به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دیوید هیوم اگرچه بیشتر به خاطر آثارش در فلسفه اخلاق و شناخت انسانی شناخته میشود، اما نظریات او در حوزه زیباییشناسی نیز جایگاه ویژهای دارند. برخلاف بسیاری از فیلسوفان که اثری مستقل درباره هنر نوشتهاند، هیوم دیدگاههای خود را در متونی پراکنده ارائه کرده است؛ از «رسالهای در باب طبیعت بشر»، «پژوهشی در باب فهم بشری» و «پژوهشی در باب اصول اخلاق» گرفته تا جستارهای اخلاقی، سیاسی و ادبی. این پراکندگی سبب شده است که علاقهمندان به زیباییشناسی نیاز داشته باشند تا آثار او را به دقت مطالعه کنند تا دیدگاههای او درباره هنر و ذوق را استخراج کنند.
در میان هشت جستار این مجموعه، دو مقاله مشهور «در باب معیار ذوق» و «در باب تراژدی» بیش از دیگر جستارها شناخته شدهاند و سهم زیادی در شهرت هیوم در زمینه زیباییشناسی داشتهاند. اما شش جستار دیگر نیز اهمیت ویژهای دارند و مطالعه آنها برای پژوهشگران هنر و فلسفه، یا هر کسی که به بررسی هنر از منظرهای گوناگون علاقهمند است، بسیار آموزنده است. این جستارها، علاوه بر فلسفه زیبایی، ارتباط هنر با روانشناسی، نقد هنری، تاریخ اجتماعی هنر و جامعهشناسی هنر را نیز باز میکنند و نشان میدهند که هیوم زیبایی و هنر را نه به عنوان چیزی جدا از زندگی انسانی، بلکه به عنوان بازتابی از تجربه و احساسات انسانی میبیند.
هیوم در نظریه زیباییشناسی خود بر این نکته تأکید دارد که قضاوت در باب زیبایی یا بدشکلی، فضیلت یا رذیلت، ریشه در احساس دارد نه در تفکر محض. او مینویسد: «همین احساس، ستایش یا تحسین ما را تشکیل میدهد.» به بیان دیگر، احساس، مقدمه هر گونه تحسین یا رد بعدی است و اساس ارزشگذاری انسانها بر هنر، اشیاء و اعمال را شکل میدهد. ذائقه انسانی، طبق نظر هیوم، یک قوه مولد است که با تذهیب یا رنگآمیزی اشیاء طبیعی، تجربهای جدید از زیبایی و بدشکلی خلق میکند. این دیدگاه نشان میدهد که هنر برای هیوم نه صرفاً ترکیبی از فرمها و رنگها، بلکه بازتاب عاطفه و تجربه انسانی است و ارزش آن در اثرگذاری بر احساس مخاطب نهفته است.
زبان فلسفی و اصطلاحات کهن هیوم گاهی ممکن است خوانش آثار او را دشوار کند و باعث برداشتهای متناقض شود، اما مطالعه دقیق جستارها نشاندهنده تحلیلهای ظریف و عمیق او در حوزه زیباییشناسی است. نظریه هیوم تا نیمه دوم قرن بیستم کمتر مورد توجه قرار گرفت، اما با شناخت تدریجی اهمیت او میان فیلسوفان انگلیسیزبان، جایگاه او در میان نظریهپردازان هنر دوباره برجسته شد. ترجمه حاضر هشت جستار زیباییشناسی هیوم را به فارسی در اختیار مخاطبان قرار میدهد و فرصت بینظیری فراهم میکند تا خوانندگان با دیدگاههای او درباره ذائقه، تراژدی، زیبایی و نقد هنری آشنا شوند. این کتاب، دریچهای به سوی فهم گسترده و کاربردی از هنر و زیبایی باز میکند و مطالعه آن برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقهمندان هنر و فلسفه، تجربهای غنی و آموزنده است.
کتاب «جستارهای زیباییشناسی» نوشته دیوید هیوم و ترجمه محسن کرمی در نوبت اول ۱۳۹۹ و سپس در نوبت سوم ۱۴۰۴ با ۱۶۰ صفحه به قیمت ۲۲۵ تومان به همت انتشارات کرگدن منتشر شده است.
نظرات