صديقه ببران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اظهار کرد: دست‌اندرکاران حوزه‌های فرهنگی اگر می‌خواهند از ویژگی‌های یک رسانه به درستی استفاده کنند باید در برنامه‌سازی‌ها و طرح‌های سینمایی و تلویزیونی نقش کتاب را پررنگ‌تر از دیگر حوزه‌ها نشان دهند.
مشاور امور بین‌الملل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: اگر می‌خواهیم کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی در بخشی از سبک زندگی مردم جای داشته باشد، تبلیغات رسانه‌ها باید به صورت مداوم، مکرر و غیرمستقیم باشد.
وی در پاسخ به این سوال که این اقدام در چه قالب‌هایی باید اجرایی شود، افزود: وقتی فیلم یا کارتون از تلویزیون پخش می‌شود، بخشی از کار خانواده باید در سریال‌ها به خرید کتاب اختصاص داشته باشد و یا این‌که نمایی از کتابفروشی را نشان دهند که مردم در حال انتخاب کتاب هستند، در این صورت است که مردم ضرورت کتاب و کتابخوانی را بیشتر درک می‌کنند. به طور کلی مطالعه و کتابخوانی باید در کنار خریدهای دیگر این خانواده باشد تا مردم به ضرورت و اهمیت کتاب پی ببرند.
این نویسنده حوزه ارتباطات ادامه داد: فیلمنامه‌نویس‌ها باید موضوع کتابخوانی و مطالعه را در قالب سناریوهای خود وارد کنند، همچنین می‌توان در برنامه‌های مختلفی که جنبه سرگرمی دارند نیز مسابقه‌هایی با محوریت کتاب پیش‌بینی کرد، پرسیدن نام نویسنده‌ها، مترجم‌ها و... که می‌توانند مبنای برخی مسابقه‌ها را تشکیل دهند.
ببران همچنین در پاسخ به این سوال که مسوولان و سیاستگذاران فرهنگی چه اقداماتی باید در این زمینه انجام دهند، عنوان کرد: معتقدم مدیریت فرهنگی کشور باید یارانه ویژه‌ای برای خانوار در حوزه کتاب پیش‌بینی کند، یعنی همان‌گونه که یارانه آب و برق به مردم اعطا می‌شود در سبد کالایی نیز باید یارانه کتاب در قالب بن کتاب در اختیار عموم مردم جامعه گذاشته شود.
وی پرداختن به فرهنگ عمومی را ضرورتی انکارناپذیر برای مردم دانست و گفت: مشکل مردم فقط گوشت و نان نیست، جامعه‌ای که می‌خواهد در منطقه رو به تعالی و موفقیت برود باید با حوزه کتابخوانی الفت و دوستی داشته باشد و از آن‌جایی که در کشور ما فرهنگ مطالعه و کتابخوانی پایین است، رسانه‌ها نقش خود را باید پررنگ‌تر ایفا کنند.
ببران همچنین با بیان این‌که مردم عادت کرده‌اند برای ترغیب شدن در کاری، اول از بعد دیداری با موضوعی ارتباط برقرار کنند، یادآور شد: با توجه به این عادت رفتاری بهتر است که صدا و سیما که نقش گسترده‌ای بر فرهنگ عمومی مردم دارند وارد کار شده و با برنامه‌ریزی‌های مدون زمینه ترویج کتابخوانی را فراهم کنند.
مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد تهران مرکز همچنین درباره نقش مطبوعات در دو حوزه چاپی و اینترنتی پاسخ داد: مطبوعات نیز باید در این میان نقش پررنگی ایفا کنند و علاوه بر تبلیغاتی که برای کتاب‌ها انجام می‌دهند، صفحاتی را به صورت هفتگی یا روزانه به نقد کتاب اختصاص دهند و از مردم بخواهند که دیدگاه‌های خود را درباره کتاب‌هایی که مطالعه کرده‌اند به روزنامه‌ها ارسال کنند یا فرهیختگان دست به قلم شوند و آثار را از نگاه خود نقد و بررسی کنند.
وی همچنین درباره رسالت رسانه‌های الکترونیکی در حوزه کتاب و کتابخوانی توضیح داد: این رسانه‌ها اکنون بیشتر از روزنامه و مجلات در میان مردم جایگاه پیدا کرده‌اند و به نظر من این موضوع فرصت خوب و مغتنمی است که باید از آن به خوبی استفاده کرد، می‌توان هر هفته یک کتاب برگزیده را در بخش عمومی معرفی و با استفاده از ترفندها و برنامه‌ریزی‌های مستند زمینه علاقه‌مندی و در دسترس بودن کتاب را فراهم کرد.
