سرویس تاریخ خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) -طاهره مهری؛ کتاب «ژوئیه ۱۹۱۴» با عنوان فرعی «شمارش معکوس برای جنگ» نوشته شان مک میکین با ترجمه مهشید متین و کوروش بهرنگ از سوی بنگاه و ترجمه و نشر کتاب پارسه به بازار کتاب آمده است.
کتاب «ژوئیه ۱۹۱۴» به شرح جنگ جهانی اول یکی از پرتلفاتترین جنگهای تاریخ میپردازد. در پیِ ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند، ولیعهد امپراتوریِ اتریش-مجارستان در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴ توسط ملیگرای صرب، گاوریلو پرنسیپ و از اعضای گروه دست سیاه، در سارایوو، اتریش-مجارستان برای انجام چندین خواسته به پادشاهی صربستان ضربالاجل فرستاد و به دنبال برآورده نشدن آنها این کشور را مورد حمله قرار داد.
امپراتوری روسیه به عنوان متحد سنتی صربستان، دست به بسیج نیروهای خود زد که موجب نگرانی امپراتوری آلمان متحد اتریش-مجارستان شد. آلمان برای جلوگیری از یک جنگ دوطرفه به متحد روسیه یعنی فرانسه حمله کرد. برای سرعت بخشیدن به روند حمله به خاک فرانسه، ارتش آلمان برای دور زدن خط دفاعی این کشور، طرح اشلیفن را اجرا کرد که به موجب آن نیروهای آلمانی از خاک بلژیک برای حمله به فرانسه عبور میکردند. تجاوز آلمان به خاک بلژیک باعث شد امپراتوری بریتانیا نیز به عنوان ضامن استقلال این کشور، به آلمان اعلان جنگ دهد. با ورود تدریجی متحدین دو طرف، درگیریهای نظامی در مدت کوتاهی به نقاط مختلف جهان سرایت کرد. مدتها هیچیک از دو سو نتوانستند به پیروزی مهمی دست یابند و جنگ چهار سال به درازا انجامید و نزدیک به ۱۰ میلیون نفر کشته برجای گذاشت. روسیه اواخر سال ۱۹۱۷ از جنگ خارج شد. مشکلات جدی داخلی و وقوع انقلاب فوریه، روسیه را وادار به امضای پیمان صلح با آلمان کرد. سال بعد ایالات متحده در جانب متفقین وارد درگیریها شد. سرانجام با پیروزی متفقین و پایان جنگ در سال ۱۹۱۹، با برگزاری کنفرانس صلح پاریس، معاهدههای جداگانهای امضا شد که تاوان بسیار سنگینی بر شکستخوردگان جنگ تحمیل کرد.
*
شان مک میکین در آیداهو متولد شد، در روچستر نیویورک بزرگ شد و در دانشگاههای استنفورد و برکلی تحصیل کرد. او از زمانی که نقش وینستون چرچیل را در یک بازسازی دبیرستانی از کنفرانس یالتا بازی کرد، مجذوب تاریخ مدرن شد. او این علاقه را در میدانهای نبرد، کتابخانهها و بایگانیهای آمریکایی، اروپایی و خاورمیانه دنبال کرد و قبل از اینکه چند سالی در ترکیه برای تدریس اقامت کند، تا شرق دور، روسیه، پیش رفت. از سال ۲۰۱۴، او در کالج بارد در دره هادسون تدریس میکند. او نویسنده هشت کتاب برنده جایزه است. مکمیکین در کلرمونت، نیویورک زندگی میکند. مطالعات او بر تاریخ اروپا قرن بیستم تمرکز دارد، علایق اصلی تحقیقاتی او شامل تاریخ مدرن آلمان، تاریخ روسیه، کمونیسم و خاستگاه جنگهای جهانی اول و دوم و نقشآفرینی روسیه و امپراتوری عثمانی است.
نویسنده در کتاب «ژوئیه ۱۹۱۴» در ۲۵ فصل با بهرهگیری از روایت به نحوه شروع و درگیر شدن تدریجی کشورهای مختلف در جنگ جهانی اول میپردازد.
