مجله ادبی «نوتوس»که هر سال یک نظرسنجی ادبی بر پا میکند، امسال با طرح سوال از خوانندگانش، آثار کلاسیک ادبیات ترک را انتخاب کرد. نوتوس در گزارش خود اعلام کرد که اطلاعات به دست آمده از این نظرسنجی از لحاظ تاریخی اهمیت ویژهای دارد و میتواند منبعی قابل اعتماد برای برنامه ریزیهای ادبی باشد.
بر اساس اطلاعات این پرسشنامه 20 کتاب برتری که در فهرست آثار کلاسیک ترک قرار گرفتهاند به قرار زیر است:
1. «اينجه ممد» نوشته یاشار کمال؛ حوادث این رمان در سالهای ابتدایی اعلام جمهوریت در ترکیه اتفاق میافتد و داستان عقب ماندگی و بیسوادی مردم ناحیه آناتولی ترکیه و شورشی که علیه حکمرانان خودکامه منطقه ای رخ میدهد را بیان میکند.
2. «سرگردانها» نوشته اوغوز آتای؛ این رمان که نخستین اثر نویسندهاش محسوب میشود، از حیث گفتار ادبی به عنوان نقطه تحولی در ادبیات ترکیه محسوب میشود. داستان کتاب در مورد مردی است که پس از خودکشی دوستش، به خاطر بی توجهیهایی که نسبت به او داشته دچار عذاب وجدان شده و سعی در روشن کردن گذشته وی دارد و در این حین با اشخاص مختلفی که در زندگی دوستش موثر بودهاند آشنا میشود.
3. «سازمان تنظیم کردن ساعتها» نوشته احمت حامدی تانپینار؛ تانپینار که در شعرهایش بیشتر از نمادها و سمبلها استفاده میکند، در آثار منثور خود بیشتر موضوعهای اجتماعی را با زبانی واقعگرایانه طرح میکند. این رمان ماجرای سرگردانی مردم ترکیه بین فرهنگ غرب و شرق را بیان میکند.
4. «دورنمایی از مردم کشورم» نوشته ناظم حکمت؛ حکمت این رمان خود را در سال 1939 در استانبول کامل کرد و با آن میخواست سبک جدیدی که جدا از تعاریف معمول شعر، رمان و نمایشنامه است را به ادبیات ترک معرفی کند. این اثر که از پنج جلد و 20 هزار مصراع تشکیل شده، وقایعی که بین دومین مشروطیت امپراتوری عثمانی و جنگ جهانی دوم اتفاق افتاده را بیان میکند.
5. «مدونا با پالتوی پوست» نوشته صباحالدین علی؛ این رمان ماجرای عشق خیالی یک مرد نسبت به یک تصویری که در تابلویی در پاریس دیده است را بیان میکند. این مرد که سراسر زندگی اش پر از شکستهای گوناگون است، بعد از مدتی با نقاش این تابلو آشنا میشود و نسبت به او علاقه پیدا میکند.
6. «هتل آنایورت» نوشته یوسف آتیلگان؛ رمان هتل آنایورت که سال 1973 منتشر شده، داستان مردی را روایت میکند که در هتلی به تنهایی زندگی میکند و علاقهای به رابطه با دیگر انسانها و اجتماع ندارد. این مرد که تقریباً تمام زندگیاش را در هتل میگذراند، یک شب زنی را میبیند که در برای اقامت به هتل میآید و همین اتفاق باعث علاقه او به این زن و تلاش برای بازگشت به زندگی عادی میشود.
7. «حضور» نوشته احمت حامدی تانپینار؛ شخصیت اصلی رمان «حضور» را، فردی به اسم ممتاز که نمادی است از مردهای دهه 1930 که هنوز با نگرانی وقوع جنگ جهانی دوم زندگی میکنند و از طرفی شکستهای عشقی و روحی را متحمل شدهاند، تشکیل میدهد. خوانندگان در حین مطالعه کتاب از طرفی ماجرای احساسی یک مرد و زن و فشاری که از جانب جامعه به آنها وارد میشود را میخوانند و از طرفی دیگر با مسایل و مشکلاتی که بعد از اعلام جمهوریت در ترکیه وجود داشته آشنا میشوند.
8. «ماری در علم کوه» نوشته سعید فایق عباسیانیک؛ نویسنده در طی این کتاب به نوعی، تنهایی خود را به تصویر میکشد و در این حین، انتقادهایی که نسبت به باورهای نادرست اجتماع دارد را با زبانی داستانی بیان میکند.
9. «دیوان یونس امره»؛ یونس امره که از بزرگترین شاعران و سوفیان ترک زبان است، از نخستین شاعران ترک زبانی بود که برای شعر به جای فارسی یا عربی از زبان ترکی استفاده کرد. شعرهای وی در دو کتاب دیوان یونس امره و رساله النسخیه گردآوری شده است.
