سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - سایه برین: آموختن این نکته مهم به کودکان که احساسات منفی بد نیستند و تنها باید مدیریت شوند، در زندگی آینده افراد تاثیر بهسزایی خواهد داشت. اگر کودکان و نوجوانان بیاموزند که باید این احساسات را پذیرفت و تنها راه درست مقابله با آنها را یاد گرفت، تجربیات منفی تبدیل به زخمهای عمیق روحی نمیشوند که آسیبهای بلندمدت به دنبال داشته باشند.
مجموعه ۸جلدی «زندگی به سبک ارغوان» تلاش دارد در بستر تعریف قصههایی کودکانه، با بچهها از احساسات منفی حرف بزند و نحوه مدیریت این احساسات را به آنها آموزش دهد. در تمام این کتابها با یک ستاره و یک شهابسنگ مواجه هستیم که ارغوان با آنها گفتوگو میکند. ستاره نماد ذهنآگاهی و شهابسنگ نماد احساسات منفی است. «کتاب کار مسئولیت پذیری»، «مدیریت بیقراری و عدمتوجه»، «مدیریت و تقویت مهارتهای اجتماعی»، «مدیریت اضطراب»، «مدیریت خشم»، «مدیریت غم»، «مدیریت ترس» و «مدیریت خجالت» به ترتیب نام جلدهای این مجموعه هستند که در ادامه مروری بر هرکدام خواهیم داشت.
کتاب کار مسئولیتپذیری
در اولین قسمت از مجموعه، ارغوان با چالشهای مسئولیتپذیری در زندگی روزمره مواجه است. این مسئولیتها مسواک زدن، نظافت شخصی، حمام کردن، شستن دستها، انجام تکالیف، مشارکت در کلاس، برنامهریزی درسی، همکاری در کارهای خانه، مرتب کردن اتاق، کمک در چیدمان سفره، رعایت نوبت، احترام به حقوق دیگران و دوستیابی هستند؛ مسئولیتهایی که هر کودکی در زندگی خود با آنها مواجه است. در این کتاب همچنین ارائه جدولهای خودارزیابی و سیستم پایش پیشرفت وجود دارد و تکنیکهای تنفسی و تجسمسازی برای مدیریت هیجانات آموزش داده میشود.
این کتاب با شعار «آگاهی، آغاز تغییر» بر این نکته تأکید دارد که مسئولیتپذیری تنها با آگاهی از رفتارها و هیجانات ممکن میشود. نویسنده معتقد است که کودکان با یادگیری ذهنآگاهی میتوانند در لحظه حال زندگی کنند و مسئولیت رفتارهای خود را بپذیرند.
مدیریت بیقراری و عدمتوجه
در دومین جلد درباره بیقراریهایی میخوانیم که در زندگی گریبان ارغوان را گرفتهاند. او که با چالشهایی در خانه و مدرسه مواجه است متوجه تأثیرات منفی بیقراری بر روابط خانوادگی و تحصیلی خود هم میشود.
انجام تکالیف مدرسه، گوش دادن به درس، مرتب کردن اتاق و پیروی از دستورالعملها برای ارغوان ایجاد بیقراری کرده است. قطع مکرر فعالیتها، مشکل در انتظار برای نوبت، فراموشکاری مداوم، اشتباهات مکرر، مشکل در اولویتبندی و رها کردن کارهای نیمهتمام، تاثیرات منفی است که این بیقراریها بر زندگی ارغوان میگذارد.
این کتاب آموزش میدهد که برای مدیریت بیقراری کارها به بخشهای کوچک تقسیم شوند. تقویت تمرکز از طریق تنفس، ایجاد فضای ذهنی آرام و تقویت رفتارهای مطلوب، دیگر راهکارهایی است که پیشنهاد میشود.
مدیریت و تقویت مهارتهای اجتماعی
در این جلد ارغوان به دلیل رفتارهای نادرست مثل دستور دادن، پرخاشگری، بلند صحبت کردن و رئیسبازی درآوردن دوستانش را از دست داده است. او مثل همیشه با کمک ستارهاش متوجه اشتباهاتش شده و یاد میگیرد چگونه آنها را جبران کند.
پس از داستان، کتاب با یک «برنامه مهارتآموزی» کامل ادامه مییابد. این بخش شامل تمرینات، سوالات خودآزمایی، شناسایی رفتارهای نادرست و ارائه راهکارهای گامبهگام برای تغییر است.
کتاب با یک سفر خیالی به پارک «سوار بر مینیبوس شویم» و تمرینات تنفسی پایان مییابد که به کودک کمک میکند تا با تکنیکهای ذهنآگاهی برای مدیریت اضطراب در موقعیتهای اجتماعی آشنا شود. این کتاب با بهرهگیری از ساختاری خلاقانه، مفاهیم علمی روانشناسی را در قالب داستانی جذاب و تمرینات عملی به کودکان آموزش میدهد.
مدیریت اضطراب
در چهارمین جلد از مجموعه «زندگی به سبک ارغوان»، درباره اضطراب در کودکان میخوانیم. ارغوان در این جلد با اضطراب ناشی از اختلافات والدین مواجه است و تأثیر اضطراب بر رفتارهای روزمره مثل ناخنجویدن، تپش قلب، عرقکردن، لرزیدن، پرخاشگری، لجبازی، بیخوابی، کمحوصلگی و… نشان داده شده است.
اضطراب در این کتاب تعریفی کودکانه دارد و کاملاً از منظر کودکان به آن نگاه شده است. احساسی که دلمان را تندتند میلرزاند، حسی است که در بحرانهای پراسترس برای ارغوان پیش میآید. دعوای پدر و مادر، رفتن به مدرسه، امتحانات، دیدار با افراد جدید و دور شدن از والدین، نمونههایی از این موقعیتهای استرسزا هستند.
