به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در تبریز، آیین بزرگداشت دکتر محمدحسن لطفی تبریزی عصر چهارشنبه در بنیاد پژوهشی شهریار تبریز برگزار شد.
در این مراسم که با حضور اساتید فلسفه دانشگاههای تهران و تبریز برگزار شد، زوایای مختلف شخصی و علمی مرحوم محمدحسن لطفی مورد تحلیل قرار گرفت.
حسین مهرنگ، استاد ادبیات دانشگاه تبریز در این مراسم با بیان اینکه محمدحسن لطفی مانند بسیاری از مفاخر تبریز و آذربایجان مورد بیمهری قرار گرفته و کمتر شناخته شده است، گفت: ایشان در طول عمر با برکت خویش ۲۱ اثر در حوزههای مختلف علمی به ویژه در حوزه فلسفه ترجمه یا تالیف کردهاند.
وی با بیان اینکه مجموعه چهارجلدی آثار افلاطون مهمترین اثر مرحوم لطفی است، یادآور شد: جامعه فلسفی ایران برای شناخت افلاطون مدیون آثار این استاد است.
مردی که راه را برای آشنایی ایران با فلسفه مدرن باز کرد
عبدالله نصری، استاد گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و از یاران مرحوم محمدحسن لطفی نیز در این مراسم با تشریح ابعاد مختلف علمی وی گفت: نخستین و مهمترین ویژگی شخصیتی دکتر لطفی را در این نکته میتوان خلاصه کرد که او تکلیف خود را با خودش روشن کرده بود.
وی در توضیح این جمله افزود: او در تمام عمر به اصول صداقت اخلاقی و فکری پایبند بود و برخلاف بسیاری از همعصران خود، اندیشه و قلمش تابع شرایط و اقتضائات زمانه نشد.
نصری با بیان اینکه مرحوم لطفی پس از انقلاب، فعالیتهای خود را معطوف به کارهای فکری کرد، اظهار داشت: وی با ترجمه مجموعه چهار جلدی آثار افلاطون به عنوان یکی از مهمترین آثار حوزه فلسفه، خدمت بزرگی به این حوزه در دانشگاههای کشور کرد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه مرحوم لطفی بنا نداشت دیده شود، یادآور شد: کسی که میخواهد دیده شود نمیتواند کار اصیل و تاثیرگذار از خود به یادگار گذارد و مرحوم لطفی نیز در خلوت و آرامش آثار ماندگاری پدید آورد.
این استاد فلسفه، ترجمه آثار کارل یاسپرس را از دیگر اقدامات ماندگار دکتر لطفی عنوان کرد و افزود: برخی از آثار استاد لطفی از جمله کتاب اومانیسم پس از سالها از فوت ایشان منتشر نشده و امیدواریم روزی فرصت انتشار پیدا کند.
دوست قدیمی محمدحسن لطفی، پشتکار و مدیریت زمان را از دیگر ویژگیهای این شخصیت علمی ایران خواند و یادآور شد: تعدد و تنوع آثار به جای مانده از این استاد نشانگر توانایی ویژه در استفاده پربرکت از سراسر عمر ایشان دارد.
وی ادامه داد: با اینکه مرحوم لطفی استاد دانشگاه نبود اما امروزه بعد از ۲۰ سال از درگذشت ایشان، آثار وی منبع بسیاری از مقالات دانشگاهی محسوب میشود.
عبدالله نصری تاکید کرد: در ۸۰ سال گذشته محمدعلی فروغی و محمدحسن لطفی دو چهره انکارناپذیر در حوزه فلسفه معاصر به شمار میآیند که راه را برای آشنایی ایران با فلسفه مدرن باز کردند.
مرحوم لطفی؛ آغازگر عقلانیت جدید در ایران
علیاصغر محمدخانی، نویسنده و استاد دانشگاه نیز با بیان اینکه به واسطه مسئولیتهای فرهنگی خود با ۹۰ درصد اهالی فرهنگ و اندیشه مراوده داشتهام، گفت: در بین تمام شخصیتهای علمی و فرهنگی ایران، آقایان محمدحسن لطفی و عبدالحسین زرینکوب دو چهرهی با دیگران متفاوت بودند.
