سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) – نیلوفر شهسواریان: نامش، با قلم صمیمانه و قصههای خیالانگیزی که خلق کرده، برای خردسالان، کودکان و نوجوانان کتابخوان نسل جدید و قدیم آشناست. لاله جعفری سالهاست در ادبیات و مطبوعات کودک و نوجوان مشغول به کار است و آثار پرمخاطبی همچون «با عددها دوست میشوی»، از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مجموعه اتل متل از انتشارات شهر قلم را نوشته است. او به گفتهی خودش از اولین نفراتی است که در ایران برای زیر ۳ سالهها قصه نوشته است. جعفری میگوید نوشتن برای این گروه سنی اتفاقاً دشوار است چرا که ظرفیت ذهنی و درک مخاطب محدودتر میشود. به مناسبت چاپ مجموعه کتاب ۵ جلدی «تاتیکو» از نشر افق، با او به گفتوگو نشستیم. او در جلدهای مختلف این مجموعه به سراغ مفاهیم گوناگون آموزشی، مانند سراغ چیزهای خطرناک نرفتن و این آموزه که هر چیزی جای مشخصی دارد، رفته است.
چه شد که به فکر نوشتن مجموعه «تاتیکو» افتادید؟
در دورهای وقتی سردبیر مجله «نینی نبات» بودم، به طور تخصصی روی گروه سنی زیر ۳ سالهها تمرکز کردم. تا آن موقع برای خردسالان زیر ۳ سال کتاب منتشر نمیشد. تجربه کردم و دریافتم برای آموزش به این گروه سنی، مدل بازیگوشی و مدلهای زبانی با شیطنت بهترین تاثیر را از نظر آموزش میگذارد. کتاب برای زیر ۳ سالهها بسیار مورد نیاز خانوادههاست و همیشه در پیج اینستاگرامم والدین پیام میگذاشتند و میگفتند چگونه باید مهارتهای اولیه را به فرزندمان آموزش دهیم.
تصاویر مجموعه به صورت جداگانه خلق شد یا با همکاری تصویرگر؟
تصویرگری مجموعه را آقای علی خدایی بر عهده داشته که در حوزه کودک و نوجوان پیشکسوت هستند. از زمانهای قدیم بسیاری از کتابهایم را علی خدایی تصویرگری میکرد. به این نتیجه رسیدم که از نظر ذهنی کارهای ما به هم نزدیک است. دوست دارم همیشه داستانهایم را ایشان کار کنند و در این مجموعه هم به نشر افق پیشنهاد دادم تصویرگر او باشد. به لحاظ تصویری اثر قویای شده است.
نوشتن برای زیر ۳ سالهها چقدر دشوار است؟
نوشتن برای کودکان، هرچه گروه سنی پایینتر میآید، سختتر میشود. وقتی از کودک به خردسال میرسیم، ظرفیت ذهنی و درک مخاطب محدودتر میشود. زیر ۳ ساله در مقایسه با خردسال هم باز سختتر است و آنچه را میخواهیم به او منتقل کنیم باید از یک فیلتر بگذرانیم. مخاطب زیر ۳ سال، شناختی از پدیدههای اطرافش ندارد و اسامی را نمیداند، چه برسد به کاربرد آنها. همهی این موارد کار را برای نویسنده سختتر میکند و مجبور میشود زبان نوشتاری و دایره واژگانی را ساده کند و از جملات کوتاه و خلاصه استفاده کند. در این شرایط یک نویسنده بزرگسال باید خودش را به دنیای یک بچه زیر ۳ سال نزدیک کند.
به نظر شما چرا ناشران به سراغ انتشار آثار برای زیر ۳ سالهها نمیروند؟
ما قبلاً برای زیر ۳ سالهها کتاب نداشتیم. یادم است سالها پیش وقتی داور نمایشگاه مطبوعات بودم، حتی کتاب خردسال هم از کودک تفکیک نشده بود. در بیانیه پیشنهاد دادم تا در جشنوارهها بهطور تخصصی این دو گروه سنی برای اهدای جوایز از یکدیگر مجزا شوند. کمکم جریان جداسازی خردسال از کودک انجام شد و بعد به زیر ۳سالهها رسید و الان در مجموع به سه گروه تبدیل شده است. تجربه نشان میدهد آموزش مهارتهای زندگی به کودکان اولین چیزی است که باید یاد بگیرند و بهترین روش برای آموزش از طریق قصه و شعر و ادبیات است؛ به همین خاطر است که روی این موضوع تمرکز شده است.
وضعیت کتابهای خردسال در ایران را چگونه ارزیابی میکنید؟
به لحاظ تصویرگری، کتابهای خردسال در ایران پیشرفت کردهاند و تصویرگران حرفهای داریم. از نظر تالیف اگر بخواهیم آثارمان را با آثار خارجی مقایسه کنیم، فکر میکنم تفاوت زیاد است و جسارتی که در آثار خارجی وجود هست در کتابهای ما کمتر وجود دارد. این اتفاق به محدودیتهایی که ناشران ایجاد میکنند برمیگردد؛ مثلاً ناشران در ایران به مجموعهکاری علاقه دارند چون مجبورند بازار فروش را در نظر بگیرند و وقتی یک اثر چند جلدی است، بیشتر دیده میشود. همین باعث میشود نویسنده محدود شود. مثلاً انتشار کتابی که هر صفحهی آن یک خط نوشته دارد و مابقی تصویر است، به خاطر مشکلات گرانی کاغذ، برای ناشر هزینهبر و دشوار است. در نتیجه ناشران مجبور میشوند به سریسازی پناه ببرند یا به داستانهایی که متن زیادی نسبت به تصویر دارند، و کتاب خردسال چنین نباید باشد. چنین محدودیتهایی دست نویسنده را میبندد و نمیگذارد خیالشان آنطور که باید پرواز کند.
لطفاً چند اثر برای مخاطب خردسال و زیر ۳ سال معرفی کنید.
آثار محمدرضا شمس تخیل باز دارد. کتابهای فروزنده خداجو نیز جذاب است.
چه کتابهایی در دست چاپ دارید؟
سه کتاب در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که در راه است: «خانواده خوشبخت» برای خردسالان و با تصویرگری علی خدایی و یک رمان کودک به نام «دختری به شکل ماه و جوجه تیغی به مسافرت قهر میرود» که برای خردسالان است. کتابی هم به نام «میکروز شرور و دوقلوها» در دست چاپ دارم که برای بچههای کلاس دومی است و قرار است در نشر افق منتشر شود.
نظر شما