شنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۱ - ۱۱:۰۷
یادنامه ایبنا از درگذشتگان عرصه هنر در سال 1401

وقتی به سال 1401 نگاه می‌کنیم هنرمندان مطرحی را در این سال از دست داده‌ایم. شاید بهتر باشد در پایان سال 1401 یادی از آن‌ها کنیم.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ سال 1401 روزهای پایانی خود را طی می‌کند و همین مناسبت بهانه خوبی است که به سراغ درگذشتگان هنر در سال 1401 برویم و از آن‌ها یادی کنیم.

اسفندیار قره‌باغی - آهنگساز
اسفندیار قره‌باغی خواننده و آهنگساز ایرانی بود. او از کودکی به موسیقی علاقه نشان داد و در سال ۱۳۳۸ وارد هنرستان موسیقی تبریز شد. قره‌باغی پیش از انقلاب ۱۳۵۷ در ارکستر اپرای تهران سولیست باس بود. او پس از انقلاب یکی از نخستین خوانندگان سروده‌های انقلابی مانند «آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو» بود.
او پس از گذراندن دوره اول متوسطه در دبیرستان بدر تهران، به تبریز مراجعت کرد و از سال ۱۳۳۸ وارد هنرستان موسیقی گردید و در خرداد ماه سال ۱۳۴۳ فارغ‌التحصیل و به عنوان معلم موسیقی در مدارس کرمانشاه به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. اواخر سال ۱۳۴۸ به تهران منتقل و در گروه اپرای تهران مشغول گردید، ضمن خوانندگی در گروه کُر اُپرای تهران پس از عزیمت و بازگشت از ایتالیا، با عنوان سولیست باس اُپرای تهران، نقش‌های بسیاری را در اجراهای مختلف عهده‌دار شد. قره باغی پس از انقلاب اسلامی، در سازمان صدا و سیما به همکاری با واحد موسیقی سازمان درآمد و در زمینهٔ سرودهایی با مضمون جنگ فعال شد. در مدت هشت سال جنگ، بیش از هشتصد سرود ساخت و در ایفای سلو و گروه کُر آن‌ها نقش مهمی داشت.
رهبری گروه کُر تالار وحدت، رهبری گروه کُر صدا و سیما، رئیس مرکز سرود و آهنگهای انقلابی، ریاست کمیته آواز کلاسیک خانه موسیقی، مسئول موسیقی رادیو و نایب رئیس کانون هنرمندان ایران از جمله سوابق مسئولیتی او محسوب می‌شد.
اسفندیار قره‌باغی در چند فیلم هم به عنوان خواننده، نوازنده یا بازیگر حضور داشته‌است که معروف‌ترین آن‌ها در مقام بازیگر، بازی در فیلم سینمایی صمد و فولادزره‌دیو در کنار پرویز صیاد بود.
 
