سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): جادههای خاکی روستاهای قزوین سالهاست میزبان کودکانیست که چشم انتظار دسترسی به ک تاب و فضای مطالعه هستند؛ انتظاری که با رسیدن «هدهد سفید۵۵»، کتابخانه سیاری که در نبود کتابخانههای ثابت فعالیت میکند، به امیدی واقعی تبدیل شده است. هر بار که خودروی سفید رنگ وارد روستا میشود، بچهها با شوقی که از دور هم دیده میشود، دورش جمع میشوند؛ شوقی که نشان میدهد عطش کتابخوانی در دل این کودکان زنده است، حتی اگر امکانات از آنها دور باشد.
«هدهد سفید ۵۵» با برنامهای منظم به روستاهای محروم سر میزند و کتابدار آن، مسیر طولانی و گاه دشوار روستاها را با انگیزه رساندن کتاب طی میکند. برای او این سفر نه یک ماموریت اداری بلکه تلاشی برای نزدیکتر کردن کودکان به دنیای مطالعه است؛ دنیایی که میتواند مسیر آیندهشان را تغییر دهد.
در هر توقف، کتابها میان دستهای کوچک میچرخد و لحظههای کوتاه اما پر ارزش مطالعه شکل میگیرد، لحظههایی که نشان میدهد این کتابخانه سیار چگونه میتواند جای خالی امکانات فرهنگی را هر چند اندک، در دل روستاها پر کند و اشتیاق بچهها را به دانایی پاسخ دهد.
کتابخانه «هدهد سفید ۵۵» از ۵ فروردین ۱۴۰۴ به طور رسمی کار خود را شروع کرده و به ۱۰ منطقه فاقد کتابخانه خدمات ارائه میدهد. محمدسام رضایی مسئول این کتابخانه در استان قزوین است.
او به خبرنگار ایبنا گفت: هدف ما دسترسی دادن مردم به منابع مطالعه در مناطقی است که پیش از این، از وجود کتابخانه محروم بودند و نیاز واقعی مردم و علاقه اهالی به مطالعه باعث شد تا اداره کتابخانههای استان نسبت به راهاندازی این کتابخانه اقدام کند. راهاندازی چنین کتابخانهای، علاوه بر پاسخ به نیازهای فرهنگی، فرصتی فراهم کرده تا کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در روستاها و مناطق کم برخوردار بتوانند به کتاب و منابع آموزشی دسترسی پیدا کنند و تجربهای متفاوت از مطالعه داشته باشند.
رضایی ادامه داد: نام کتابخانه سیار «هدهد سفید» برگرفته از ادبیات کودک و نوجوان است؛ چرا که حدود ۹۰ درصد مخاطبان این کتابخانه را کودکان و نوجوانان تشکیل میدهند. علاوه بر این، عدد «۵۵» در نام کتابخانه نشاندهنده آن است که این مجموعه پنجاه و پنجمین کتابخانه سیار کشور محسوب میشود.
وی بیان کرد: کتابخانه سیار «هدهد سفید ۵۵» در ۱۰ منطقه فاقد کتابخانه شهرستان البرزِ استان قزوین فعالیت میکند و علاوه بر ارائه خدمات مستمر، در بسیاری از مراسم و مناسبتهای فرهنگی نیز حضور دارد. این مناطق شامل حسنآباد، حصار خروان، ورس، باورس، فاز یک (پارک گلستان) مهرگان، فاز دو (پارک لاله) مهرگان، شترک، منطقه نیکپی مهرگان، مشعلدار و پیریوسفیان هستند. معیارهای انتخاب این مناطق ترکیبی از تراکم جمعیتی، فاصله زیاد با کتابخانههای شهری و علاقه و درخواست اهالی بوده است؛ در واقع هدف این است که خدمات کتابخانهای به کسانی برسد که دسترسی محدودی به کتاب و منابع مطالعه دارند.
رضایی ادامه داد: کتابخانه سیار «هدهد سفید ۵۵» با بهرهگیری از پنلهای خورشیدی و باتریهای ذخیره نیرو، به طور کامل از برق شهری مستقل است و این موضوع آن را به اولین کتابخانه سیار دوستدار محیط زیست در کشور تبدیل کرده است. این کتابخانه مجهز به سیستمهای گرمایشی و سرمایشی استاندارد، نورپردازی کامل، قفسههای بهروز و نگهدارندههای ریلی مجهز است؛ تجهیزاتی که آن را به مجهزترین کتابخانه سیار کشور نیز بدل کرده و تجربهای نوین از مطالعه را برای اهالی فراهم میکند. استفاده از انرژی خورشیدی برای تأمین برق، به همراه بهرهبرداری از نور و گرمای طبیعی، باعث شده این کتابخانه بدون ایجاد آلودگی یا مصرف برق شهری فعالیت کند.
مسئول کتابخانه سیار «هدهد سفید ۵۵» عنوان کرد: واکنش مردم، بهویژه کودکان و نوجوانان، به حضور کتابخانه در محلههایشان بسیار مثبت و فراتر از حد انتظار بوده است. در بسیاری از مکانها، کودکان پیش از رسیدن کتابخانه به محل استقرار، حاضر میشوند تا بتوانند زودتر از ورود کتابخانه از منابع آن استفاده کنند. استقبال گسترده باعث شده در برخی موارد منابع کتابخانه از طریق کتابخانههای پشتیبان تأمین شود و حتی درخواستها برای افزایش تعداد مکانهای استقرار کتابخانه در دیگر روستاها مطرح شود.