10. «عشق ممنوع» نوشته خالد ضیا اوشاکلیگیل؛ داستان این رمان که بارها دستمایه ساخت فیلمهای سینمایی و تلویزیونی شده، ماجرای ازدواج، خیانت و عشقهای قشر اشرافی جامعه ترکیه را بیان میکند.
11. «کتاب سیاه» نوشته اورهان پاموک؛ کتاب سیاه که با ترجمه عینله غریب در ایران منتشر شده، بازگردان مدرن کتاب «حسن عشق» نوشته شیخ غالب محسوب میشود. کتاب حسن عشق ماجرای مولانا جلال الدین رومی، شیخ غالب که پس از پنج سال شیخ مکتب مولویه میشود و دیگر اشخاصی که در روند داستان وجود دارند را مطرح میکند. پاموک در این رمان داستان مردی را تعریف میکند که از طریق یک نامه میفهمد همسرش او را ترک کرده است. این مرد پس از این اتفاق در شهر دنبال نشانه هایی از همسرش میگردد و با اتفاقهایی که میافتد، تصمیم میگیرد با شخصیتی متفاوت به زندگی خود ادامه دهد.
12. «چکاوک» نوشته رشاد نوری گونتکین؛ این رمان که به نوعی دفترچه خاطرات شخصیت اول داستان محسوب میشود، عشق یک زوج جوان را در سالهای پایانی امپراتوری عثمانی در منطقه آناتولی را شرح میدهد.
13. «روی خاکهای پر برکت» نوشته اورهان کمال؛ کمال که سال 1954 این کتاب را نوشته، در آن ماجرای سه مرد بیکار را روایت میکند که با هدف کسب درآمد از روستای خودشان به شهر کوچ کرده و در شرایطی بسیار سخت و طاقت فرسا سعی در ادامه زندگی دارند.
14. «یوسف کویوجاکی» نوشته صباح الدین علی؛ این رمان سال 1937 منتشر شده و سبک زندگی و تفکر مردم مناطق محرومتر و به خصوص منطقه آناتولی ترکیه را بیان میکند. ماجرای داستان حول زندگی یک کودک یتیم که شاهد وقایع بسیار تلخ بوده و خانوادهای که سرپرستی این کودک را قبول میکند، میچرخد.
15. «مرد علاف» نوشته یوسف آتیلگان؛ رمان «مرد علاف» در چهار بخش مختلف، ماجرای چهار فصل زندگی یک مرد بیکار را تعریف میکند که با پولی که از مستاجران خانه پدری خود میگیرد به زندگی خود ادامه میدهد و تمام روزهای خود را در قهوهخانهها یا رستورانها میگذراند را تعریف میکند. این مرد که در طی سالها تبدیل به فردی بی حوصله و افسرده شده، پس از تحمل شکستهای عشقی زیاد تصمیم میگیرد رابطهاش را با انسانها بهبود بخشد.
16. «وحشی» نوشته یعقوب قدری کارا عثمان اوغلو؛ ماجرای این رمان دردورانی بین جنگ جهانی اول و جنگ استقلال ترکیه و در روستایی در مناطق مرکزی ترکیه اتفاق میافتد.این رمان داستان مردی است که از شهر به این روستا آمده و با زندگی و افکار این مردم و همچنین نظرات آنها در مورد استقلال ترکیه آشنا میشود.
17. «کتاب دده قورقود»؛ این کتاب که احتمالاً قدیمیترین کتاب متعلق به قوم اوغوز است، نخستین بار در قرن های 16 و 15 میلادی مکتوب شد. این مجموعه از ۱۲ داستان به نثر و نظم تشکیل شده و مجموعه پرارزشی است که زندگی، ارزشهای اجتماعی و باورهای ایلهای ترکی را نشان میدهد.
18. «گنبد آسمان ما» نوشته یحیی کمال بیاتلی؛ این مجموعه شعر در سه جلد مجزا، طی سالهای 1961، 1963 و 1969 منتشر شد. در جلد نخست اشعار مربوط به تاریخ و فرهنگ ترک، در جلد دوم شعرهایی با مضمون دوران پیری و مرگ و در جلد شوم شعرهای عاشقانه قرار گرفته است.
19. «سیاحتنامه اولیا چلبی»؛این کتاب در قرن 17 میلادی گردآوری و از 10 جلد تشکیل شده است. چلبی در این اثر خود با بیانی واقعگرایانه و استفاده از کلمات روزمره آن دوران، سعی در ارایه اطلاعاتی مفید از کشورهای و سرزمین هایی که سفر کرده را دارد.
20. «ایلول» نوشته محمت رئوف؛ این کتاب نخستین بار در سال 1901 منتشر شده و جزو نخستین کتابهای با مضمون روانشناسی آن دوران محسوب میشود. در طول کتاب خوانندگان با سه شخصیت اصلی، روابط احساسی بین آنها، مفاهیمی مانند عشق، صداقت، خیانت و ازدواج و همچنین تحلیلهای روانی شخصیتهای داستان آشنا میشوند.
نظر شما