 ابراهیم قنبری‌مهر- سازنده ساز 
ابراهیم قنبری‌مهر سازنده سازهای موسیقی، مبتکر ایرانی بود. از او با عنوان «پدر سازسازی ایران» یاد شده‌است.
ابراهیم قنبری‌مهر، مهر ۱۳۰۷ در تهران زاده شد.در شش‌سالگی پدرش را از دست داد. پس از تحصیل تا پنجم ابتدایی برای امرار معاش به کارهای مختلفی از جمله نجاری، آهنگری، و ریخته‌گری روی آورد اما به هیچکدام از آنها علاقه نداشت. با توجه به علاقه‌ای که به موسیقی داشت پس از چند سال  تصمیم گرفت برای یادگیری موسیقی و نوازندگی ویلن نزد ابوالحسن صبا برود. زیرا صدای ویلن‌نوازی او را از رادیو شنیده بود.
پس از گذراندن یک دوره نت‌نویسی و آشنایی با گام‌های موسیقی ایرانی و غربی و یادگیری نوازندگی، صبا پیشنهاد ساخت ویلن را به وی می‌دهد و او را به سورن آراکلیان معرفی می‌کند. وی با استفاده از راهنمایی‌های ابوالحسن صبا و سورن آراکلیان به ساخت ویلن پرداخت.
در سال ۱۳۳۹ به پیشنهاد سِرژ خوتسیف، استاد ویلن هنرستان عالی موسیقی، ابراهیم قنبری‌مهر از سوی اداره هنرهای زیبا برای کارآموزی در کارگاه اتی ین واتلو که در پاریس قرار داشت به فرانسه اعزام شد. ابراهیم قنبری‌مهر دوره عالی ۲ ساله ساخت ساز را در مدت ۶ ماه تمام کرده و به ایران بازگشت و به غیر از ساخت ویلن شروع به ساخت سازهای ایرانی و رفع اشکالات آنها نمود.
ابراهیم قنبری‌مهر در سازهای ایرانی تغییراتی ایجاد کرد تا مشکلات این سازها را کمتر یا برطرف کند. از دیگر فعالیت‌های ابراهیم قنبری‌مهر، ابداع تکنیکی در تزئین سازها با بهره‌گیری از تلفیق ورق برنج و چوب‌های زینتی معروف به «مِهرکاری» است که استادان سازنده ساز، نام آن را از پسوند فامیل قنبری‌مهر گرفته‌اند.
ابراهیم قنبری‌مهر در ۲۱ مرداد ۱۴۰۱ در سن ۹۳ سالگی درگذشت. او مدتی پیش از درگذشت به بیماری کووید ۱۹ مبتلا شده بود.پیکر ابراهیم قنبری‌مهر ۲۲ مهرداد ۱۴۰۱ در بهشت سکینه کرج به خاک سپرده شد.
 
مریم کاظم زاده – عکاس جنگ
مریم کاظم‌زاده عکاس و خبرنگار ایرانی بود. از او به عنوان اولین خبرنگار و عکاس زن جنگ ایران و عراق یاد می‌شود.
سه کتاب از مجموعه خاطرات و آثار او به چاپ رسیده است. حضور مریم کاظم زاده در کردستان و همراهی با شهید مصطفی چمران، عکس های زیادی از آن دوران به یادگار گذاشته است که بخشی از آنها در کتاب « عکاسان جنگ » توسط بنیاد روایت فتح به چاپ رسیده است.وی همسر شهید اصغر وصالی فرمانده دستمال سرخ‌ها در زمان جنگ بود. مریم کاظم‌زاده ۳ خرداد ۱۴۰۱ در ۶۵ سالگی درگذشت. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان سینمایی در پیام‌های جداگانه‌ای درگذشت او را تسلیت گفتند.

محمدعلی کریم‌خانی – مداح و خواننده مذهبی
محمدعلی کریم‌خانی مداح و خواننده مذهبی ایرانی بود. او با خواندن قطعه «آمدم ای شاه پناهم بده» برای علی بن موسی الرضا ساخته آریا عظیمی‌نژاد بیش از قبل نزد مردم شناخته شد. وی در ۳۰ خرداد ۱۴۰۱ درگذشت.
محمدعلی کریم‌خانی زاده شهر نرجه از توابع شهرستان تاکستان بود که از کودکی خواندن آواز در مجالس مذهبی را آغاز کرد و بعد از آن که متوجه توانایی‌های خود شد، پیش از جوانی به تهران مراجعه کرد. یکی از ویژگی‌های خاص محمدعلی کریم‌خانی در خوانندگی، صدای بلند او بود که با وجود ورود او به دهه هفتم زندگی خود، از توان آن کاسته نشد.
آثار کریم‌خانی در زمره آثار مذهبی است و در همین جهت آلبوم ساقی سرمست را به آهنگسازی آریا عظیمی‌نژاد درباره واقعه کربلا منتشر کرده‌است که تنظیم و حال و هوای آن با آثار دیگری برای حسین بن علی خوانده شده‌است، متفاوت است. از آثار مشهور وی می‌توان به «نجوای عاشورایی» و «حسین آرام جانم» اشاره کرد.

