سرویس بین‌الملل خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: به گفته، رابرت جی. ویریزما، مطالعه کتاب‌های مرتبط با فن و تجربه نوشتن، نوعی «بازیابی تمرکز» برای نویسنده فراهم می‌آورد و به او یادآوری می‌کند که دیگران نیز همین مسیر را پیموده‌اند؛ اینکه «آنچه تجربه می‌کنید، پیش از شما نیز تجربه شده و در این مسیر تنها نیستید.»

عبور از «خواستن» به «نوشتن»

رابرت جی. ویریزما در گفت‌وگویی با برنامه‌ی The Next Chapter، سه کتاب را برای کمک به نویسندگان نوپا جهت عبور از مرحله‌ی خیال‌پردازی به عمل، معرفی کرد. نخستین پیشنهاد او کتاب «داستان حالتی ذهنی است» (Story Is a State of Mind) اثر سارا سلکی است.

ویریزما این کتاب را به مراقبه‌ای برای تمرکز ذهن تشبیه می‌کند که نویسنده را به انتخاب «کنجکاوی به‌جای بدبینی» و گاه «اعتماد به شهود به‌جای منطق» فرامی‌خواند. به گفته‌ی او، سال‌هاست که ادبیات با افسانه مخرب «نویسنده رنج‌دیده» دست‌به‌گریبان است؛ این تصور که خلاقیت، وام‌دار رنج و بی‌نظمی است، باوری نادرست است. سلکی در این کتاب، حاصل دو دهه آموزش و راهنمایی نویسندگان را گرد آورده و رویکردی یکپارچه به فرآیند خلاقیت ارائه می‌دهد.

ویریزما، که خود را فردی «کل‌نگر» (Holistic) نمی‌داند، اذعان می‌کند که همواره توصیه سلکی را به کار می‌بندد و روز خود را با یک پیاده‌روی کوتاه برای پالایش ذهن آغاز می‌کند: «می‌توانم تضمین کنم که این روش واقعاً مؤثر است.» سلکی، نویسنده و مدرس نویسندگی اهل انتاریو، پیش‌تر با مجموعه داستان خود «این کیک برای مهمانی است» (This Cake Is for the Party) در فهرست نهایی جایزه اسکوشیابانک گیلر و فهرست بلند جایزه فرانک اوکانر در سال ۲۰۱۰ قرار گرفته بود.

مواجهه با جنبه تجاری نویسندگی

دومین کتاب پیشنهادی ویریزما، «از میان آن بنویس» (Write Through It) نوشته کیت مک‌کین است. مک‌کین از قلب صنعت نشر می‌نویسد و از دشواری‌های فعالیت در این نظام پیچیده سخن می‌گوید. ویریزما این کتاب را در دسته آثار مربوط به «تجارتِ نوشتن» طبقه‌بندی می‌کند.

در این اثر، مک‌کین با تکیه بر دو دهه تجربه‌اش به‌عنوان کارگزار ادبی، از چالش‌های انتشار و مسیر دشوارِ رساندن یک اثر به بازار سخن می‌گوید. او به رغم موفقیت‌های حرفه‌ای، خود نیز کتاب‌هایی دارد که هرگز منتشر نشده‌اند و به همین دلیل، با هر دو سوی این ماجرا آشناست.

ویریزما تأکید می‌کند: «این کتاب دست روی نقطه حساس ماجرا می‌گذارد. بسیاری از نویسندگان در برابر مفهوم تجارت مقاومت می‌کنند؛ می‌خواهند آثارشان چاپ شود، پرفروش باشند و از روی آن‌ها اقتباس سینمایی ساخته شود، اما حاضر به پذیرش جنبه تجاری آن نیستند.»

به گفته ویریزما، Write Through It منبعی «گران‌بها و به‌روز» از کسی است که «در هر دو سوی این میدان، یعنی هم در جهان نویسندگی و هم در صنعت نشر، حضور داشته است.» فصل نخست کتاب به نوشتن پیش‌نویس اولیه اختصاص دارد، اما در ادامه به مباحثی چون ویرایش متن، یافتن کارگزار ادبی، ارسال اثر برای ناشران و همکاری در تنظیم قراردادها می‌پردازد. ویریزما می‌گوید: «این کتاب گویی فرصتی است تا روبه‌روی یک کارگزار ادبی بنشینید و تمام پرسش‌هایی را که درباره‌ی رساندن کتابتان به دست مخاطب دارید، با او در میان بگذارید.»

نامه‌ای برای مراقبت از نویسنده

این کتاب که ویریزما آن را در بخش «آرامش» فهرست خود جای داده، بیش از هر چیز بر مراقبت از «انسانِ» پشتِ نویسنده تأکید دارد؛ به این معنا که پیش از نوشتن بی‌وقفه، باید به خود به‌عنوان یک انسان اولویت داد.

«گفتارهای انگیزشی و مشاوره‌های عملی برای زندگی خلاق» (Dear Writer: Pep Talks and Practical Advice for the Creative Life)، اثر نویسنده پرفروش مگی اسمیت، خلاقیت را به ده عنصر اساسی تقسیم می‌کند: توجه، شگفتی، پشتکار و امید. این کتاب مجموعه‌ای از مقاله‌های کوتاه است که در پایان هر یک، تمرین‌های نوشتاری نیز گنجانده شده است. اسمیت علاوه بر بحث درباره استعاره و انتخاب واژه، بر اهمیت «آرامش» و «مراقبت از خود» تأکید ویژه‌ای دارد.

در Dear Writer آمده است که «مراقبت از خود به‌عنوان یک انسان کامل»، بخش جدایی‌ناپذیر مراقبت از خود به‌عنوان یک نویسنده است. او به صراحت بیان می‌کند که ضرورتی برای نوشتن روزمره وجود ندارد و واقع‌بینانه‌تر از بسیاری توصیه‌های کلیشه‌ای، تأکید می‌کند که نوشتن روزانه برای بسیاری افراد—به‌ویژه زنان نویسنده—امکان‌پذیر نیست.

ویریزما با اشاره به این واقع‌گرایی می‌گوید: «اسمیت به‌درستی اشاره می‌کند که این تصور، واقعیت زندگی بسیاری از نویسندگان را نادیده می‌گیرد.» در مقابل، کتاب توصیه می‌کند که نویسندگان «متعهد باشند هر روز دست‌کم یک کار در راستای نویسندگی خود انجام دهند»؛ کاری کوچک اما پیوسته که چرخه خلاقیت را زنده نگه دارد.

منبع: cbc.ca, Oct 24, 2025