به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سروش سپاسی: سیلویا فدریچی، نویسنده کتاب «پدرسالاری مزد» درصدد است نشان میدهد چگونه سیستمهای اقتصادی مدرن از تقسیم کار مبتنی بر جنسیت بهره میبرند و ارزش واقعی زحمات زنان، بهخصوص کارهای بازتولیدی و خانگی، نادیده گرفته شده و فروپاشیده است. وی با الهام از نظریههای مارکسیستی، اما از نظرگاهی نوین و امروزی، مسائلی را درباره نادیدهگرفتن و بهرهکشی از کار غیرمستقیم و بدون حقوق زنان مطرح میکند که اساس این ساختارهای اجتماعی را تشکیل میدهد.
او معتقد است که در روند شکلگیری سرمایهداری، کارهای خانگی، مراقبتی و بازتولیدی که عمدتاً توسط زنان انجام میشد، بهعنوان نیرویی پنهان اما حیاتی در تولید ارزش اقتصادی محسوب میشوند. این کارها، اگرچه بهوضوح در ساختار ثروت و تولید نقش دارند، اما در قلمرو اقتصادی رسمی کشورها به عنوان کارهای نامرئی شناخته میشوند که دیده نشده و همین امر موجب ایجاد یک چارچوب ناعادلانه در تقسیمبندی کار و ارزشگذاری میشود. در همین راستا، فدریچی در بخشهای مختلف کتاب به بررسی چگونگی نظم بخشی به کارهای خانگی در دوران پیشصنعتی و پس از آن میپردازد تا شکلگیری این پدیده را بهطور تاریخی تحلیل کند. او توضیح میدهد انقلاب صنعتی و تغییرات عمیق در ساختار خانواده، زمینهساز تثبیت نقشهای پدرسالارانه شد. این فرآیند نهتنها موجب آمادهسازی بستری برای بهرهکشی سیستماتیک از کارهای زنان شد، بلکه به عنوان ابزاری برای تحکیم قدرت اقتصادی و اجتماعی طبقات حاکم عمل کرد. با تحلیل دقیق تاریخی و اجتماعی، نویسنده استدلال میکند که ساختارهای پدرسالارانه، با نادیدهگرفتن ارزش واقعی کار بازتولیدی، همچنان به عنوان سنگ بنای پایداری سرمایهداری مدرن باقی ماندهاند. در ادامه، نویسنده به نقد ساختارهای رسمی اقتصادی در دنیای امروز ما میپردازد که از طریق قانونگذاری، سیاستها و ایدئولوژیهای غالب، ارزش کارهای خانگی زنان را کمتر از ارزش کارهای بازاری در نظر میگیرند.
معرفی مقالات مختلف کتاب
مقالاتی که نویسنده در این کتاب گردآوری کرده در مدت زمانی طولانی نوشته شده است. دو مقاله در اواسط دهه ۱۹۷۰ و بقیه در دو دهه گذشته نوشته شدهاند. از این رو، هر یک از این مقالات برههای از رشد گفتمان فمینیستی در مورد مارکس و تلاش برای پاسخ به این سؤال شهرزاد مجاب را نشان میدهد: چطور بر «نخستین شکاف بزرگ تاریخ» غلبه کنیم، به «دو طرح رهایی بخش اصلی یعنی مارکسیسم و فمینیسم» بپیوندیم و به «موفقیت بزرگی» برسیم که سیاست امروز ما به آن نیازمند است؟
مقالات «یافتن بدیل از آشپزخانه» و «سرمایه و چپ» که به همراه نیکول کاکس نوشته شدهاند برای زمانیاند که نویسنده در کارزار مزد برای کار خانگی مبارزه میکرده و کار اصلی اش از یک سو پاسخ به نقدهای چپ بود که اصرار داشت کار خانگی را عنصری باقی مانده از جهان پیشا سرمایهداری تعریف کند و از سوی دیگر، بایستی پاسخ فمینیستهای لیبرترین را میداد که کار خانگی را به شکلی ایدهآلگرایانه آخرین سنگر موجود برای ساختن مناسبات خانوادگی عاری از سلطه بازار و دخالت دولت میدانستند. لحن جدالآمیز این دو مقاله شدت و حدت بحثی را نشان میدهد که تزهای نویسنده به وجود آورده بود. این بحث خیلی زود موجب شد سیلویا فدریچی به سمت بازسازی تاریخ توسعه سرمایه داری برود در واقع از جهتی برای اینکه در خصوص منشا کار خانگی و تبعیض جنسی، به عنوان ویژگی بخصوص جامعه سرمایه داری توضیح دهد.
«جنسیت و بازتولید در سرمایه مارکس» در مقایسه با دیگر مقالات در همین اواخر نوشته شده است و از یک سو به سبب گرایش دوباره فمینیستها به مارکس و از سوی دیگر، برای نشان دادن اینکه مارکس از هرگونه اشاره به کار بازتولیدی زنان اجتناب کرده و تفاوت جنسیتی را به تفاوت در هزینه پرداخت شده برای نیروی کار تقلیل داده است.
«مارکس، فمینیسم و ساخت مشترکات» پاسخی انتقادی به نظریه پردازان اتونومیست مارکسیستی است که مرحله جدیدی از توسعه سرمایهداری را تئوریزه کرده و آن را سرمایهداری شناختی نامیدهاند و گویا پیش بینی مارکس را مبنی بر اینکه شرایط تعالی خود را ایجاد میکند پیش فرض خود قرار دادهاند. برخلاف آنتونیو نگری و مایکل هارت، که دیجیتالی ساختن کار را ابزاری برای بیشتر شدن استقلال کارگران از سرمایه دانستهاند، در این مقاله تأکید شده که فناوری دیجیتال امروز آنچه را که از جهان طبیعی باقی مانده است از بین میبرد و به میل به استخراج گرایی دامن میزند که دارد اکوسیستمها را در سراسر جهان تخریب میکند.
در دو مقاله آخر کتاب، در مورد «ساخت کار خانگی در انگلستان قرن نوزدهم و پدر سالاری مزد» و «منشأ و ساخت کار جنسی در ایالات متحده و بریتانیا»، نشان داده میشود که نیاز است بینش کلی مارکس در خصوص برنامه سرمایه و مبارزه طبقاتی بسط داده شود. شروع سرمایه گذاری تازه سرمایهداری بر بازتولید نیروی کار از آغاز قرن بیستم و گرایش تازه دولت به تنظیم مناسبات خانوادگی و سکسوالیته برای ایجاد طبقه کارگری مولدتر در هر دو این مقالات بررسی شدهاند. در این دو مقاله نشان داده میشود که بر خلاف تصور مارکس تنها بازار نیست که نیروی کار را بازتولید میکند و اینکه مبارزه طبقاتی نه فقط در کارخانهها، بلکه در میدان بدنهایمان هم در جریان است و این مبارزه نه تنها بین کار و سرمایه بلکه در درون خود پرولتاریا نیز دیده میشود؛ تا جایی که برای مثال مردان، خصوصاً زمانی که مزد دریافت میکنند میپذیرند که در روابطشان با زنان، نماینده دولت در خانواده و اجتماع گسترده تر باشند.
کتاب «پدرسالاری مزد: یادداشتهایی بر مارکس، جنسیت و فمینیسم» نوشته سیلیویا فدریچی با ترجمه سروناز احمدی در ۲۱۲ صفحه به بهای ۲۷۵ هزار تومان از سوی نشر افکار جدید منتشر شده است.
نظر شما