هوشنگ لطیف پور – دوبلور  
هوشنگ لطیف‌پور (۲۱ مهر ۱۳۱۱ – ۲۶ دی ۱۴۰۱) دوبلور و مدیر دوبلاژ اهل ایران بود.او یکی از نخستین مدیران دوبلاژ در ایران بود.
لطیف پور دارای صدای خوش آهنگ و آرامی بود و گویندگی در فیلم‌های مستند (راز بقا)، فیلم سینمایی پیرمرد و دریا (راوی)، سریالهای دائی جان ناپلئون و دلیران تنگستان (راوی) و نیز مجموعه انیمیشن جیمز گربه که در ایران با نام باغ گلها پخش گردید از کارهای او هستند.
او در سال ۱۳۶۵ به انگلستان و سپس کانادا رفت، برای مدتی به ایران بازگشت و در سال ۱۳۹۵ (پخش در سال ۱۳۹۶) در برنامه تلویریونی «سینما و دوبله» با اجرای «منوچهر والی زاده» و کارگردانی «حسین مطمئن‌زاده» به عنوان مهمان حضور پیدا کرد و درباره تجربیات، خاطرات و نقطه نظرات خود در مورد دوبلاژ صحبت کرد.
 
سید ابوالحسن مختاباد- پزوهشگر موسیقی
سید ابوالحسن مختاباد (۲۲ دی ۱۳۴۸ – ۲ بهمن ۱۴۰۱) نویسنده، منتقد، پژوهشگر موسیقی و روزنامه‌نگار ایرانی بود. او برادر عبدالحسین مختاباد بود. ابوالحسن مختاباد بر اثر ایست قلبی درگذشت.
دوران ابتدایی و راهنمایی را در روستا و دبیرستان را در دبیرستان ۱۵ خرداد ساری گذراند. ابتدا در رشته حسابداری در دانشگاه علامه طباطبایی مشغول تحصیل شد و سپس گرایش مدیریت را در همان دانشگاه انتخاب کرد و از این رشته با درجه کارشناسی فارغ‌التحصیل شد.
او موسیقی را با یادگیری آواز در سال‌های اولیه دهه هفتاد نزد کریم صالح عظیمی آغاز کرد و در ادامه مدتی نزد سید نورالدین رضوی سروستانی ردیف آموخت و نیز شیوه آوازی طاهرزاده به روایت نورعلی خان برومند را نیز نزد حمیدرضا نوربخش فرا گرفت. ضمن آنکه چند مدتی هم نزد کمال‌الدین عباسی ردیف آوازی را فرا گرفت. در این مدت آموزه‌های آوازی و صداسازی را با برادرش سید عبدالحسین مختاباد استمرار داد و سلفژ و تئوری موسیقی را نزد محسن الهامیان و نواختن سه تار را هم برای مدتی کوتاه نزد حمید سکوتی، رضا موسوی‌زاده، پیمان سلطانی و بهداد بابایی آموخت.
مختاباد فعالیت صنفی در حوزه موسیقی را با انتخاب به عنوان بازرس کانون پژوهشگران خانه موسیقی در سال ۸۱ آغاز کرد و سپس در کنار سردبیری نشریه خبری این نهاد، در دوره‌های بعد به عنوان عضو، نایب رئیس و رئیس هیئت مدیره این کانون انتخاب شد.

ناصر مجد بیگدلی – تهیه کننده و سینما دار 
ناصر مجد بیگدلی تهیه‌کننده سینما و سینما دار اهل ایران بوده است. وی سینمادار سینماهای میرزا کوچک خان شهر رشت، فلور تهران و نادر تهران بود. او در بین سال های 1344 تا 1368 به تهیه بیش از سی و چند عنوان فیلم پرداخت . از این میان فیلم های شبح کژدم به کارگردانی کیانوش عیاری و ویزا به کارگردانی بهرام ری پور از ساخته های بعد از انقلاب او بودند. آخرین فیلمی که در سینمای ایران تهیه کرد شکار خاموش  به کارگردانی کیومرث پوراحمد و با بازی مهدی هاشمی و گلاب آدینه بود.
 
