به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، چهارشنبه ۲۹ تیر در دیدار جمع کثیری از کتابداران، جایگاه مطالعه و شمارگان کتاب‌ها را برای کشوری چون ایران ناکافی دانسته و خواستار همت بیشتر همه مسوولان برای نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی در کشور شدند. بر همين اساس با هدف بررسي نقش كتابخانه‌ها در ترويج كتابخواني به گفت‌وگو با نصرت‌الله صمدزاده، مدير كتابخانه تخصصي جنگ حوزه هنري پرداخته‌ايم.
مقام معظم رهبري در سخنراني اخيرشان به نقش كتابخانه‌ها در توسعه كتابخواني اشاره كردند و مهم‌ترين وظيفه را در اين زمينه بر عهده كتابداران دانستند، نظر شما درباره نقش كتابخانه در توسعه كتابخواني و تبديل آن به عادت در بين مردم چيست؟
کتابداران با انجام وظایف اصلی خود که شناسایی، گردآوری، سازماندهی، مجموعه‌سازی، تولید اطلاعات، اطلاع‌رسانی و امانت منابع است و رعایت برخی اصول، می‌توانند در کتابخانه‌ها محیطی فراهم کنند که هر کسی به اين محل وارد شد تصور کند که به سرچشمه دانش و معرفت و فرهنگ رسیده است و در کنار آن احساس بی‌نیازی و استغنا، امنیت فکری و تشخص فرهنگی كند و همواره شوق مراجعه مجدد به آنجا را در خود ببینید. مسلماً برپایی چنین محیطی علاوه بر کاربست دانش کتابداری و فراهم‌آوری محیطی فکری و اخلاقی، نیازمند شناخت مؤلفه‌های بومی هر فرهنگ و انواع خلاقیت‌ها و ابداعات متناسب با فرهنگ خودی است.
نظر شما درباره فراهم كردن امكان عادت كتابخواني چيست؟
نهادهاي تلویزیون، مدرسه و خانواده در ايجاد عادت كتابخواني در كودكان نقش اساسی دارند، بنابراين شایسته است توجه اين نهادها به محیط‌های کتابخانه‌ای تقویت شده و به حد کمال خود برسد. به‌نظرم اگر هر کتابخانه شعار و عملش مبتنی بر خدمت‌رسانی عاشقانه به مردم باشد و کاری کند که هر مراجعه‌کننده‌ای به تبع نیازی که دارد، راضی و دست پُر از کتابخانه خارج شود، آن کتابخانه در توسعه کتابخوانی نقش مؤثری ایفاد خواهد کرد.
كتابخانه تخصصي جنگ چه روش‌هايي را براي راهنمايي و مشاوره مراجعان اتخاذ كرده است؟
کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری با شناسایی و گردآوری تمام منابع حوزه تخصصی خود و تولید اطلاعات مبتنی بر فرآیند پژوهش و مطالعه، بستری آماده کرده است تا سایر فعالیت‌ها مانند، راهنمایی‌های موضوعی و مشاوره‌های کارشناسی امکان بروز و ظهور پیدا کند. مسلماً در یک کتابخانه، عوامل متعددی دست به دست می‌دهند تا کتابدار به‌درستی در خدمت مراجعه و پژوهش قرار بگیرد. ما تلاش کرده‌ایم که با بازتعریف برخی از مفاهیم کتابداری، نگاه پژوهشی به حوزه‌های اطلاع‌رسانی، شکل‌دهی کارگروه‌های تخصصی، ایجاد بخش‌های ویژه موضوعی در کتابخانه، تشکیل کارگاه‌های آموزشی و گردشی کردن بسیاری از امور تخصصی و تعریف انواع ارتباطات با مراجعان و مراکز، کتابداران خود را توانا و آنها را در پژوهش‌های مراجعان دخیل کنیم و نیازهای مراجعان را در تولید اطلاعات مؤثر سازيم.