شان مک میکین در یادداشت ابتدای کتاب با بیان اینکه تحقیقات جانبی الهامبخش من بودهاند؛ مینویسد: «من، مانند بسیاری از مورخان دیگر (به ویژه آمریکاییها، که جنگ جهانی اول برای آنها به اندازه ما اروپاییها در داستان ملیمان نقش محوری ندارد)، برای اولین بار هنگامی شیفته این موضوع شدم که کتاب توپهای ماه اوت (۱۹۶۲) از باربارا تاکمن را با ولع خواندم. بهترین نکته در مورد توپهای ماه اوت برای اهداف من این است که او بحران ژوئیه را به حال خود رها کرد و روایتش را از یکم اوت شروع کرد.»
نویسنده کتاب «ژوئیه ۱۹۱۴» همچنین بر این نکته تاکید دارد که برای نوشتن تاریخ ترجیح داده است به طور مستقیم به منابع برگردد تا اینکه تفسیر خود را از طریق تفسیر دیگران پالایش کند.
روایت کتاب «ژوئیه ۱۹۱۴» دارای شخصیتهای بسیاری است که نویسنده برای اینکه خواننده راحتتر با این شخصیتها ارتباط برقرار کند، به شرح شخصیتهای روایت در ابتدای کتاب با توجه به کشورهای مختلف درگیر در جنگ جهانی اول میپردازد. گاهشمار ابتدای کتاب نیز زمانهای مهم در شروع و ادامه جنگ را برای خواننده روشن میکند.
در ادامه چند سطر از کتاب «ژوئیه ۱۹۱۴» را که به جنگ جهانی اول منجر شد، میخوانیم: آرشیدوک فرانتس فردیناند، وارث تاج و تخت اتریش-مجارستان به همراه همسرش سوفی به بوسنی سفر کرد. «روز پایانی سفر، ۲۸ ژوئن، سالگرد یادآوری دردناکی برای زوج سلطنتی بود. در این تاریخ در سال ۱۹۰۰، عموی وارث تاجوتخت اتریش، امپراتور فرانتس یوزف اول، او را به امضای قسم انصرافی واداشت تا هر فرزندی که محصول ازدواج خفتبار او با سوفی باشد از جانشینی امپراتوری حذف شود. سوفی چوتک هر چند فردی عادی نبود، تبار خانواده اشرافی اهل چک او برای هابسبورگیهای پرعظمت بسیار ناچیز و فقیر بود. سوفی علاوه بر جنبه رسواییآور این زناشویی، ندیمه ماری کریستین، دوشس هابسبورگ بود که انتظار میرفت فردیناند با او ازدواج کند. داستان از این قرار بود: یک روز فرانتس فردیناند لباسهایش را برای بازی تنیس عوض کرد و گردنبند کوچک خود را در رختکن جا گذاشت. مادر دوشس گردنبند را باز کرد و در حالی که انتظار داشت عکسی از دخترش در آن باشد، در عوض عکس ندیمه او به چشمش خورد.
فردیناند به جای دست کشیدن از عشق خود برای حفظ اسم و رسم خانواده، با عشق پنهانیاش ازدواج کرد.»
آرشیدوک فرانتس فردیناند و سوفی سرانجام هدف گلوله گاوریلو پرینسیپ، تروریست صربی که برای انجام هدفش تا پای جان متعهد شده بود قرار گرفتند و در ساعت یازده و سی دقیقه صبح ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴، فردیناند و سوفی مرده بودند.
***
بیشتر گزارشهای مربوط به شروع جنگ، مسئولیت اصلی را متوجه نظامیگری آلمان و اتریش-مجارستان میداند، اما مک میکین مورخ با استفاده از شواهد موجود در آرشیوهای اروپایی، نشان میدهد که مغرضترین مجرمان در میان کسانی در روسیه و فرانسه یافت میشوند که جنگطلبی و دوگانگیشان، جنگ را اجتنابناپذیر کرد؛ کسانی که یا بر اساس هیجانات و نیت فردیشان موجسواری کردند یا به دنبال ماهی گرفتن از آب گلآلود بودند.
کتاب از منابع بسیار بهره گرفته است اما لیست منابع از پایان کتاب حذف شده و بارکدی به صورت مجازی خواننده را به منابع مورد استفاده نویسنده راهنمایی میکند. بهتر بود نمایه نیز به عنوان خط ارتباطی بین منابع اطلاعاتی و خواننده در پایان کتاب آورده میشد که نمایه در پایان کتاب قرار نگرفته است.
کتاب «ژوئیه ۱۹۱۴» با عنوان فرعی شمارش معکوس برای جنگ تالیف شان مک میکین با ترجمه مهشید متین و کوروش بهرنگ از سوی بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه به بازار کتاب آمد.
نظر شما