ببران با بیان این‌که رسانه‌ها ظرفیت خوبی در حوزه معرفی کتاب دارند اما متاسفانه اهتمامی برای این کار ندارد، یادآور شد: دلیل اصلی موضوع این است که رسانه‌ها فکر می‌کنند فعالیت در حوزه کتاب سود اقتصادی بالایی ندارد و از سوی دیگر همه به دنبال سودهای آنی و کوتاه مدت هستند در حالی که معتقدم سوددهی این دسته از کالاها بلند مدت است به گونه‌ای که هر چه مردم کتابخوان‌تر باشند، میزان سواد، دانش و معرفت آن‌ها نیز بالا می‌رود.
به گفته وی، اغلب افراد می‌دانند که مطالعه کتاب درک و شناخت بالاتری به انسان می‌دهد و در این میان رسانه نیز باید در برنامه‌های خود نسبت به تعالی جامعه احساس مسوولیت کند و میزان شناخت و درک مردم را ارتقا دهد، ارتقایی که کتابخوانی در آن نقش به‌سزایی دارد.
ببران با اشاره به سودمندی تبلیغات کتاب در رسانه‌ها نیز گفت: برنامه‌ریزان رسانه‌ای می‌توانند با انتخاب کتاب‌های مفید و ارزشمند برای تبلیغ در صدا و سیما علاوه بر این‌که حجمی از برنامه‌ها را تامین می‌کنند در افزایش آگاهی در سطح جامعه نیز سهم مفید و سازنده‌ای داشته باشند.
وی یادآور شد: یکی از مشکلات اساسی ما این است که فکر می‌کنیم اگر تبلیغ درباره مقوله‌ای به‌ویژه مسایل فرهنگی تنها در یک زمان خاصی مثل نمایشگاه کتاب باشد اثربخش است در حالی که تجربه سال‌های مختلف نشان می‌دهد که این موضوع اثر ویژه‌ای ندارد و تنها در کوتاه مدت و مقطعی تاثیرگذار است.
صدیقه ببران، متولد 1348، مدیر گروه و عضو هیات علمی گروه ارتباطات، دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز و مشاور امور بین‌الملل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. وی تالیف کتاب‌هایی چون «اصول و مهارت‌های مصاحبه خبری»، «تاريخ نشريات تخصصي زنان ايران»، «تغییر اقلیم چالش قرن بیست و یکم» و ترجمه‌هایی مانند «مبانی سواد رسانه‌ای»، «نمودارهای اساسی خزر» و «برنامه عمل اجلاس جهانی توسعه پايدار» را در کارنامه دارد.
مشاور امور بین‌الملل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: اگر می‌خواهیم کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی در بخشی از سبک زندگی مردم جای داشته باشد، تبلیغات رسانه‌ها باید به صورت مداوم، مکرر و غیرمستقیم باشد.
وی در پاسخ به این سوال که این اقدام در چه قالب‌هایی باید اجرایی شود، افزود: وقتی فیلم یا کارتون از تلویزیون پخش می‌شود، بخشی از کار خانواده باید در سریال‌ها به خرید کتاب اختصاص داشته باشد و یا این‌که نمایی از کتابفروشی را نشان دهند که مردم در حال انتخاب کتاب هستند، در این صورت است که مردم ضرورت کتاب و کتابخوانی را بیشتر درک می‌کنند. به طور کلی مطالعه و کتابخوانی باید در کنار خریدهای دیگر این خانواده باشد تا مردم به ضرورت و اهمیت کتاب پی ببرند.
این نویسنده حوزه ارتباطات ادامه داد: فیلمنامه‌نویس‌ها باید موضوع کتابخوانی و مطالعه را در قالب سناریوهای خود وارد کنند، همچنین می‌توان در برنامه‌های مختلفی که جنبه سرگرمی دارند نیز مسابقه‌هایی با محوریت کتاب پیش‌بینی کرد، پرسیدن نام نویسنده‌ها، مترجم‌ها و... که می‌توانند مبنای برخی مسابقه‌ها را تشکیل دهند.
ببران همچنین در پاسخ به این سوال که مسوولان و سیاستگذاران فرهنگی چه اقداماتی باید در این زمینه انجام دهند، عنوان کرد: معتقدم مدیریت فرهنگی کشور باید یارانه ویژه‌ای برای خانوار در حوزه کتاب پیش‌بینی کند، یعنی همان‌گونه که یارانه آب و برق به مردم اعطا می‌شود در سبد کالایی نیز باید یارانه کتاب در قالب بن کتاب در اختیار عموم مردم جامعه گذاشته شود.