وی با اشاره به جایگاه این دو شخصیت در تاریخ ایران تصریح کرد: مرحوم لطفی در حوزه فلسفه و مرحوم زرینکوب در حوزه ادبیات تاثیرات انکارناپذیری در حوزه فکر و اندیشه بر جای گذاشتهاند.
محمدخانی با اشاره به اینکه مرحوم لطفی در اصل یک حقوقدان به شمار میرفت، یادآور شد: مرحوم لطفی به عنوان یک حقوقدان به فلسفه خدمت کرد و دیگر همشهری حقوقدان وی استاد موحد نقش تاثیر را در حوزه ادبیات را ایفا کرده است.
وی با بیان اینکه مرحوم لطفی در دوران ملی شدن صنعت نفت وارد کارهای سیاسی شد اما به دنبال محاکمه دکتر مصدق با دلسردی از این حوزه کنار کشید اظهار داشت: وی به کارهای فرهنگی روی آورد و در همان دوران با ترجمه محاکمه سقراط، وارد ترجمه آثار فلسفی شد.
محمدخانی با بیان اینکه مرحوم لطفی به دلیل تسلط به زبانهای آلمانی و انگلیسی، در طول ۴۰ سال فعالیت فرهنگی آثار فلسفی مختلفی ترجمه کرد، گفت: آثار ایشان برای آشنایی ایرانیان با فلسفه یونان به خصوص فهم فلسفه افلاطون انکارناپذیر است.
وی همچنین یادآور شد: ایشان با ترجمه کتاب پایدیا موفق به کسب جایزه شانزدهمین دوره کتاب سال ایران شد که یکی از بهترین آثار فلسفی برای آشنایی با فلسفه یونان است.
محمدخانی تاکید کرد: مرحوم لطفی در شکل دادن عقلانیت جدید در ایران بیشترین سهم را داشته است.
احیای کتابخانه دانشکده ادبیات تبریز با جایزه کتاب سال مرحوم لطفی
باقر صدری نیا، استاد ادبیات دانشگاه تبریز نیز در این مراسم با اشاره به اهدای ۵۰ سکه طلا به عنوان جایزه کتاب سال ایران به مرحوم محمدحسن لطفی گفت: ایشان با کمال بزرگواری تمام جایزه را برای احیای کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز اختصاص دادند.
وی یادآور شد: در آن دوران کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز وضعیت مناسبی نداشت اما با فروش سکههای یاد شده، زیرساختهای کتابخانه احیا شد.
صدرنیا همچنین تصریح کرد: مرحوم لطفی کتابخانه ارزشمند خود را نیز به دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز اهدا کرد که باعث غنای هرچه بیشتر این کتابخانه شد.
لزوم تعریف جدید از رویکرد فلسفه معاصر ایران
مسعود امید، دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تبریز هم به عنوان یکی دیگر از سخنرانان این مراسم گفت: حجاب معاصرت یکی از مهمترین کاستیهایی است که در حوزه فلسفه گریبانگیر فعالان این عرصه بوده است.
وی در تشریح این اصطلاح گفت: با وجود گستره اندیشمندان و فعالان حوزه فلسفه، مهمترین دغدغه ما این است که با یکدیگر آشنایی نداشته و نمیتوانیم داشتههایمان کنیم را متمرکز و به اشتراک گذاریم.
این پژوهشگر فلسفه اخلاق ایرانی ادامه داد: با جستجو در ۱۲۰ سال گذشته میبینیم بسیاری از اندیشمندان در حوزه فلسفه حرف برای گفتن داشتهاند اما دیده نشدهاند.
وی برگزاری همایش فلسفه معاصر ایران در دانشگاه تبریز را در راستای رفع این دغدغه دانست و گفت: ایرانیان در عصر معاصر با جریانهای فلسفی غرب مواجهه داشتهاند ولی زحمات آنان از حائری یزدی تا شایگان و صدر و فردید دیده نشدهاند.
امید، اهمیت مرحوم لطفی را در گرایش تاریخ فلسفه او در فلسفه ایرانی دانست و افزود: آثار مرحوم لطفی را میتوان در راستای تلاش فلسفی ایرانیان در مواجهه فلسفی با مدرنیته بررسی کرد.
وی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: شش جریان فلسفی در ایران ظرفیت فلسفهورزی با فلسفه عصر مدرنیته را دارند و باید از آنان در این حوزه استفاده کرد.
