وی ادامه داد: خوشبختانه با توسعه و جا افتادن مراسم رونمایی کتاب، آثار مکتوب بهتر معرفی میشوند و مخاطبان هم با آنها آشنایی بیشتری پیدا میکنند. باید بگویم «شعر و موسیقی در نوحههای طهران قدیم» دربرگیرنده موضوعهایی است که کمتر به آنها پرداخته شده است.
امینفروغی، مولف این اثر هم موسیقی را ظریفترین هنر دانست و عنوان کرد: یکی از راههای پی بردن به فرهنگ و اخلاق و آداب و رسوم ملل مختلف، مطالعه در آثار ادبی، فرهنگی و هنری است که از دیرباز به جامانده است. مطالعه ادبیات و موسیقی کهن و سنگنوشتهها سبب آشنایی جامعهشناسان با احوال اقوام مختلف میشود. موسیقی هم دقیقترین هنر است و تحقیق در این حوزه به شناخت فرهنگ یک قوم کمک بسیاری میکند.
این کارشناس موسیقی و مرثیهسرایی اضافه کرد: بین شاخههای موسیقی گونه مذهبی آن راهی است که به شناخت احوال ملتها منتهی میشود. متاسفانه در ایران، به این موضوعات پرداخته نمیشود و مناجات روضهخوانیها و منقبتخوانیها جمعآوری نشدهاند. البته در سالهای اخیر تلاشهایی در این زمینه دیده میشود، اما در نهایت معتقدم این تازه آغاز راه است.
در جامعه تشیع و ایران اسلامی، موسیقی مذهبی، خود را در قالبهایی مانند اذان، مناجات و نوحهخوانی نشان داده است. امینفروغی با بیان این جمله توضیح داد: میتوان با آثار به جامانده از نوحهها به روحیات مردم قدیم پی برد و دریافت مردم یک قرن پیش به عاشورا و مذهب تشیع چگونه نگاه میکردند. متاسفانه بخش اعظم مجموعه شعر و موسیقی در طهران قدیم از بین رفته و باقیمانده آن هم تصحیح و نتنویسی شده است.
حمید گروگان، نویسنده، مصحح و بازنویس کتابهای مذهبی، دیگران سخنران این برنامه بود. وی گفت: متاسفانه در معرفی یک کتاب فراموش میکنیم که اصل و اساس آن زحمات مولف است و اوست که اعتبار اثر را تعیین میکند.
وی درباره مولف کتاب «شعر و موسیقی در نوحههای طهران قدیم» اظهار کرد: سالهاست امینفروغی را میشناسم و با او زندگی کردهام. این مولف حدود 8 تا 10 سال به جستجوی افرادی در طهران پرداخت که سالهای آخر عمرشان را میگذراندند که تعدادی از آنها به دلیل بیماری، توان برای صحبت کردن نداشتند.
گروگان افزود: او مرارتهای زیادی را برای پیدا کردن و به دست آوردن دل این افراد متحمل شد و این مرحله نخست کارش بود. در وهله بعدی امینفروغی باید برای نوحههایی که به دست آورده بود، آهنگ هم پیدا میکرد. خیلی از این نوحهها با صدای شکسته و پیر افراد بیان میشد و امینفروغی آنها را با ضبط صوت کوچکی که داشت ثبت میکرد.
نویسنده کتاب «کمتر از خسی در میقات» درباره مرحله سوم کار امینفروغی توضیح داد: او در این مرحله نوحهها را مکتوب میکرد و برای تایید، مجدداً آنها را برای استادانی که منبع نوحهها به شمار میآمدند میخواند. فروغی شعر و نوحه را به خوبی میشناسد و با فرهنگ عاشورایی هم مانوس است. او بسیاری از مقاتل منتشر شده را به عربی حفظ است. ضمن اینکه با موسیقی هم آشنایی زیادی دارد و آهنگساز خوبی به شمار میآید.
رضا مهدوی، نوازنده سنتور و مدیر سابق مرکز موسیقی حوزه هنری هم در ادامه برنامه اظهار کرد: موسیقی عرصه بزرگی است که پیروان همه ادیان کوشیدهاند با بیان موسیقایی، مبانی مذهبی را برای عموم تسهیل کنند. در واقع مذهب و موسیقی خدمات متقابلی برای هم انجام دادهاند که در کتاب امینفروغی به این موضوع هم پرداخته شده است.
مهدوی دو بخش اصلی کتاب را مجزا ندانست و گفت: این دو قسمت در هم تنیده شدهاند. 20 صفحه اول کتاب دربرگیرنده خاطرات و حوادث مستندی است و ادامه صفحات کتاب با محوریت هفت دستگاه موسیقی ایران نوشته شده است.
این کارشناس حوزه موسیقی درباره الهام نوحهسرایان فعلی از موسیقی پاپ عنوان کرد: این از ضعف تقوی سرچشمه میگیرد یا رسانه است که همه ما را شیفته کرده. مداحان قدیم با خلوص نیت از اصول مداحی آگاهی داشتند و از هر چیزی برای رسیدن به مقصودشان استفاده نمیکردند. در این کتاب نام شخصیتهایی دیده میشود که متاسفانه امینفروغی از همه آنها با عنوان مرحوم یاد کرده اما آیا نسل جدید مداحان توانسته از آنها بهره ببرد؟
وی با مقایسه گونههای متعدد مرثیهسرایی توضیح داد: در روضهخوانی فرم بر محتوا قالب است، اما در مداحی کششها و رنجمویهها مهماند. نقالی هم بین این دو مقوله قرار میگیرد. این کتاب باعث شد با مباحث و دیباچه جدیدی در حوزه موسیقی مذهبی روبرو شویم. بخش آوانگاری این اثر بسیار مهم است، البته ما خیلی از ملودیها را از دست دادهایم و شاید دلیل توجه برخی مداحان به موسیقیهای آن سوی آب همین باشد.
نظر شما