خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ زخم بستر یکی از شایعترین مشکلات در بیماران کمتحرک یا بستری است که اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، میتواند به مراحل پیشرفته و خطرناکتری برسد. خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی، روشهای درمان زخم بستر متنوع و موثری وجود دارد که بسته به شدت و مرحله زخم، توسط تیم درمانی متخصص انتخاب و اجرا میشوند. از استفاده از تشکهای مواج برای کاهش فشار تا پانسمانهای نوین، وکیومتراپی، پلاسما تراپی، دبریدمان و حتی روشهایی مانند PRP و فتوتراپی، همگی به تسریع روند بهبود کمک میکنند. در ادامه با این روشها و کاربرد هر یک بیشتر آشنا میشویم.
آیا خودمان میتوانیم درمان زخم بستر را در منزل انجام دهیم؟
قطعاً خیر. درمان زخم بستر به هیچ عنوان نباید بدون حضور متخصص و تحت نظر یک درمانگر زخم حرفهای انجام شود. زخم بستر برخلاف ظاهر سادهای که دارد، میتواند به سرعت پیشرفت کند و به مراحل شدید و خطرناک برسد؛ به ویژه اگر به درستی پاکسازی، ضدعفونی و پانسمان نشود. بسیاری از زخمهای بستر در مراحل پیشرفته دچار عفونتهای باکتریایی، مرگ بافتی (نکروز) یا حتی عفونت خونی (سپسیس) میشوند که در صورت عدم درمان صحیح، ممکن است جان بیمار را به خطر بیندازد.
از طرفی، تشخیص صحیح مرحله زخم، انتخاب نوع پانسمان مناسب، کنترل عفونت و مراقبتهای تغذیهای بیمار، همگی نیاز به دانش تخصصی و تجربه بالینی دارند. بنابراین، درمان زخم بستر باید توسط متخصصین آموزشدیده در این حوزه انجام شود. اگر شرایط رفت و آمد به مراکز درمانی برای بیمار سخت است یا نیاز به مراقبتهای مداوم وجود دارد، بهترین راه استفاده از خدمات درمان زخم بستر در منزل است. در این خدمات، کارشناسان مجرب پرستاری یا تیمهای تخصصی زخم با تجهیزات کامل به منزل بیمار مراجعه کرده و درمان را به صورت علمی، دقیق و با استفاده از پانسمانهای پیشرفته انجام میدهند.
این روش نه تنها باعث تسریع در روند بهبود زخم میشود، بلکه از عوارض احتمالی مانند گسترش زخم یا بستریشدن مجدد بیمار نیز جلوگیری میکند. پس اگر با زخم بستر مواجه هستید، بهتر است مراقبت را به متخصصین بسپارید و از خدمات حرفهای درمان در منزل بهرهمند شوید.
آشنایی با روشهای درمان زخم بستر در مراحل مختلف
برای درمان زخم بستر، بسته به شدت و مرحله زخم، روشهای مختلفی وجود دارد که باید زیر نظر متخصصین زخم انتخاب و اجرا شوند. درمان اصولی نه تنها به بهبود سریعتر زخم کمک میکند، بلکه از عفونت و عوارض جدی نیز جلوگیری میکند. در ادامه با مهمترین روشهای درمان زخم بستر آشنا میشویم.
۱. تشکهای مواج
تشکهای مواج یکی از ضروریترین و ابتداییترین روشها برای پیشگیری و درمان زخم بستر است. این تشکها با جریان متناوب هوا، فشار را به صورت مداوم از روی نقاط حساس بدن (مانند کمر، باسن و پاشنهها) برداشته و از ایجاد یا گسترش زخم بستر جلوگیری میکنند. استفاده از این تشکها به ویژه در بیمارانی که بستری هستند یا تحرک کمی دارند، بسیار ضروری است.
۲. پانسمان نوین
پانسمانهای نوین و پیشرفته، نسل جدیدی از پانسمانها هستند که برای درمان زخمهای مزمن از جمله زخم بستر یا زخم فشاری طراحی شدهاند. این پانسمانها علاوه بر حفظ رطوبت مناسب در محل زخم، خاصیت ضدعفونی کننده، ترمیم کننده و حتی جذب ترشحات اضافی را دارند. انتخاب نوع پانسمان بسته به مرحله زخم، نوع ترشحات و وضعیت بافت، توسط متخصص انجام میشود.