وی افزود: کتابخانه سیار «هدهد سفید ۵۵» دارای منابع متنوع در تمامی ردههای موضوعی و سنی است، اما سهم کتابهای کودکان و نوجوانان به دلیل کثرت این گروه سنی در میان مخاطبان بیشتر است. کتابها با رنگبندی مشخص برای هر گروه سنی دستهبندی شدهاند: پیش از دبستان: رنگ صورتی، سالهای اول تا سوم دبستان: رنگ آبی، سالهای چهارم تا ششم دبستان: رنگ سبز، کتابهای نوجوانان: رنگ زرد، کتابهای بزرگسالان: رنگ سفید و همچنین کتابهای محبوب و مورد استقبال.
رضایی یادآور شد: کودکان و نوجوانان بیشترین استفاده را از منابع کتابخانه دارند و علاقهمندی آنان به کتابهای رنگی و متنوع باعث شده تا کتابخانه بتواند تجربهای جذاب و آموزنده برای این گروه سنی فراهم کند.
کتابخانه سیار توانسته سطح مطالعه، سواد اطلاعاتی و علاقه به کتابخوانی را در مناطق فاقد کتابخانه به شکل چشمگیری افزایش دهد تا جایی که مسئول کتابخانه میگوید: «بیش از ۸۰ درصد اعضای این کتابخانه برای اولین بار در زندگی خود عضو یک کتابخانه شدهاند و تجربه کتابخوانی را تجربه میکنند».
رضایی ادامه داد: حضور برخی از تبعههای افغانستانی و با سواد شدن سه نفر از آنها دستاورد قابل توجهی برای این کتابخانه سیار است. بالاتر رفتن کیفیت مطالعه و افزایش علاقهمندی به کتاب در میان کودکان، نوجوانان و بزرگسالان هم از آثار مفید فعالیت این کتابخانه سیار است.
وی عنوان کرد: اکثر منابع کتابخانه سیار «هدهد سفید ۵۵» از طریق کارشناسان منابع اداره کتابخانههای استان تأمین میشود، اما اهدای کتاب توسط اعضا نیز نقش قابل توجهی دارد. تاکنون دو ناشر، کانون فرهنگی آموزشی قلمچی (کتابهای کمک درسی) و انتشارات پرستو (کتابهای کودک) در تأمین منابع کتابخانه همکاری کردهاند. همچنین به همت یکی از بانکها و با اختصاص مبلغی بالغ بر ۳۰ میلیون تومان، کتابهای متنوع و باکیفیت از نمایشگاه کتاب بینالمللی تهران خریداری و به منابع کتابخانه افزوده شد.
رضایی بیان کرد: امانت دادن کتاب تنها یکی از دهها خدمت کتابخانه سیار «هدهد سفید ۵۵» است. این کتابخانه با حضور در مدارس، پایگاههای مذهبی مانند حسینیهها و مساجد و همکاری با دهیاران، در مناسبتها و مراسم خاص فرهنگی فعالیت میکند. از جمله این فعالیتها میتوان به قصهگویی، برگزاری نشستهای کتابخوانی، ایستگاههای مطالعه، بازیهای فکری و جسمانی، کارگاههای آموزشی، مسابقات نقاشی و شعرخوانی، ایجاد گروه سرود و مشارکت در مراسم محیط زیست و هفتههای فرهنگی اشاره کرد.
مسئول کتابخانه «هدهد سفید ۵۵» گفت: این فعالیتها نه تنها مخاطبان را به دنیای کتاب و مطالعه جذب میکند، بلکه باعث تقویت روحیه جمعی، آموزش مهارتهای فرهنگی و اجتماعی و ایجاد انگیزه در کودکان و نوجوانان میشود.
اولین کتابخانه سیار استان قزوین بودن، طبیعتاً با چالشها و مشکلاتی همراه است. رضایی در این مورد گفت: با کمک خداو و همکاری مسئولان اداره کتابخانههای عمومی استان، دهیاران و استفاده از تجربه دیگر همکاران، تلاش کردهایم این مشکلات را پشت سر بگذاریم و خدمات بهتری ارائه دهیم. مهمترین چالش فعلی کتابخانه، کمبود منابع و کتابهای درخواستی اعضا است که امیدواریم با کمک خیران و ناشران و همت مسئولان، این مشکل برطرف شود. کمکهای مالی، تأمین منابع و کتابهای مفید، ایجاد ارتباط با خیرین و همکاری مردم میتواند نقش تعیینکنندهای در ارتقای خدمات کتابخانه داشته باشد. قظعا با گذشت زمان و تعامل بیشتر مردم با کتابخانه، همکاریها روز به روز بهتر و گستردهتر خواهد شد و کتابخانه سیار هدهد سفید ۵۵ قزوین غنیتر از امروز به خدمت در مناطق فاقد کتابخانه ادامه میدهد.
این کتابخانه با بیش از ۸۰ درصد اعضای جدید که برای اولین بار عضو کتابخانه شدهاند، توانسته فاصله فرهنگی بین شهرها و روستاها را کاهش دهد و دسترسی برابر به منابع فرهنگی، آموزشی و سرگرمی را برای همه ایجاد کند. فعالیتهای جانبی مانند نشستهای کتابخوانی، کارگاههای آموزشی و بازیهای گروهی نیز نقش مهمی در جذب علاقهمندان به فرهنگ و دانش داشته تا جایی که دیگر هیچ تفاوتی بین یک عضو قدیمی کتابخانه شهری و افرادی که در مناطق فاقد کتابخانه زندگی میکنند، وجود ندارد.
نظر شما