سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمدرضا گیاهپور، مدیر تولید نشر مسیر: «شاید شما هم در گفتوگو با ناشران و فعالان حوزه کتاب، از نگاه بدبینانهای که نسبت به شرایط بازار کتاب وجود دارد آگاه شدهاید. با توجه به شرایط اقتصادی ایران، چنین دیدگاهی قابل درک است. اما فارغ از وضعیت اقتصاد داخلی، برای فهم اینکه واقعاً اقتصاد کتاب در ایران چقدر ظرفیت بزرگ شدن را داشته و دارد و پاسخ به این سؤال که آیا همین حالا اشباع شده محسوب میشود یا نه، میتوان به بعضی نسبتهای آماری نگاه کرد.
یکی از نکات مهم برای درک ظرفیت اقتصادی بازار کتاب، نگاه به طرف تقاضای آن و مقایسهی آن با کشورهای دیگر است. برای این کار، میتوان از نسبت «تعداد کتابهای منتشرشده به ازای هر میلیون نفر» استفاده کرد. ما در اینجا با بررسی آمار نشر کتاب (به گزارش کتاب ۵۰ سال مطبوعات به روایت آمار) و جمعیت ایران، نمودار شماره ۱ را ایجاد کردیم. گزارشی مشابه درباره دیگر کشورها در وبسایت Ourworldindata وجود دارد. در نمودار ۲ میتوانید آن را ملاحظه کنید.
همانطور که میبینیم، عملکرد این شاخص در ایران، از ۱۲۵۰ عنوان به ازای هر میلیون نفر بیشتر نمیشود؛ در حالی که برای بعضی کشورهای اروپایی مانند انگلستان یا سوئد، این آمار بیشتر است. عملکرد ایالات متحده نیز که دادههای آن تا حدود دهه ۷۰ شمسی موجود است، چندان از ایران بهتر نیست.
ملاحظه دیگری که باید در نظر گرفت، وضعیت آن بخشی از جامعه است که بیشتر مخاطب کتابها هستند. لذا آمار انتشار را میتوان (و باید) با رشد قشر دانشجویی (افرادی که سابقه تحصیلات عالی دارند) و نیز البته وضعیت نرخ باسوادی مقایسه کرد.
نکته مهمی که باید در نظر داشت، این است که با توجه به نرخ انتشار در کشورهای اروپایی (مانند سوئد و هلند) که با نرخ بالای ۲۵۰۰ از ایران عملکرد بسیار بیشتری دارند، نمیتوان رأی به اشباعبودن بازار کتاب در ایران و کم بودن امکانهای سرمایهگذاری داد.
ملاحظات فرهنگی دیگری در این مورد وجود دارند که باید بررسی شوند؛ مانند تغییرات سبد مصرف کالای فرهنگی در دو دهه اخیر در اثر انقلاب دیجیتال و متنوعتر شدن عناوین و موضوعاتی که اقشار مختلف مایل به مصرف آن هستند.»
نظر شما