مدیریت خشم
در کتاب «خشم» از «زندگی به سبک ارغوان»، به یکی از قویترین و چالشبرانگیزترین هیجانات کودکان پرداخته میشود. کتاب بر این اصل مهم تأکید دارد که خشم دشمن نیست، بلکه یک نشانه است. این هیجان مانند یک زنگ هشدار عمل میکند تا به ما بگوید چیزی ما را آزار میدهد یا نیازمان برآورده نشده است. همچنین تلاش دارد به کودکان شناخت، درک و مدیریت هیجان خشم به شیوهای سالم و غیرمخرب، با استفاده از تکنیکهای ذهنآگاهی را آموزش دهد.
موقعیتهایی چون باخت در بازی، برآورده نشدن نیازها و انتظار کشیدن، ارغوان را خشمگین میکنند و میخوانیم که پرخاشگری چطور دوستان ارغوان را از او دور کرده و او را تنها گذاشته است.
این کتاب به کودک کمک میکند تا بفهمد پرخاشگری چگونه روابطش را تخریب میکند و او را از دیگران دور میسازد. همچنین از کودک میخواهد موقعیتهایی را که باعث خشم او میشوند شناسایی کند. کتاب «خشم» کمک میکند تا کودک نشانههای فیزیکی خشم در بدن خود مثل تند شدن ضربان قلب، گرگرفتن صورت و بالا رفتن صدا را بشناسد تا بتواند پیش از طغیان، آن را مدیریت کند.
مدیریت غم
در این جلد، ارغوان به دلیل جابجایی اجباری و دوری از دوستانش، غم شدیدی را تجربه میکند. به دنبال آن در کتاب مواجه میشویم با پرسشها، چکلیستها و تمرینهای عملی که کودک را به کاوش در دلایل غم و یافتن راههای مقابله با آن دعوت میکنند. کتاب به کودک میآموزد که غم یک احساس طبیعی و انسانی است و نباید از آن فرار کرد یا آن را پنهان نمود. از کودک میخواهد موقعیتها، افراد یا افکاری را که باعث غمگینی او میشوند شناسایی کند و کمک میکند تا کودک نشانههای غم در خود مثل بیاشتهایی، بیحوصلگی، خستگی، مشکل در خواب و گوشهگیری را بشناسد. کتاب «غم» کودک را تشویق میکند تا از افراد قابل اعتماد مثل خانواده و دوستان در زمان غم کمک بخواهد و نیازش به در آغوش گرفته شدن را بیان کند.
این کتاب به شکلی ظریف و عمیق به کودک میآموزد که چگونه با تمرکز بر اکنون و اینجا، از چنگال غمهای مربوط به گذشته و آینده رها شود. تمرین حضور در لحظه، یکی از کاربردیترین تکنیکهای کتاب برای شکستن چرخه نشخوار فکری است.
مدیریت ترس
در این کتاب ارغوان با یک ترس که معمولاً برای کودکان اتفاق میافتد مواجه شده است؛ او از تنها خوابیدن در اتاق هراس دارد. ترس نیز در این جلد همچون دیگر عوامل مخرب آرامش، تعریفی کودکانه دارد و از آن به پیامآوری که ما را از خطرات محافظت میکند تعبیر شده است.
تنها خوابیدن در اتاق، تاریکی، حیوانات، امتحانات مدرسه و ارتباط با دیگران، چیزهایی است که ارغوان از آنها میترسد. لرزش دستها و تپش قلب، دردهای شکمی و سردرد، مشکل در خواب، ناخن جویدن، گوشهگیری و جیغزدن، تاثیرات مخرب این ترسها روی ارغوان است.
در این کتاب آموزش میبینیم که تجسم افکار به عنوان فیلم میتواند در کم شدن ترسها موثر باشد. تبدیل تصاویر ترسناک به خندهدار هم راهکار دیگری است که ارائه میشود.
مدیریت خجالت
در کتاب «خجالت» به موضوع خجالت و کمرویی کودکان پرداخته میشود و راهکارهایی هم برای آن ذکر شده است. در این کتاب به کودکان آموزش داده میشود که شناخت درستی از احساس خجالت داشته باشند و با تمرین راهکارهای کتاب، خود را برای مقابله با تاثیرات سوء آن آماده کنند. در این کتاب ارغوان با حس خجالت دستوپنجه نرم میکند. ترس از قضاوت، اعتمادبهنفس پایین، باعث ایجاد حس خجالت در ارغوان شده است.
تمرین تنفس عمیق برای کنترل علائم جسمانی خجالت، تصویرسازی ذهنی برای تقویت اعتمادبهنفس و تمرین حضور در جمع و برقراری ارتباط چشمی، راهکارهای عملی کتاب برای مقابله با تاثیرات منفی احساس خجالت است. این کتاب تلاش دارد تشویق به حفظ تغییرات رفتاری و اطلاعرسانی به خانواده و دوستان، پذیرش امکان پسرفت و تعهد دوباره به تغییر را به کودکان بیاموزد.
قصههای این مجموعه ۸جلدی را فاطمه نصیرزاده نوشته و نگارش آموزشهای روانشناسیاش را هم فریما علینیا، رواندرمانگر کودک و نوجوان و مدرس دانشگاه، به عهده داشته است. حدیثه نیکسیرت تصویرهایش را کشیده و شیدا شهمیر راوی قصههای آن است. انتشارات آذرفر نیز هر جلد آن را به قیمت ۹۵ هزارتومان در دسترس علاقهمندان قرار داده است.
نظر شما