۳. وکیوم تراپی (Vacuum Therapy)
در این روش، متخصص زخم با استفاده از دستگاه وکیوم، یک فشار منفی کنترل شده بر روی زخم ایجاد میکند تا بدین صورت ترشحات زخم تخلیه شده و باکتریها کاهش پیدا کنند. همچنین این فشار منفی موجب میشود که جریان خون در ناحیه زخم افزایش پیدا کند و روند بهبودی را سرعت ببخشد. وکیوم تراپی به ویژه برای زخمهای عمیق یا عفونی بسیار موثر و کاربردی است.
۴. پلاسما تراپی (Plasma Therapy)
پلاسما تراپی با استفاده از پلاسما سرد که نوعی گاز یونیزه شده است، موجب از بین رفتن عوامل عفونی شده و بازسازی سلولهای پوستی را تحریک میکند. این روش بدون درد و غیرتهاجمی است و نقش مهمی در کنترل عفونت و تسریع ترمیم بافت دارد.
۵. دبریدمان (Debridement)
دبریدمان زخم به معنی برداشتن بافت مرده یا آلوده از سطح زخم است. وجود این بافتها مانع ترمیم زخم و محل مناسبی برای رشد میکروبهاست. دبریدمان میتواند به روشهای مختلف مکانیکی، آنزیمی، جراحی یا بیولوژیکی انجام شود و معمولاً توسط پزشک یا پرستار متخصص زخم صورت میگیرد.
۶. فتوتراپی (Phototherapy)
فتوتراپی یا نوردرمانی یکی از روشهای پیشرفته برای تحریک ترمیم زخم است. در این روش از نورهای کمتوان با طول موجهای خاص، معمولاً قرمز یا مادون قرمز، برای افزایش جریان خون، کاهش التهاب و تسریع بازسازی سلولی استفاده میشود. این روش غیرتهاجمی و کاملاً بدون درد است.
۷. پی آر پی (PRP)
در روش PRP یا تزریق پلاسمای غنی از پلاکت، بخشی از خون بیمار گرفته و پس از فرآوری، پلاسمای حاوی فاکتورهای رشد به ناحیه زخم تزریق میشود. این مواد باعث تحریک روند ترمیم، بازسازی بافت و تسریع بهبود زخمهای مزمن میشوند. PRP بهویژه در زخمهایی که دیرتر بهبود مییابند، نتایج قابل توجهی دارد.
علائم و درجات زخم بستر
زخم بستر بسته به شدت آسیب وارد شده به پوست و بافتهای زیرین، به چند مرحله یا درجه تقسیم میشود. شناخت این درجات برای تشخیص صحیح، انتخاب روش درمان مناسب و پیشگیری از پیشرفت زخم بسیار مهم است. در ادامه با علائم و درجات مختلف زخم بستر آشنا میشویم.
۱. مرحله ۱ (درجه خفیف): قرمزی پوست بدون آسیبدیدگی ظاهری
پوست این ناحیه هنوز سالم است، اما دچار التهاب و قرمزی مداوم میشود که این قرمزی با فشار از بین نمیرود. ممکن است این ناحیه گرمتر، سفتتر، دردناکتر یا خارشدار باشد. اگر درمان زخم در این مرحله آغاز شود، زخم به سرعت قابل کنترل و بهبود خواهد بود.
۲. مرحله ۲: آسیب سطحی پوست
در این مرحله بخشی از پوست خارجی (اپیدرم) یا لایه میانی (درم) دچار آسیب میشود و ممکن است زخم سطحی، خراش یا تاول ایجاد شود. این زخم ممکن است مرطوب، قرمز یا دردناک باشد و با توجه به پیشرفت این زخم، نیاز به پانسمان و مراقبت تخصصی دارد.
۳. مرحله ۳: آسیب بافت زیر پوست
در این مرحله زخم به لایههای عمیقتر پوست و بافت چربی زیر جلدی نفوذ کرده و شکل زخم معمولاً چاله مانند یا گود است و ترشح دارد. خطر عفونت، نکروز و گسترش زخم در این مرحله بیشتر بوده و درمان آن باید حتماً توسط متخصص زخم انجام شود.
۴. مرحله ۴: آسیب عمیق و خطرناک
زخم در این مرحله بسیار عمیق بوده و ممکن است ماهیچه، تاندون، استخوان و یا مفاصل را نیز درگیر نماید. زخم در این مرحله دارای ترشحات بدبو، بافت مرده و احتمال عفونت شدید یا سپسیس است که میتواند درمان را بسیار پیچیده نماید.
نظر شما