به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، مجید جلیسه در کارگاه علمی «از محافظت تا وجین منابع کتابخانهای» در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی همزمان با آغاز سی و سومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، در تشریح وضعیت وجین کتاب در کتابخانههای کشور، این فرایند را «مسئلهای سهل ممتنع اما بسیار ضروری» توصیف کرد و گفت: برداشتهای نادرست و نبود آگاهی کافی در میان برخی مدیران و کتابداران، موجب اجرای نادرست وجین کتاب شده است.
وی همچنین افزود: شفافیت، نخستین اصل در وجین است و روند حذف یا انتقال کتابها باید به صورت عمومی اعلام شود.
پژوهشگر حوزه کتاب و کتابداری همچنین بیان کرد: در تعریف علمی، وجین را حذف منابعی میدانند که قدیمی، آسیبدیده، کماستفاده یا فاقد کاربرد در شرایط کنونیاند؛ آثاری که نسخههای جدیدتر، جایگزین آنها شده یا از نظر موضوعی دیگر پاسخگوی نیاز جامعه نیستند.
وی، ایجاد فضای لازم برای کتابهای تازه، بهروز نگهداشتن مجموعه و ارتقای دسترسپذیری را از مهمترین کارکردهای وجین برشمرده و با اشاره به اینکه در برخی کتابخانهها، بدون اطلاعرسانی مناسب درباره منابع موجود، معیار «استفاده نشدن» مبنای وجین قرار میگیرد، تصریح کرد: ضعف در مجموعهسازی و خریدهای ناهماهنگ با اهداف کتابخانه، بعدها مجموعه را به سمت وجین گسترده سوق میدهد.
جلیسه همچنین با اشاره به سابقه طولانی وجین در جهان یادآور شد: نرخ وجین در کتابخانه عمومی نیویورک حدود پنج درصد، در کتابخانه بریتانیا سه تا پنج درصد و در کتابخانه کنگره آمریکا کمتر از یک درصد است؛ آن هم عمدتاً در مورد منابعی که آسیب جدی دیدهاند.
وی ادامه داد: کتابخانه بریتانیا بر اساس سیاست وجین مستمر، به ازای ورود هر کتاب جدید، یک کتاب را پس از دیجیتالسازی به انبار منتقل میکند.
مدیرعامل سابق مؤسسه خانه کتاب اضافه کرد: در استاندارد MUSTIE متعلق به انجمن کتابداری آمریکا، پیرامون وجین آمده است که این معیار اجازه وجین منابع گمراهکننده، آسیبدیده، جایگزینشده، کماهمیت، نامرتبط با نیاز کاربران یا آثاری را میدهد که نسخههای دیگرشان در مجموعههای دیگر موجود است. همچنین کتابخانه کنگره تنها منابع غیرقابلتعمیر یا منسوخ از نظر فنی را وجین میکند.
جلیسه با انتقاد از نبود استاندارد ملی وجین و نبود شفافیت در ارائه آمار در ایران تأکید کرد: برای کاهش حجم وجین در کتابخانهها باید مجموعهسازی اصولی تقویت شود؛ خرید بر اساس نیاز واقعی و مأموریت کتابخانه انجام گیرد؛ منابع الکترونیکی گسترش یابد؛ و با معرفی منابع کماستفاده و تعمیر کتابها، از حذف بیمورد آنها جلوگیری کرد.
نظر شما