دکتر زارع در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره تعریف کتابسازی اظهار کرد: کتابسازی با جمع‌آوری و انتشار مطالب متنوع از منابع مختلف مانند پایگاه‌های مجازی صورت می‌گیرد. اصلی‌ترین ویژگی کتابسازی، انتشار مطالب بدون معرفی منابع است، در حالی‌که منابع اولیه دارای ارجاع هستند.
کتابسازی در حوزه ترجمه شدیدتر است
وی درباره کتابسازی در حوزه ترجمه توضیح داد: کتابسازی در حوزه ترجمه شدیدتر از کتابسازی با استفاده از منابع فارسی است؛ به‌عبارتی دیگر، در این‌گونه آثار نام مترجم به جای مولف در کتاب درج می‌شود. کتابسازی در حوزه ترجمه حتی ممکن است حاصل جمع‌آوری از چند منبع خارجی باشد.
زارع درباره عوامل بروز پدیده کتابسازی ادامه داد: نگاه عامه‌گرا به نشر از عوامل بروز پدیده کتابسازی است؛ یعنی برخی فعالان این حوزه با شناسایی آثار پرمخاطب به وادی کتابسازی وارد می‌شوند.
این پژوهشگر حوزه زلزله گفت: تا حدود زیادی منفعت‌طلبی از سوی برخی ناشران و مولفان در بروز پدیده کتابسازی موثر است. موضوع سودجویی به حوزه اخلاق نشر نیز ارتباط پیدا می‌کند. برخی با ترویج «همه این‌کار را می‌کنند» سعی در توجیه عمل غیراخلاقی خود دارند.
رعایت نکردن قانون کپی‌رایت از دلایل بروز کتابسازی
مولف کتاب «زلزله‌شناسی ایران» در ادامه عنوان کرد: رعایت نکردن قانون کپی‌رایت و بی‌توجهی به قانون حقوق مولفین و مصنفین، نیز در بروز پدیده کتابسازی موثر است.
زارع افزود: اگر نویسنده‌ای به گردآوری مطالب مختلف از چند منبع دست بزند با درج منبع نمی‌توان اسم این‌کار را کتابسازی گذاشت، چراکه دانشجویان و محققان با توجه به فرصت اندک به این دسته منابع نیاز دارند. امتیاز این منابع، توجه به ارجاع و رعایت شفافیت در کار تالیف است.
وی در تشریح شفافیت در کار گردآوری اثر گفت: مولف از کلی‌گویی پرهیز می‌کند و به عبارتی از آوردن این جمله که در این فصل از کتاب‌ها یا پایگاه‌های مجازی استفاده شده، به‌صورت دقیق عنوان کتاب، صفحه و نام مولف را معرفی می‌کند.
اینترنت یا کتابخانه به هیچ عنوان منبع محسوب نمی‌شود
نویسنده کتاب «مبانی تحلیل خطر زمین‌لرزه» ادامه داد: درباره استفاده از پایگاه‌های مجازی نیز این موضوع صادق است؛ به‌عنوان مثال، در حوزه هواشناسی مولف باید با دقت از مطالب پایگاه‌های هواشناسی استفاده کند، زیرا ویژگی اصلی این آثار به‌روز بودن آن‌هاست، در غیر این‌صورت برای مخاطب منبع قابل اعتمادی نخواهد بود. اینترنت یا کتابخانه به هیچ عنوان منبع محسوب نمی‌شود؛ نام دقیق پایگاه مجازی و عنوان دقیق کتاب شرط اعتبار یک کتاب گردآوری است.
زارع با اشاره به اهمیت اخلاق حرفه‌ای نشر در پیشگیری از پدیده کتابسازی اظهار کرد: در نخستین روز حضورم در دانشگاه یعنی سال 1365، دکتر محمدعلی والی‌زاده درباره اهمیت منبع نویسی صحبت کرد. خاطرم هست که یکی از دانشجویان دوره کارشناسی ارشد در جلسه دفاع از مدرسان و داوران برای معرفی نکردن منبع در پایان‌نامه‌اش تذکر گرفت. وقتی من چنین فضایی را تجربه کرده‌ام، وجود قانون را درک می‌کنم.
آموزش و سخت‌گیری برای پیشگیری از کتابسازی
وی گفت: این فضای آموزشی به من یاد داد، پیش از کار، قانون کار را یاد بگیرم و قانون کار هم معرفی منابع استفاده شده برای پایان‌نامه یا کتاب است. بنابراین توجه به آموزش و تا حدی سخت‌گیری، در پیشگیری از بروز پدیده کتابسازی موثر است. استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند نرم‌افزار‌های مشابهت‌یاب نیز راهکاری است که امروزه در بسیاری از موسسات انتشاراتی معتبر دنیا به‌کار گرفته می‌شود.
