سرویس بینالملل خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: با آنکه شکسپیر را یکی از ستونهای روایتگری در زبان انگلیسی میدانند، حضور او در سینما همچنان نادر است. اقتباسها از آثار او کم نیست؛ از Hamlet (هملت) کنت برانا گرفته تا بازخوانیهای نوجوانانهای چون O( اُ ) و 10 Things I Hate About You (ده چیزی که از تو متنفرم). اما وقتی پای خود شکسپیر بهعنوان شخصیت اصلی به میان میآید، سینما تقریباً سکوت اختیار میکند.
اکنون Hamnet، تازهترین اقتباس از رمان مگی اوفارل (Maggie O’Farrell)، این سکوت را شکسته است. فیلم که کلویی ژائو (Chloé Zhao)، کارگردان Nomadland (سرزمین آوارهها)، آن را ساخته، زندگی خانوادگی و عاطفی شکسپیر را با نگاهی انسانی و ملموس بازمیسازد. پل مسکال در نقش نویسنده و جسی باکلی در نقش اگنس، روایتی را پیش میبرند که مرگ همنت، فرزند ۱۱ ساله خانواده، در آن نقطه عطفی تعیینکننده است؛ فقدانی که بسیاری آن را سرچشمه الهام بزرگترین تراژدی شکسپیر میدانند.
میزان ناچیز فیلمهایی که به زندگی شکسپیر پرداختهاند، بیدلیل نیست. از زندگی خصوصی او اطلاعات اندکی باقی مانده و همین خلأ تاریخی، کار فیلمسازان را دشوار کرده است. اوفارل نیز بخش مهمی از این نادانستهها را با تخیل روایی پر کرده و خود این چالش را چنین توصیف میکند: «قرار بود سراغ شکسپیر بروم… او چهرهای رازآلود است و هر کس نسخه خودش را از او در ذهن دارد.»
با وجود این کمبود منابع، سه فیلم مهم طی دهههای اخیر کوشیدهاند به زندگی شکسپیر نزدیک شوند و هرکدام نیز برداشت متفاوتی از او ساختهاند.
«شکسپیر عاشق»؛ رمانس برنده اسکار
Shakespeare in Love (شکسپیر عاشق) ساخته جان مدن، در سال ۱۹۹۸ حالوهوای لندن عصر الیزابت را با چاشنی طنز و رمانس به تصویر کشید. هرچند فضای تاریخی فیلم با خامی بصری Hamnet فاصله دارد، اجرای سرزنده جوزف فاینز در نقش شکسپیر و حضور پرکشش گوئینت پالترو در نقش ویولا به جذابیت کار افزود.
این رویکرد تماشاگرپسند نتیجه داد که برخلاف پیشبینیها که پیروزی Saving Private Ryan (نجات سرباز رایان) را قطعی میدانستند، شکسپیر عاشق در اسکار ۱۹۹۹ هفت جایزه برد. بااینحال منتقدان درباره آن دو دسته شدند؛ برخی آن را سرگرمکننده و برخی بیشازحد سبک توصیف کردند. فروش بالای فیلم اما نشان داد که تصویر عاشقپیشه از شکسپیر همچنان مخاطب دارد.
«ناشناس»؛ ورود به نظریهای جنجالی
فیلم Anonymous (ناشناس) به کارگردانی رولاند امریش در ۲۰۱۱ مسیر متفاوتی را پیش گرفت و ادعاهای دیرپا درباره اینکه نویسنده واقعی نمایشنامههای شکسپیر فرد دیگری بوده، دستمایه روایت قرار داد. این فرضیه با استقبال تماشاگران روبهرو نشد و فروش اندک فیلم نیز آن را تأیید کرد.
اوفارل این نظریه را «ریشهدار در تکبر طبقاتی» میداند و چنین خوانشهایی را «تجلی هولناک نظام طبقاتی انگلیس» توصیف میکند. ناشناس درنهایت تنها یک نامزدی اسکار در بخش طراحی لباس به دست آورد و از رقابت کنار رفت.
«همه حقیقت است»؛ شکسپیر در سالهای آرامش
فیلم کوچک اما تحسینشده All Is True (همه حقیقت است) روایت آرامتری را دنبال میکند. کنت برانا در این فیلم به سالهای پایانی زندگی شکسپیر در استراتفورد-آپون-اِیون میپردازد و با رجوع به خاطره همنت، تصویری خانوادگی و انسانی از نویسنده ارائه میدهد. این اثر نیز همچون دیگر فیلمهای زندگینامهای درباره شکسپیر، از اسکار بینصیب ماند؛ اما جایگاه خود را میان علاقهمندان ادبیات و سینمای اقتباسی پیدا کرد.
چشمانداز تازه
با ورود Hamnet به فصل جوایز و تحسین اولیه منتقدان، علاقه به زندگینامه شکسپیر بار دیگر جان گرفته است. شاید همین فیلم در نهایت ثابت کند که هنوز هم میتوان درباره مرد پشت Hamlet داستانهایی نو و تأثیرگذار روایت کرد.
منبع: Dec. 5, 2025, latimes
نظر شما