سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محمدمهدی حاتمی، مدرس و پژوهشگر فلسفه و منطق؛ فلسفه، رشتهای با تاریخی درخشان است. نوابغ و اذهان برجستهای در آن بالیدهاند و کوشیدهاند با مسائل اساسی زندگی بشری (ساختار ذاتی هستی، تعریف، حدود و ابزارهای شناخت، قواعد هنجاری اندیشیدن، چیستی اخلاق و زیبایی، راههای حکومتکردن عادلانه و…) دستوپنجه نرم کنند. مسائل زیادی نیز باقی است که فیلسوفان معاصر با آن کلنجار میروند.
فلسفه معاصر، وضعیت هیجانانگیزی دارد: ابزارهای فلسفی تیزتر، تکنیکهای تحلیلی و تفسیری پیشرفتهتر، دستورکارها مشخصتر، مسائل واضحتر، رویکردها متکثرتر، ارزش بینش و کار پیشینیان آشکارتر و پیوند با علوم عصر محکمتر شدهاست.
در کنار اینها، جهان معاصر نیز پیچیدهتر شدهاست. مشکلات بشر معاصر کم نیستند. در گوشهوکنار دنیا حکومتهای تمامیتخواه هنوز بر سر کارند. مردمسالاریها بازیچهی قدرت، ثروت و تبلیغات شدهاند. نابرابریهای اقتصادی تشدید شده، انسجام اجتماعی درحال فروپاشی است. محیط زیست در معرض نابودی است. هوش مصنوعی بهزودی همهچیز را میبلعد. شبکههای اجتماعی خرافه و حرف مفت را در تیراژ بالا تکثیر میکنند. همهچیز به شکل دیوانهواری مصرف میشود. بیمعنایی فراگیر شدهاست. تروریسم و خشونت دائماً یارگیری میکند. جنگ جهانی و نبردهای اتمی نزدیکند. امکان انقراض بشر و دیگر گونههای طبیعی، حرف یاوهای نیست.
فلسفهی معاصر در این معرکه کجا ایستاده است؟ آیا فیلسوفان میتوانند برای حل مسائل انسانهای زنده کاری انجام دهند؟ پاسخ، اصلاً روشن و آماده نیست. بااینهمه، فیلسوفان مشغول کارند. آنها با تکیه بر خرد و دانش فلسفی امیدوارند راهی بیابند و کاری از پیش ببرند.
نظر شما