مروری بر پرونده
مولف و کارشناس حوزه طب سنتی، با اشاره به اهمیت ارجاع‌دهی در تالیف کتاب گفت: حتی اگر مولف یک کلمه از کتابی را در اثرش آورده باید به نام کتاب و نام مولف اشاره کند؛ این اقدام موجب افزایش اعتبار کتاب خواهد شد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد دریایی را اینجـــــــــــــــــا بخوانید.
دانشیار دانشگاه شهید بهشتی کتابسازی را نوعی سرقت علمی (ادبی) می‌داند و معتقد است که اطلاق واژه کتابساز به تولیدکنندگان مصادیق کتابسازی، نوعی تخفیف دادن به این افراد است. متن کامل گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد عشقی را اینجــــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران، نظام ارتقاء استادان را اصلی‌ترین عامل موثر در ظهور پدیده کتابسازی می‌داند و بر بازنگری در این قانون تاکید دارد. متن کامل گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر حسین ارزانی را اینجـــــــــــــا بخوانید.
مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران، با بیان این مطلب که ناشران مطرح از نرم‌افزار‌های کامپیوتری برای شناخت آثار مشابه بهره‌می‌برند گفت: کتابسازی با گوشه‌نشینی مولفان نخبه آغاز می‌شود. متن کامل گفت‌گوی خبرنگار ایبنا با ایرج الله‌دادی را اینجــــــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است کتابسازی زمانی ظهور می‌کند که به اصطلاح نویسنده به دنبال ارائه کپسولی مفاهیم است؛ کتابی که فقط برای گرفتن نمره قبولی کاربرد دارد. متن کامل گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمدرضا حمیدی‌زاده را اینجــــــــــــا بخوانید.
دانشیار دانشکده برق و مهندسی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است کتابسازی تولید «خزف» جای «لعل» و نتیجه رواج تفکر بساز و بفروشی در بین اهالی نشر است. متن کامل گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر سیدمحمد‌تقی روحانی رانکوهی را اینجــــــــــــا بخوانید.
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، با تاکید بر انجام پژوهش درباره موضوع کتابسازی اظهار کرد: نمی‌توان براساس تک مشاهده‌ها به اثبات وجود پدیده کتابسازی رسید. متن کامل گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر سیروس علیدوستی را اینجــــــــــا بخوانید
مديركل امور تربيتي و مشاوره وزارت آموزش و پرورش، بی‌تقوایی را اصلی‌ترین دلیل پدیده کتابسازی دانست و گفت: کتابسازی نسبتی با پايبندی‌های پسنديده و موثر در اخلاق حرفه‌ای ندارد. متن کامل گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر ابوالقاسم عیسی مراد را اینجـــــــــــــا بخوانید.
عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، رونویسی را پدیده نوظهور دهه 90 دانست و گفت: دانشجوی دهه 60 منابع اصلی می‌خواند اما دانشجوی امروز سرگرم شبکه‌های اجتماعی است. متن کامل گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با حسین داودآبادی را اینجـــــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران برای پیشگیری از بروز پدیده کتابسازی، ایجاد بانک اطلاعاتی را مفید دانست و گفت: در معرفی و گرامیداشت مولفان پویا نیستیم. تلاش بیشتر در این حوزه و پیگیری‌های قضایی متخلفان می‌تواند از انتشار مصادیق کتابسازی جلوگیری کند. متن کامل گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر آذرنوش آذرتاش را اینجـــــــــــا بخوانید.
مدیرمسئول انتشارات فدک ایساتیس معتقد است کتابسازی یعنی ارایه یک محصول قلابی در قالب استاندارد. وی اصلی‌ترین دلیل بروز پدیده کتابسازی را در تصمیم‌گیری‌های سطحی می‌داند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با مجید‌رضا زروئی را اینجـــــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران معتقد است که کتابسازی دو بار معنایی مثبت و منفی دارد که بار منفی آن موجب دور شدن نویسنده از فضای نوشتن می‌شود. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با غلامرضا جمشیدنژاد اول را اینجـــــــــــا بخوانید.
مدرس دانشگاه اصفهان، با اشاره به تاثیر مثبت تاسیس خانه نقد در پیشگیری از مصادیق کتابسازی گفت: پدیده کتابسازی با نقد سازنده از بین رفتنی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با سیدمهدی نوریان را اینجـــــــــــــا بخوانید.
مدرس پردیس فارابی دانشگاه تهران، کتابساز را فردی منفعت‌‌طلب می‌داند و بر این باور است که کتابخوان حرفه‌ای بهترین ناظر برای پیشگیری از کتابسازی است، در حالی‌که جامعه ما چنین ناظری ندارد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با حسین خنیفر را اینجـــــــــــــــا بخوانید.
جمعه ۱۴ شهریور ۱۳۹۳ - ۰۸:۰۰
نظر شما