌ای فعال بود و تالیفات و ترجمه‌های زیادی را از خود به جای گذاشت و بیش از یک‌صد مقاله در نشریه‌های مختلف چاپ کرد. کتاب «مجموعه‏ها» (1355) نخستین کتابى بود که از وى منتشر شد. وی در مجلاتی چون «نشر دانش»، «کیهان فرهنگى»، «نامه‏ فرهنگ»، «حکمت»، «جانب غربى»، «معارف اسلامى»، «نگاه نو» و «کلک» نیز فعالیت داشت و مقاله‌هایی را چاپ کرد. همچنین او از همان ابتداى تاسیس دائره‌المعارف تشیع و دانشنامه‏ جهان اسلام از نزدیک و فعالانه به تالیف و ترجمه بسیارى براى این دو دائره‌المعارف اشتغال داشت.

اسعدی در سال 1373 مبتلا به سرطان معده شد و با وجود این بیماری مهلک تا آخرین لحظات عمر همواره در پی کسب معرفت و تحقیق و پژوهش بود. چراغ عمر اسعدی در مهرماه 1375 در 44 سالگی نابهنگام خاموش شد. 

بهاء‌الدین خرمشاهی، نویسنده، مترجم و فرهنگ‌نویس در یکی از مقالاتش به نیکی از اسعدی یاد می‌کند و می‌نویسد: «مرحوم‌ دکتر مرتضی‌ خلج‌ اسعدی‌ با آنکه‌ فقط‌ 43 سال‌ حیات‌ طیبه‌اش‌ در این‌ مرحله‌، در این‌ «دامگه‌ حادثه‌» (به‌ قول‌ حافظ‌) بیشتر نبود، بیش‌ از 20 کتاب‌ اعم‌ از تالیف‌ و ترجمه‌ و در حدود دویست‌ مقاله‌ تالیفی‌ تحقیقی‌ از خود برای‌ صاحبدلان‌ و صاحبنظران‌ به‌ یادگار باقی‌ گذاشت.» 

همچنین انجمن آثار و مفاخر فرهنگى نیز در مرداد 1375 مراسمى به پاس قدردانى از فعالیت‏‌هاى فرهنگى وى برگزار کرد. 

به همین مناسبت «ایبنا» گزارشی از کتابشناسی وی تهیه کرده است که در زیر می‌خوانید.

• م‍ج‍م‍وع‍ه‌ه‍ا
ن‍وش‍ت‍ه‌ ای‍رون‍ی‍گ‌؛ روث‌ آرل‍ر؛ ت‍رج‍م‍ه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، تهران، 64 صفحه.

• س‍ل‍س‍ل‍ه‌ پ‍ه‍ل‍وی‌ و ن‍ی‍روه‍ای‌ م‍ذه‍ب‍ی‌ ب‍ه‌روای‍ت‌ ت‍اری‍خ‌ ک‍م‍ب‍ری‍ج‌
ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ب‍اس‌ م‍خ‍ب‍ر؛ وی‍راس‍ت‍ار م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، [ت‍ه‍ران‌]: طرح‌ ن‍و، ۱۳۷۲.

• ج‍ه‍ان‌ اس‍لام‌
م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی، ‌ت‍ه‍ران‌: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌، ۱۳۶۶.

• رودزیا: نژادپرستی سفیدپوستان و واکنش قدرت استعمارگر
مارتین لونی؛ ترجمه مرتضی اسعدی، تهران: امیرکبیر، 1356

• دول‍ت‌ ح‍اک‍م‌: ت‍اری‍خ‍چ‍ه‌ پ‍ن‍ه‍ان‌ ش‍رک‍ت‌ چ‍ن‍دم‍ل‍ی‍ت‍ی‌ "آی‌ ت‍ی‌ ت‍ی‌"
آن‍ت‍ون‍ی‌ س‍م‍پ‍س‍ون‌؛ مترجم؛ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، تهران: امیرکبیر، 1358.

• زب‍ان‌ف‍ارس‍ی‌، زب‍ان‌ ع‍ل‍م‌: م‍ج‍م‍وع‍ه‌ س‍خ‍ن‍ران‍ی‌‍ه‍ای‌ دوم‍ی‍ن‌ س‍م‍ی‍ن‍ار ن‍گ‍ارش‌ ف‍ارس‍ی‌ ۱۱ ت‍ا ۱۴ ش‍ه‍ری‍ور ۱۳۶۳
وی‍راس‍ت‍ه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، ت‍ه‍ران‌: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌‏‫‏، ۱۳۶۵.‬‬

• س‍رزم‍ی‍ن‌ و م‍ردم‌ اف‍غ‍ان‍س‍ت‍ان‌
ن‍وش‍ت‍ه‌ م‍ری‌ ل‍وئ‍ی‍س‌ ک‍ل‍ی‍ف‍ورد؛ ت‍رج‍م‍ه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌؛ وی‍راس‍ت‍ه‌ ف‍رش‍ت‍ه‌ ک‍اش‍ف‍ی‌، ش‍رک‍ت‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ ع‍ل‍م‍ی‌ و ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌، ۱۳۶۸.

• سوسیالیسم در شیلی گفتگو با آلنده
رژی دبره؛ ترجمه مرتضی اسعدی، تهران: امیرکبیر، کتاب‌های جیبی، 1358.

• ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی‌ در ای‍ران
ح‍ام‍د ال‍گ‍ار؛ م‍ت‍رج‍م‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، ح‍س‍ن‌ چ‍ی‍ذری‌، تهران: قلم، 1360

• ت‍روری‍س‍م‌ م‍ق‍دس‌ اس‍رائ‍ی‍ل‌: پ‍ژوه‍ش‍ی‌ ب‍راس‍اس‌ ی‍ادداش‍ت‍‌ه‍ای‌ خ‍ص‍وص‍ی‌ م‍وش‍ه‌ ش‍ارت‌ و س‍ای‍ر اس‍ن‍اد و م‍دارک‌
ل‍ی‍وی‍ا روک‍اچ‌؛ ب‍ا م‍ق‍دم‍ه‌ ن‍وام‌ چ‍وم‍س‍ک‍ی‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، تهران: کیهان، 1365.

• بیت‌‌ال‍م‍ق‍دس
ت‍رج‍م‍ه‌ و ت‍ال‍ی‍ف‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، ت‍ه‍ران‌: ب‍ن‍ی‍اد دای‍ره‌ال‍م‍ع‍ارف‌ اس‍لام‍ی‌‏‫، ۱۳۶۷.

• اف‍غ‍ان‍س‍ت‍ان‌ (م‍ج‍م‍وع‍ه‌ مقالات)
ن‍گ‍ارش‌ گ‍روه‍ی‌ از پ‍ژوه‍ش‍گ‍ران‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍عدی‌، ه‍وش‍ن‍گ‌ اع‍ل‍م‌، ت‍ه‍ران‌: ب‍ن‍ی‍اد دائ‍ره‌ال‍م‍ع‍ارف‌ اس‍لام‍ی‌، ۱۳۷۶.

• م‍طال‍ع‍ات‌ اس‍لام‍ی‌ در غ‍رب‌ ان‍گ‍ل‍ی‍س‍ی‌ زب‍ان‌ از آغ‍از ت‍ا ش‍ورای‌ دوم‌ وات‍ی‍ک‍ان‌ (۱۹۶۵م‌)
م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، ت‍ه‍ران‌: س‍ازم‍ان‌ م‍طال‍ع‍ه‌ و ت‍دوی‍ن‌ ک‍ت‍ب‌ ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ دان‍ش‍گ‍اه‍ه‍ا (س‍م‍ت‌)، ۱۳۸۱.

• آرم‍ان‍‌ه‍ا و واق‍ع‍ی‍ت‍‌ه‍ا: گ‍زی‍ده‌ م‍ق‍الات‌ م‍ح‍م‍د ع‍ب‍دال‍س‍لام‌
م‍ح‍م‍د ع‍ب‍دال‍س‍لام‌، با همکارى دکتر ناصر نفرى، 1369ت‍ه‍ران‌: ان‍ج‍م‍ن‌ ف‍ی‍زی‍ک‌ ای‍ران‌.

• ای‍ران‍ش‍ن‍اس‍ی‌ در اروپ‍ا و ژاپ‍ن‌
ت‍رج‍م‍ه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌؛ وی‍راس‍ت‍ه‌ رودی‌ م‍ت‍ی‌، ن‍ی‍ک‍ی‌ ک‍دی‌، ت‍ه‍ران‌: ال‍ه‍دی‌، ۱۳۷۲.

• ایرانشناسی در فرانسه
برنار اورکاد ؛ با همکاری یان ریشار ؛ [ترجمه مرتضی اسعدی]، تهران: توس: انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران، ۱۳۷۲.

• ج‍وان‌ م‍س‍ل‍م‍ان‌ و دن‍ی‍ای‌ ت‍ج‍دد
ح‍س‍ی‍ن‌ ن‍ص‍ر، م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، ت‍ه‍ران‌ : طرح‌ ن‍و ‏‫‏‏، ۱۳۸۲.

• ای‍ران‌، اس‍لام‌، ت‍ج‍دد : م‍ق‍الات‍ی‌ در ب‍اب‌ ف‍ک‍ر و ف‍ره‍ن‍گ‌ اس‍لام‍ی‌ در ج‍ه‍ان‌ ج‍دی‍د
م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، تهران: طرح نو، 1377.

• ف‍ره‍ن‍گ‌ و ت‍م‍دن‌ اس‍لام‍ی‌
م‍ول‍ف‌ واس‍ی‍ل‍ی‌ ولادی‍م‍ی‍ر ب‍ارت‍ل‍د؛ م‍ت‍رج‍م‌ ع‍ب‍اس‌ ب‍ه‌ن‍ژاد؛ وی‍راس‍ت‍ه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، ت‍ه‍ران‌: س‍ازم‍ان‌ ت‍ب‍ل‍ی‍غ‍ات‌ اس‍لام‍ی‌، ش‍رک‍ت‌ چ‍اپ‌ و ن‍ش‍ر ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل‌، ۱۳۸۳.

• ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ س‍ی‍اس‍ی‌
وی‍راس‍ت‍ه‌ آن‍ت‍ون‍ی‌ ک‍وئ‍ی‍ن‍ت‍ن‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، ت‍ه‍ران‌: ب‍ه‌آور، ۱۳۷۴.

• پ‍ی‍روزی‌ ب‍ر س‍رطان
گ‍رگ‌ ان‍درس‍ن‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ اس‍ع‍دی‌، ت‍ه‍ران‌: ن‍ش‍ر گ‍ف‍ت‍ار، ۱۳۷۶.

• سیر فلسفه در جهان اسلام
تالیف ماجد فخری ؛[ترجمه] مرتضی اسعدی...[و دیگران]؛ زیرنظر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۲.