روح الله مفیدی نصرآبادی- بازیگر و نقاش
روح‌الله مفیدی نصرآبادی بازیگر، چهره پرداز و نقاش بود. وی در سال ۱۳۰۸ در شهر یزد زاده شد. در سال ۱۳۳۲ فوق دیپلم هواشناسی را از آموزشگاه سازمان هواشناسی دریافت کرد او کار تئاتر را در سال ۱۳۲۷ آغاز نمود. کار بازیگری در سینما را نیز با فیلم پریچهر ساخته فضل‌الله بایگان در سال ۱۳۳۰ شروع کرد. آغاز کار چهره پردازی او با امین امینی در سال ۱۳۳۸ بود. روح‌الله مفیدی بازی‌های زیادی را در سینما و تلویزیون ارائه داد. آخرین حضور او در سینما در فیلم سینمایی یک حبه قند در سال نود بود. 
مفیدی در صبح جمعه ۲۴ تیر ۱۴۰۱ بر اثر سرطان درگذشت و در شهر یزد دفن شد.
 
جلال مقامی – دوبلور
جلال مقامی دوبلور، گوینده، مدیر دوبلاژ و بازیگر ایرانی بود. جلال مقامی به دلیل اجرای برنامه «دیدنی‌ها» در بین مردم شهرت داشت.
جلال مقامی در دوم مرداد ۱۳۲۰ در تهران و در خانواده‌ای اهل کاشان زاده شد. فعالیت هنری را از سنین نوجوانی با بازی در تئاتر شروع کرد و سپس به تشویق حیدر صارمی از سال ۱۳۳۷ وارد عرصه دوبلاژ شد.
وی از سال ۱۳۴۴ در فیلم‌های سینمایی به ایفای نقش پرداخت و مدیریت دوبلاژ را از سال ۱۳۴۵ آغاز کرد.
جلال مقامی همسر رفعت هاشم‌پور، دوبلور پیشکسوت سینما و تلویزیون، و همچنین دایی شراره حضرتی، دوبلور، است.
جلال مقامی از سال ۱۳۶۲ به مدت ۱۲ سال اجرای برنامه دیدنی ها به تهیه کنندگی غلامحسین میرزاده را برعهده داشت. این برنامه در آن سال‌ها که با دوران جنگ هشت‌ساله همزمان بود، روزهای یکشنبه از شبکه دو پخش می‌شد و با اجرای جلال مقامی به یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در ایران تبدیل شد.
دوبله منحصربه‌فرد او در سریال لبه تاریکی یکی از شاهکارهای مقامی است. از مشهورترین آثار مقامی می‌توان به گویندگی‌اش در آثاری چون «لورنس عربستان به جای عمر شریف»، «شکوه علفزار»، «ارتش سری»، «پوآرو»، «شرلوک هلمز»، «هشدار برای کبری ۱۱ به جای سمیر» اشاره کرد. او در باب دوبلوری و آینده آن در ایران می‌گوید:
«بگذارید واقعیت را بگویم که با ادامه روند فعلی چند سال آینده شاهد این اتفاق خواهیم بود که دوبله ایران از جایگاه رفیع خود را به سطح نازلی برسد.»
جلال مقامی عصر پنجشنبه ۵ آبان ۱۴۰۱ در اثر ایست قلبی درگذشت. مراسم تشییع پیکر زنده یاد جلال مقامی صبح یکشنبه هشتم آبان ماه از مقابل خانه هنرمندان ایران برگزار و پیکر او در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

هر چند در سطر سطر این گزارش از مرگ نوشتیم اما غافل نبودیم از آثار گرانقدری که هر کدام از چهره‌های درگذشته هنر برایمان به جای گذاشتند و هر وقت یکی ار آثارشان را مرور کنیم یا چشممان به نامشان بر روی آثارشان بیفتد آنها زنده خواهند بود و به ما راه را نشان خواهند داد تا از میان سطرهای پر دانش و عمیق‌شان باز هم برای اعتلای ایران عزیز قدم برداریم. 
 

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها