به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «توانبخشی عصب روان‌شناختی» یکی از نامزدهای بخش کتاب‌های روان‌شناسی چهلمین دوره جایزه کتاب سال است. با حسین زارع استاد تمام دانشگاه، مؤلف و محقق در حوزه روان‌شناسی شناختی و زمینه‌های وابسته که اولین مترجم این کتاب است گفتگویی داشته‌ایم.
 
کتاب «توانبخشی عصب روان‌شناختی» توسط حسین زارع و محمد حسین عبدالهی به فارسی برگردان شده و انتشارات سمت آن را در 613 صفحه به چاپ رسانده است. اصل این کتاب توسط باربارا ویلسون و گروه پژوهشی‌شان در سال 2017 نوشته شده است. ویلسون هدایت‌کننده «مرکز توانبخشی زانگویل» در شهر لندن است. این مرکز بعد از جنگ جهانی دوم در سال 1953 شروع به فعالیت کرده است و از آن زمان تاکنون علاوه بر آموزش، پژوهش، خدمات توانبخشی شناختی هم ارائه می‌‍شود. در حوزه توانبخشی شناختی کتاب‌های متعددی به وسیله دکتر حسین زارع به فارسی برگردان شده که مهم‌ترین آنها کتاب توانبخشی عصب روان‌شناختی است.
 
این کتاب در شش بخش و بیست و نه فصل تدوین شده است. بخش اول با عنوان «مقوله‌های عمومی در توانبخشی عصب‌روان‌شناختی» با پنج فصل تنظیم شد. در این بخش علاوه بر مباحث پایه به مباحثی همچون شیوه‌های مداخله‌ای، هدف‌گذاری و سازوکارهای بهبودی اشاره شده است. بخش دوم به معرفی افرادی که جهت دریافت توانبخشی عصب‌روان‌شناختی ارجاع داده می‌شوند پرداخته است. این بخش حاوی شش فصل است که به موضوعاتی همچون آسیب مغزی، سکته مغزی، التهاب مغزی، صرع، بزرگسالان مبتلا به بیماری های مغزی پیشرونده (مثل زوال عقل، ام اس،هانتینگتون،تومورهای مغزی)، کودکان مبتلا به آسیب مغزی شدید، افراد مبتلا به اختلال هوشیاری شدید و توانبخشی عصب روان‌شناختی اختلالات روان‌پزشکی اختصاص دارد.
 
بخش سوم به توانبخشی اختلالات توجه، حافظه کاری، کارکردهای اجرایی و توانبخشی اختلالات زبانی اختصاص دارد. این بخش شامل پنج فصل است. در بخش چهارم که شامل شش فصل است به توانبخشی اختلالات روانی- اجتماعی اختصاص دارد. در این بخش به لحاظ معرفی شیوه‌های مداخله‌ای منحصر به فرد است. بخش پنجم که حاوی سه فصل است به رویکردهای نو‌ظهور در توانبخشی ‌عصب روان‌شناختی اشاره دارد. در این بخش روش‌های جدید تواتبخشی‌شناختی همچون واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و بازآموزی شناختی مبتنی بر رایانه معرفی شد. بخش ششم که شامل چهار فصل است به ارزشیابی و نتایج کلی اختصاص دارد.
 
توانبخشی شناختی چیست؟
زارع درباره این کتاب گفت: توانبخشی شناختی شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های آموزشی، جبرانی و ترمیمی جهت احیای کارکرد‌های شناختی است. از آنجایی که روش‌های توانبخشی‌شناختی در افراد با آسیب‌های نورولوژیکال استفاده می‌شود واژه عصب‌توانبخشی هم پرتکرار است. عصب‌توانبخشی را می‌توان اینگونه تعریف کرد: فرآیند کمک به افراد برای به حداکثر رساندن استقلال خود و ارتقای توانایی‌شان برای کارکردن در همه جنبه‌های زندگی بعد از آسیب یا بیماری عصب‌شناختی.
 
این استاد دانشگاه اضافه کرد: همه اندام‌های ما به صورت طبیعی یا عارضی با محدودیت‌های کارکردی مواجه می‌شوند. اگر چشمان ما بینایی طبیعی خودشان را از دست بدهند با کمک عینک تلاش می‌کنیم تا کارکرد اولیه چشم احیا شود. نظام شناختی انسان‌ها همانند اندام‌های حسی به دلایلی همچون افزایش سن یا آسیب مستقیم به سر می‌تواند با افت کارکردهای شناختی مواجه شود. در کشور ما علاوه بر عوامل طبیعی عواملی همچون سوانح رانندگی، منازعات، آسیب در محل کار، آسیب‌های ورزشی یا مصدومین ناشی از جنگ بخش عمده نیازمندان توانبخشی شناختی را شکل می‌دهند.

زارع در پایان گفت: به لحاظ منطقه‌ای، ما در منطقه‌ای هستیم که مملو از مصدومین ناشی از جنگ است. این عوامل ضرورت انجام آموزش‌های آکادمیک، پژوهش و خدمات را به نیازمندان مضاعف می‌کند. امید است با تربیت نسل جدیدی از متخصصان و راه‌اندازی مراکز خدمات توانبخشی شناختی هموطنان ما از این خدمات بهره‌مند بشوند.