به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «تاریخ نظیمه بیرجند در دوره قاجار» به محور فعالیت‌‌های صورت گرفته برای ایجاد نظمیه و تاریخ تحولات این اداره از سال 1291 ه.ش تا سال 1300 تنظیم و براساس اسناد منتشر نشده مرکز آستان قدس رضوی به صورت تحلیلی تالیف شده است.
این کتاب در دو بخش «نظمیه بیرجند» و «عملکرد نظمیه» به بررسی شکل‌گیری این نهاد نظامی و چگونگی کارکرد آن برپایه اسناد موجود در آستان قدس رضوی پرداخته است.
بخش نخست کتاب به «شکل‌گیری نظمیه» پرداخته و با سرفصل‌هایی مانند «منبع‌شناسی نظمیه بیرجند، اهمیت اسناد آرشیوی»، «تاسیس نظمیه در بیرجند»، «پرسنل نظمیه بیرجند»، «ساختار نظمیه بیرجند» مدنظر قرار داده است و بخش دوم به «عملکرد نظمیه بیرجند» با عناوینی همچون «فعالیت اجتماعی و امنیتی نظمیه»، «نظارت نظمیه بر بازار»، «تعاملات نظمیه با ادارات و کنسولگری‌ها»، «اسناد نظمیه بیرجند» و «فهرست تفضیلی اسناد نظمیه، متن اسناد نظمیه بیرجند» و «تصویر اسناد نظمیه بیرجند» اختصاص دارد.
در بخشی از کتاب درباره بیرجند و تاریخچه تشکیل نظمیه می‌خوانیم: «بیرجند، مرکز حکومت قاینات پس از مشروطه از نیروی نظمیه جدید برخوردار گردید. ابتدا نیروهای احتسابیه مسئول تامین امنیت بودند لکن با بروز مشکلات مالی و کشته شدن میرزا ابراهیم‌خان رئیس اداره مالیه توسط نیروهای پلیس احتسابیه آن اداره نوپا منحل شد و بار دیگر داروغه مسئول تامین امنیت شده بود در سال‌های 1291 و 1293 ه.ش تلاش‌هایی از سوی محسن‌خان وکیلی و سپس کلنل رضا پیشکاران مالیه قاینات برای ایجاد نیروی نظمیه در بیرجند صورت گرفت که در نهایت پس از بازنشسته شدن شوکت‌الملک دوم از تهران در سال 1296 ه.ش به نتیجه رسید و عملا اداره نظمیه بیرجند به ریاست میرزا عبدالله‌خان شروع به کار کرد. تشکیلات نظمیه بیرجند تا سال 1302 ه.ش که شهربانی ایجاد شد، فعال بود.»
در مقدمه کتاب درباره به کارگیری اسناد آمده است: «جایگاه و اهمیت اسناد در پژوهش‌های تاریخی بر کسی پوشیده نیست و از آنجا که تاریخ ملی بیرجند با ضعف داده‌های تاریخ‌نگاری مواجه است اسناد باقی‌مانده از دوره قاجار در بازشناسی تاریخ و اوضاع اجتماعی، فرهنگی و سیاسی منطقه مهم‌ترین منبع به شمار می‌آیند. از این رو در پژوهشی حاضر مبحثی اولیه با عنوان منبع‌شناسی به منظور بررسی جایگاه اسناد نظمیه بیرجند در شناخت تاریخ این اداره و اوضاع اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی منطقه اختصاص یافته است.»
در فصل نخست 70 سند منتشر نشده در موضوعات مختلف درباره نظمیه بیرجند به عنوان نمونه گزینش شده که شامل موضوعات «نظامیان نظمیه»، «گزارش‌های محرمانه نظمیه»، «اعلامیه‌ها»، «اطلاعیه‌ها»، «قرارداد دوخت لباس» است.
در بخش منبع‌شناسی با رویکرد اسنادی آمده است: «اسناد آرشیوی حاوی مطلب و نکات مهمی درباره مسائل تاریخی، فرهنگی، هنری، سیاسی، اقتصادی، جغرافیایی، اجتماعی، قضایی، مالی، نظامی و رجال‌شناسی هستند که چنان‌چه طبق اصول و موازین علمی مورد استفاده و بررسی قرار گیرند، می‌توانند بسیاری از مسائل فراموش شده در فرهنگ و تمدن و رویدادهای حقیقی و ناشناخته در تاریخ را از لابه‌لای سطور و خطوط پیچیده روشن سازند.»
کتاب «تاریخ نظمیه بیرجند در دوره قاجار» اثر مشترک علی نجف‌زاده و محمدحسن الهی‌زاده در 304 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و به قیمت 14 هزار تومان از سوی نشر چهار‌درخت روانه بازار کتاب شد.
شنبه ۲۶ مهر ۱۳۹۳ - ۰۸:۰۴
نظر شما