وی پرداختن به فرهنگ عمومی را ضرورتی انکارناپذیر برای مردم دانست و گفت: مشکل مردم فقط گوشت و نان نیست، جامعه‌ای که می‌خواهد در منطقه رو به تعالی و موفقیت برود باید با حوزه کتابخوانی الفت و دوستی داشته باشد و از آن‌جایی که در کشور ما فرهنگ مطالعه و کتابخوانی پایین است، رسانه‌ها نقش خود را باید پررنگ‌تر ایفا کنند.
ببران همچنین با بیان این‌که مردم عادت کرده‌اند برای ترغیب شدن در کاری، اول از بعد دیداری با موضوعی ارتباط برقرار کنند، یادآور شد: با توجه به این عادت رفتاری بهتر است که صدا و سیما که نقش گسترده‌ای بر فرهنگ عمومی مردم دارند وارد کار شده و با برنامه‌ریزی‌های مدون زمینه ترویج کتابخوانی را فراهم کنند.
مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد تهران مرکز همچنین درباره نقش مطبوعات در دو حوزه چاپی و اینترنتی پاسخ داد: مطبوعات نیز باید در این میان نقش پررنگی ایفا کنند و علاوه بر تبلیغاتی که برای کتاب‌ها انجام می‌دهند، صفحاتی را به صورت هفتگی یا روزانه به نقد کتاب اختصاص دهند و از مردم بخواهند که دیدگاه‌های خود را درباره کتاب‌هایی که مطالعه کرده‌اند به روزنامه‌ها ارسال کنند یا فرهیختگان دست به قلم شوند و آثار را از نگاه خود نقد و بررسی کنند.
وی همچنین درباره رسالت رسانه‌های الکترونیکی در حوزه کتاب و کتابخوانی توضیح داد: این رسانه‌ها اکنون بیشتر از روزنامه و مجلات در میان مردم جایگاه پیدا کرده‌اند و به نظر من این موضوع فرصت خوب و مغتنمی است که باید از آن به خوبی استفاده کرد، می‌توان هر هفته یک کتاب برگزیده را در بخش عمومی معرفی و با استفاده از ترفندها و برنامه‌ریزی‌های مستند زمینه علاقه‌مندی و در دسترس بودن کتاب را فراهم کرد.
ببران با بیان این‌که رسانه‌ها ظرفیت خوبی در حوزه معرفی کتاب دارند اما متاسفانه اهتمامی برای این کار ندارد، یادآور شد: دلیل اصلی موضوع این است که رسانه‌ها فکر می‌کنند فعالیت در حوزه کتاب سود اقتصادی بالایی ندارد و از سوی دیگر همه به دنبال سودهای آنی و کوتاه مدت هستند در حالی که معتقدم سوددهی این دسته از کالاها بلند مدت است به گونه‌ای که هر چه مردم کتابخوان‌تر باشند، میزان سواد، دانش و معرفت آن‌ها نیز بالا می‌رود.
به گفته وی، اغلب افراد می‌دانند که مطالعه کتاب درک و شناخت بالاتری به انسان می‌دهد و در این میان رسانه نیز باید در برنامه‌های خود نسبت به تعالی جامعه احساس مسوولیت کند و میزان شناخت و درک مردم را ارتقا دهد، ارتقایی که کتابخوانی در آن نقش به‌سزایی دارد.
ببران با اشاره به سودمندی تبلیغات کتاب در رسانه‌ها نیز گفت: برنامه‌ریزان رسانه‌ای می‌توانند با انتخاب کتاب‌های مفید و ارزشمند برای تبلیغ در صدا و سیما علاوه بر این‌که حجمی از برنامه‌ها را تامین می‌کنند در افزایش آگاهی در سطح جامعه نیز سهم مفید و سازنده‌ای داشته باشند.
وی یادآور شد: یکی از مشکلات اساسی ما این است که فکر می‌کنیم اگر تبلیغ درباره مقوله‌ای به‌ویژه مسایل فرهنگی تنها در یک زمان خاصی مثل نمایشگاه کتاب باشد اثربخش است در حالی که تجربه سال‌های مختلف نشان می‌دهد که این موضوع اثر ویژه‌ای ندارد و تنها در کوتاه مدت و مقطعی تاثیرگذار است.
صدیقه ببران، متولد 1348، مدیر گروه و عضو هیات علمی گروه ارتباطات، دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز و مشاور امور بین‌الملل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. وی تالیف کتاب‌هایی چون «اصول و مهارت‌های مصاحبه خبری»، «تاريخ نشريات تخصصي زنان ايران»، «تغییر اقلیم چالش قرن بیست و یکم» و ترجمه‌هایی مانند «مبانی سواد رسانه‌ای»، «نمودارهای اساسی خزر» و «برنامه عمل اجلاس جهانی توسعه پايدار» را در کارنامه دارد.
نظر شما