امید، جریان گروههای فلسفه دانشگاهی، فلسفه اسلامی جدید، سنت گرایان، نواندیشان دینی، جریانات مارکسیستی و فعالان پژوهش و ترجمه را جریانات فلسفی در ایران معاصر عنوان کرد که مرحوم محمدحسن لطفی جزو جریان آخر به شمار میآید.
وی ضمن تاکید بر لزوم تعریف جدید از رویکرد فلسفه معاصر ایران گفت: همانگونه که ادبیات معاصر داریم باید با تعریف جدید از فلسفه معاصر، متفکران خود را ذیل این ایده بشناسیم.
امید در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به وضعیت گرایش تاریخ فلسفه ایران تصریح کرد: لطفی به این ایده باور داشت که اگر قرار است تاریخ فلسفه بنویسیم باید به سبک جدید باشد لذا برای شناساندن فلسفه یونان در ترجمههای خود از اصطلاحات جدید استفاده کرده است.
فلسفه مدرن ایران مرهون تلاشهای فروغی و لطفی
مجید صدر مجلس، استاد فلسفه دانشگاه تبریز هم در این مراسم با مقایسه فروغی و لطفی به عنوان دو چهره تاثیرگذار در حوزه فلسفه معاصر در ایران گفت: شناخت ایرانیان از فلسفه مدرن مدیون تلاشهای فروغی و لطفی در ترجمه آثار فیلسوفان غربی است.
وی در ادامه یادآور شد: رویایی ما با تجدد به اوایل قرن ۱۸ و طی جنگهای ایران و روس باز میگردد که باعث شد چشم و گوش ایرانیان باز شد و عباس میرزا را به تفکر در مورد عوامل شکست ایرانیان وا داشت.
صدر مجلس با بیان اینکه تجربه عینی و ملموس عباس میرزا بعدها توسط قائم مقام فراهانیها و امیرکبیرها هم لمس شد، یادآور شد: احساس نیاز وزرای دانشمند ایران در این عرصه منجر به انتشار کتاب حکمت ناصری به عنوان نخستین اثر حوزه فلسفه در ایران عصر جدید شد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به جایگاه محمدعلی فروغی به عنوان معلم سیاسی، روزنامه نگار، حقوقدان و نخست وزیر عصر پهلوی در حوزه فلسفه معاصر گفت: وی در دورهای که کشور به شدت دچار عقب ماندگی بود به ترجمه آثار فلسفی روی آورد و به سبک افلاطون، راهکار مدرن شدن را این دانست که ابتدا باید واقف شویم، نادان هستیم.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: مرحوم فروغی ضمن تاکید بر پرداختن به مباحث اخلاقی، پیشبرد مباحث به شیوه منطقی و تشخیص اندیشههای درست و نادرست را نخستین گامهای موثر برای رسیدن به تمدن جدید دانسته بود.
وی با بیان اینکه احساس نیاز به تجدد عامل گرایش فروغی به ترجمه آثار فلسفی بود، گفت: یک ایراندوست اهل دانش توجه به مباحث قکری فرهنگی را با هدف پاسخ به مشکلات عصر خود ارائه میکند.
صدر مجلس در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نقش و تاثیر محمدحسن لطفی در فلسفه معاصر ایران گفت: همانگونه که عباس میرزا و امیرکبیر و فروغی به تجدیدنظر در رویکردهای فکری روی آورده بودند، مرحوم لطفی نیز با ترجمه آثار فلسفی یونان تلاش کرد مسیر جدیدی پیش روی حوزه فکر و اندیشه باز کند.
وی با بیان اینکه حوادث تاریخی همواره عامل تلنگر به روشنفکران حوزه فلسفه و سیاست است، یادآور شد: کودتای ۲۸ مرداد علیه مصدق تلنگری جدی به مرحوم لطفی بود برای پاسخ به این سئوال که چرا جامعه تا ظهر، فریاد زنده باد مصدق گفت اما عصر همان روز شعار زنده باد شاه سر داده شد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه از نظر مرحوم لطفی توجه به مسائل اخلاقی و تربیتی عامل ارتقای فکری جامعه است، افزود: ایشان در آثار خود، سخنوری بدون اقناع را بیفایده خوانده و اساس اقناع را علم و آموزش میداند.
نظر شما