به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اهواز، در اولین روز کارگاه اقلیم قلم، اسماعیل حاج علیان، رامبد خانلری، عیرضا محمودی ایرانمهر و مجید قیصری تا ساعت ۱۶ در خصوص «تعریف بوم در داستان اقلیممحور»، «جذابیتهای روایی اقلیم در داستان» و «آداب و رسوم، باورها و افسانههای بومی در داستان اقلیمی» رئوسی را برای شرکت کنندگان ارائه دادند.
مجید قیصری نویسنده ادبیات معاصر در این کارگاه هدف از برگزاری کارگاه را توجه نویسندگان نوقلم به زیست بوم خاص خودشان دانست و بیان کرد: نویسندگان نوقلم باید در نوشتن داستانهای اقلیمی چه بوم خاص خوزستان و نقاط دیگر به این خوباوری برسند که اقلیمششان ارزش دیدن و کار کردن دارد. درد بزرگ بیشتر داستانهایی که میبینیم این است که همه در تهران با فضای آپارتمانی، محدود، بدون تحرک، حادثه و ماجرا میگذرد و اقلیمهای دیگر حذف میشوند.
قیصری با تأکید بر اینکه ایران کشوری با جغرافیای متفاوت است، تصریح کرد: هر استان ایران با آب و هوای مختلف، جغرافیای خاص خود را دارد. زمستان اردبیل سرد و قشم با فضای گرم، متعادل و متناسب است و باید بسیاری از تفاوتهای دیگر اقلیمها در آثار دیده شود. شاخصها، باورها، سنتها و افسانهها را وارد آثار کنیم و عطر و بوی هر اقلیم را دربیاوریم همانطور که هر شهر و روستایی غذای خاص خودش را دارد، داستان نیز میتواند همینگونه باشد.
وی ادامه داد: زمانیکه داستانهای جنوب و احمد محمود را میخوانید شرجی را به خوبی در داستانها حس میکنید. در حالیکه این شرجی در داستانهای خراسان و دولت آبادی، داستانهایی که در اقلیم کردستان، شمال است را حتی در تهران نمیبینید. امیدوارم این اتفاق بیفتد و همه توجه به سمت اقلیم برود که ارزش کارکردن دارد.
هر استان اقلیم خاص خود را دارد
وی با تشریح اینکه هر استان اقلیم خاص خود را دارد، اظهار کرد: هرکس باید اقلیم خودش را کاوش کند. همدان و کرمانشاه نیز اتفاقات و باورهای خودشان را دارند. نویسنده کاوشگر است و مخترع نیست. باید آنچه که در بستر شهر و استان خودش و در دل مردم وجود دارد را بتواند استخراج و در آثارش منعکس کند. اقلیمی نوشتن یک حُسن است و ویژگی نیست. باید بتوانیم این حُسن و تنوع را در داستانها و ادبیات به خوبی نشان دهیم.
قیصری یکی از ویژگیهای داستانهای نوقلم را توجه به داستانهای تهرانی دانست و افزود: نوقلمان بیشتر در مورد خانواده خلوت و کوچک مینویسند و به نسبت از روستاها و شهرهای دور و اطراف خودمان کمتر اثر، تصویر میبینیم بافت جغرافیایی و پیشینه تاریخی را نمیینیم.اینکه چه باورها و سنتهایی در دل آنها وجود دارد. هرچند شب یلدا فرهنگ ملی است اما نسبت به هرشهر و اقلیمی تفاوتهای جزیی دارد. باید تفاوتها در آثار بیاوریم و مثل چاشنی که غذا را خاص خودش میکند.
شخصیت داستان باید از دل اقلیم بیرون بیاید
اسماعیل حاجی علیان نویسنده و دیگر مدرس کارگاه اقلیم قلم با طرح این پرسش که داستان اقلیمی چیست و چگونه شخصیت در داستان اقلیم شکل میگیرد؟ اینگونه توضیح داد: هر داستان در یک مکان اتفاق میافتد که یکسری آدمها، شخصیتهای داستان، فرهنگ، ساختار و روابط انسانی دارند و فرقی بین داستان و داستان اقلیمی نیست. اما اینکه چگونه یک داستان تبدیل به داستان اقلیمی میشود باید شخصیت از دل اقلیم برآمده باشد یا اینکه چالش انسانی حل مسئله به دل اقلیم برگردد و در این دوحالت داستان اقلیمی شکل میگیرد.
داستاننویسان باید یاد بگیرند خودشان را در اقلیم زندگیشان پیدا کنند
حاجی علیان با تشریح اینکه اگرچه همه داستانها در یک مکان چه روستا، عشایر، شهر و کلانشهر و فضای خیالی نوشته میشوند،، بیان کرد: نکته مهم در داستان اقلیمی، چالش شخصیت و یا داستانی است که از دل اقلیم، فرهنگ زمانه اتفاق افتاده و حل مسئله از آنجا نشات گرفته باشد و داستاننویسان باید یاد بگیرند خودشان را در اقلیم زندگیشان پیدا کنند.
نویسندگان نوقلم باید تجربه زیست و زبان ارائه خودشان را پیدا کنند
وی ادامه داد: نویسندگان نوقلم باید زبان ارائه خودشان را پیدا کرده و درک کنند و اطرافشان را خوب ببینند تا تجربه زیسته خود را در قالب داستان نشان دهند.
مدرس کارگاه اقلیم قلم ضرورت نوشتن و کارکرد داستان اقلیمی را تجربه موفق مدل جهانی دانست و افزود: در مرور تاریخ ادبیات داستان دو قله وجود دارد. قله اول داستانهایی است که برپایه و استناد به متون کهن کار کردند (اساطیری) و قله دوم از لحاظ تعداد نویسندهها، داستانهای بیشتری را شامل میشودکه اقلیمی هستند و قلهها در این دوگونه ادبی وجود دارند. و ضرورت دارد که داستاننویسان مبتدی و جوان با بهره از مدل خوب جهانی کار بهتری ارائه دهند.
وی بخش دیگر کارگاه را اختصاص به خوانش و نقد داستان شرکتکنندگان داد و گفت: داستاننویسان در پایان دوره داستان اقلیمی مینویسند و پس از داوری برگزیدههای کارگاه، به دوره تکمیلی و تخصصی جللآل احمد راه مییابند و داستانهای برگزیده در پایان در قالب کتاب منتشر میشوند. کتابهای دورههای گذشته منتشر شده و داستانهای برگزیده دوره سوم خراسان و چهارم خوزستان نیز به مرحله انتشار میرسند.
نظر شما