آيا كتابداران شناختی از ارزش‌های محتوایی آثار براي معرفي كتاب‌هاي در خور توجه و پرمحتوا به مراجعان دارند؟ چطور؟
حتماً چنین شناختی با گذشت زمان و ماندگاری در مسیری پژوهشی و مطالعاتی حاصل می‌شود. ما تلاش کرده‌ایم از زمان ورود کتاب‌ها به کتابخانه، استخراج اطلاعات توصیفی و محتوایی از آنها، استقرار آن در قفسه‌ها و انواع فرآیندهای امانت و اطلاع‌رسانی آثار، روند کار به‌گونه‌ای تعریف شود که تعمداً کتابداران با محتوای آثار درگیر شوند. آنان مدام با استخراج انواع فهرست‌های موضوعی برای مراجعان و اشخاص و ارتباط با اکثر جشنواره‌های انتخاب کتاب و همکاری‌های کارشناسی با پروژه‌ها و پژوهش‌ها این توانایی را در خود تقویت می كنند. در کنار چنین سیاست‌گذاری‌هایی، کتابخانه درصدد است انواع داوری‌ها و ارزش‌گذاری‌های کارشناسان، جشنواره‌ها و نهادهای تأثیرگذار را وارد گردونه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌ای كند و مسلماً چنین امری ارايه آثار مناسب به مراجعان، توسط کتابداران را قاعده‌مندتر خواهد کرد.
روش‌هاي معرفي و ارايه كتاب به مراجعان با توجه به تخصصي بودن آنها (مانند كتابخانه تخصصي جنگ) چه تفاوتي دارند؟
مرزهای میان خدمات‌رسانی در کتابخانه‌های عمومی و تخصصی در موضوع‌های شاخه علوم انسانی چندان متمایز نیستند. با این حال ما تلاش کرده‌ایم که با تعریف و متمایز کردن سطح تولید اطلاعات تخصصی، کتابخانه را از سطح عمومی خارج و متناسب با نیازهای مطالعاتی و پژوهشی ارتقا ببخشیم. در این مسیر برای معرفی آثار در قالب انواع کتابشناسی‌ها، کوشیده‌ایم روش‌های مرسوم اطلاع‌رسانی عمومی را تغییر داده و متناسب با نیازهای مطالعاتی، داده‌های اطلاعاتی را بچینیم. ما در بسیاری از مواقع تعاریف رایج کتابداری را تغییر داده‌ایم و به کتابخانه به‌عنوان محیطی دانش‌محور نگاه کرده‌ایم. البته این نیز ناگفته نماند که از منظر ما، کتاب در کتابخانه تخصصی، حتی کتاب‌های داستان و شعر و غيره فقط یک رسانه دربردارنده پیام نیست بلکه مدارکی پژوهشی محسوب می‌شوند و چنین نگاهی کتابخانه‌های تخصصی را به مراکز اسناد نزدیک‌تر كرده و منابع آنها را به شبه اسناد تبديل می‌كنند.
آيا كتابخانه‌ها مي‌توانند در زمينه تبليغات كتاب و كتابخواني فعاليت كنند؟ چگونه؟
کتابخانه‌ها می‌توانند برای انواع رسانه‌ها، اعم از مطبوعات، رادیو، تلویزیون و شبکه وب انواع برنامه‌های اطلاع‌رسانی و تبلیغی داشته باشند. هیچ نهادی، در این کار شایسته‌تر از کتابخانه‌ها نیست. اما متأسفانه سیاست‌گذاری‌های کلی آموزشی و مالی و کمیت و کیفیت نیروهای دراختیار، اجازه چنین کاری را به آنها نداده است. بنابراین برای اینکه کتابخانه‌ها بتوانند انواع انتظاراتی اين چنین را برآورده کنند و در فرهنگ ما تأثیرگذار شوند، باید در تمام جوانب رشد نهاد کتابخانه بازنگری صورت پذیرد.
در پايان، به نظر شما در اين زمينه نكته‌اي مغفول مانده است؟
به نظرم مساله‌ای که از آن غفلت شده و بستر چنین فعالیت‌هایی محسوب می‌شود، تبدیل انواع فعالیت‌های مبتنی بر انتخاب و معرفی آثار به اطلاعات ساختار یافته کتابخانه‌ای و گنجاندن آنها در نرم‌افزارهای اطلاع‌رسانی است. یعنی خروجی‌های هر مطالعه و پژوهش نه فقط به شکل کتاب و مقاله و غیره، بلکه شایسته است به عنوان اطلاعات ساختار یافته به کتابخانه بازگردد و در مسیر مطالعه و پژوهش دیگران قرار بگیرد.
شنبه ۸ مرداد ۱۳۹۰ - ۱۱:۵۹
نظر شما